Ísafold - 15.09.1927, Qupperneq 1

Ritst jórar:
Jón Kjartansson
Valtýr Stefánsson
Sími 500.
ISAFOLD
Afgreiðsla og
innheimta
í Austurstræti 8.
Sími 500.
Gjalddagi 1. j61L
Árg'angurina
kostar 5 krónur.
DAGBLAÐ: MORGUNBLAÐIÐ
52, érg. 43. tbl.
Fimtudaginn 15. aept 1927.
íeafoldarprentsmiOja h.f.
Stiörnarblaðið þegir.
Það var á föstijdaginn var, sem
Morgunbl. ijóstraði því upp, :a§
[ danskir jafnaðármenn legðu stór-
\ fje í stjórnmálastarfsemi hjer a
landi. Þetta hafa þeir gert nú í
nokkur ár; hve lengi veit enginn.
Það er „Alþýðuflokkurinid ‘, stuSn
ingsflokkur. núverandi st.jórnar,
sem. hefir þegið fjeð. Hann hefir
svo unnið pólitíska ,,sigra“ hjer
fvrir tilstilli danskra jafnaðar-
Kianna,- Síðast níi í suuiar. ,
Vafalaust. : hefir ekkert vakið >
eins mikla undrun og gremju hjer
á landi, eins og þetta tiltæki „Al-
þvðúflokks“-leiðtoganna. Tæpum
9 árum eftir að ísland varð full-
vaída ríki, kemst það upp, að.til
er í landinu fjölmennur stjórn-
málaflokkur, sem er kostaður að
miklu leyti af erlendum stjórn-
málamönnum! Og þetta er eini
flokkurinn, sem fer með „sigur“-
af hólmi eftif’ Alþingiskosningafii-
ar síðustu. Hvílíkt hneyksli! Hv;-.
lík þjóðarsmán!
Þetta er þó það minsta. Fyrir.
hálfum mánuði fengum við
nýja stjórn hjer í þessu landi. Er
það Framsóknarflokkurinn, scjh
hana hefir valið. — En auk síns
flokks, hefir stjórnin stuðning 5
•sósíalista, mannanna, sem kosnir
eru á Alþing fyrir tilstilli er-
lendra stjórnmálamanna og flokka.
Þessir menn hafa líf stjórnarinn-
ar í hendi sjer. Stjórnin verður
»ð sitja og standa eins og þeirn:
sýnist.
Hjer getur ekki verið um neina
hættu að ræða, segja sumir. Jú,
vissulega er hjer um hættu a.ð
ræða, og hana alvarlega.
Það er opinbert leyndarmál, að
nokkrir leiðtogar sósíalista lijev
fóru.utan þegar eftir kosningarn-
ar síðustu í þeim ákveðna til-
gangi, að fá meira fje frá erlend-
um stjórnmálaflokkum. Sem agn
áttu þeir að nota kosninga-„sigur-
inn“ síðasta. Leiðtogarnir áttu að
[ 'telja hinum erlendu stjórnmála-
mönnum trú um, að fengju þeir
nógu mikið fje, mundi takast að
vinnna fullkominn pólitískar. sig-
ur hjer á land.i. . . •
Vafalaust hefir leiðtogunum
orðið eitthvað ágengt; hve mikið
er óupplýst, ennþá. ■_ j
Hver dirfist svo að halda því
fram, að þessu þjóðfjelagi stafi;
engin hætta af þessu liáttalagi leið
toganna? Hið erleiida fjármagn er
beinlínis af liendi látið með því
ákveðna markmiði, að kollvarpa
]>jóðfjelagsskipulagi voru!
Hjer er. alvarleg hætta á ferð-.
uni. og verður. að taka í taumana
með fullri festu og einurð.
En hver á að læfjast handa? Á
því er ekki minsti vafj. Pað á rík-
isstjórnin að gera. Hún á þegar
í stað að lýsa því vfir, að hún
jiiggi ekki ^ramar stuðning sósía-
listanna. — Að vísu vrði stjórnin
ekki þingræðisstjórn ef hún af-
salaði sjer stuðningi sósíalista, eu
við því væri ekkert að gera. —
Sfjórii.in yrði að starfa til bráða-
birgða til næsta þings og skýra
þkiginu síðan frá því, sem kom-
ið er.
Hefir stjórnin kjark í sjer til
þessa ? Eða getur hún sparkað
sósíalistum ?
Þetta bla.ð er ekki svo kunnugt
í hcrbúðum stjórnarinnar, að það
geti svarað jiessu. Aðalblað stjórn-
arinnar, Tíminn, hefir einu sinrii
komið út síðaii þessu athæfi sósía-
lista var ljóstrað upp. Og blaðið
'k*iis að þegja. Ságði ekkert ein-
asta orð.
■ En fari svo, að stjórnin og
stjórnarblaðið þegi áfrain, og að-
’háfist ekkert í þessu máli, þá er
Ómögulegt að draga aðra ályktnu
af því en þá: Að stjórnin sje sam-
sek. Húu hafi vitað iim ósómann
löjngu fyr, en hylmað yfir liann.
Öllum er það full'kunnugt, að ná-
ið samband hefir verið, og er enn,
niilli foringja sósíalista og þeirra
;nia»na, sem nú skipa sæti í æðstu
stjórn landsins. En að svo komnu
trúir Jiétta hlað ekki því, að jiað
samband hafi verið svo náið, að
Tímaménn hafi verið í vitorði með
Sósíalistum, þegar þeir fengu er-
íenda stjórnmálaflokka til þess að
leggja fje í stjórnmálastarfsemi
hjer á landi.
Stjórnarblaðið verður að taka
til ’máls og skýra afstöðn stjórn-
afinnar til þessa máls.
verkámelm og aðrir, er svo ógæfu-
samir vorú, að senda þessa menn
á þing, vegna þess að þeir í góðri
trú hjeldu að það væri fyrst og
fremst þeirrá málefni, sem barist
væri nm, vilja þeir nú, eftir að
uppiýst er að það eru erlendir
hagsmunir Sem sitja fyrir, viður-
kenna Jiessa 5 fulltrúa sem sína
fulltnm á Al|>ingi Islendinga? Ef
svo er, J)á liefir íslensk alþýða mik-
ið breytst síðan hún vann sigur’
í fullveldisbaráttúnni.
Sjer þjóðin ekki hvað er að ger-
ast? Þegar eftir kosninga-„sigur-
inn‘ ‘ síðástliðið sumaf fara þeir1
utan hver af öðrum fulltrúar „AÍ-
þýðuflokksins“, til þess að gefa
jafnaðarmannaflokknum danska
skýrslu. Jón Bald., Hjeðinn og
Haraldur flýta sjer að gefa
skyrslu í því ák^eðna augnamiði,
að fá nýja ávísun úr kosningasjóði,
hins dánska jafnaðarmannaflokks.'1
Sú ávísuii átti að verða margfaJt
stærri en allar fyrri til samans.
Það’fje á 'svo sumpart að notastj
tij þess að greiða kostnað frá Al- j
þingiskosningunum s.l. sumar, ogj
sumpart til annárar pólitískrar j
starfseiiii leiðtoganna í framtíð-!
inni.
Mynd þessi er tekin í París, rjett eftir að þeir Byrd og fjelagay
hans kömust þangað; Lengst tií vinstri er Byrd sjálfur, þar næst No~
ville og þar næst Bert Acosta. II ann liefir ritað í blöðin frásogn um
ferðalag Jieirra yfir Atlanshaf og birti Morbunglaðið fyrir skemstu.
kafla úr þeirri frásögn.
Oanskir íslendingar.
Hver hefði trúað því árið 1918,
pegar íslendingar eftir margra
alda baráttu fyrir sjálfstæði sínu
uáðu Jjví takmarki að verða frjáls
og fullvalda lijóð, að tæpum 9. ár-
im síðar upplýstist Jiað, að í land-
inu starfaði stjórnmálaflolckur, eiy
gerður væri út af erlendum stjórn-
málaflolvkum, og hans aðaltak-
mark væri að kollvarpa því Jijóð-
fjelagsskipulagi, sem grundvallað
var.á sjálfan fullveldisdaginn?
En sjón er sögu ríkari.
Það liefir komist upp, ati leio-
togar ,Alþýðuflokksins‘ hafa sirm
aða! fjárstyrk til pólitískrar starf-
semi sinnar hjer á landi frá dönsk-
um jafnaðarinönnum. Það er orð-
inn einn þáttur í starfsemi
tlanskra jafnaðarmanna, að styrkja
„AlJ)ýðuflokkinn“ lijer í barátt-
uiini móti því þjóðfjelagsskipu-
lagi, er við nú búum við, og gruna-
rallað var fullveldisdagmn 1918.
Á Alþingi íslendinga eiga nú
sæti 5 fulltrúar, sem eru kosnir
fyrir tilstilli danskra jafnaðar-
manna. Mennirnir eru: Jón Bald-
rinsson, Hjeðiun Valdimarsson,
Sigurjón Ólafsson, Haraldur Guð-
muiulsson og Erlingur Friðjóns-
son.
Getur íslenska þjóðin viðuvkent
jjessa menn sem sína fulltrúa, eft-
ir að upplýst er að Jiað eru dansk-
ir jafnaðarmenn, sem hafa lagt
fram fjeð til kosningu þeirra? —
Vilja þeir kjósendur, sjómenn,
Það er þjóðarsmáu og þjóðai-
skönnn þetta framferði leiðtoga i
,Álþýðuflokksins.‘ Og Jiaðversta er,!
að þeir virðast ekki kunna að (
skammast sím. Þeir virðast svo
förhertir orðuir, að Jieir sjá ekki
ósómann.
ÓJijóðlegi og ólánsSami blað-
snepillinn, er þessa menn hefir
stutt við kosningar undanfarið, erj
samsekt í ósómanum. Það liefir J
vafalaust fengið sinn hluta af,
m
fjenu. Það á svo að halda uppi!
vörn fyrir fulltrúana', sem danskir
jafnaða’rme'nn háfa sent inn á Al-
þing'i Tslendinga.
En hvernig' tekst sú vörn? —
Aldrei liefir sektarsvipurinn skinið
eins átákaulega út úr ásjónu þessa
vesæla blaðs einv óg' nú? Aldrei
hefir blaðið staðjð eins nakið
frammi fyrir klþjóð, eins og nú
pegar Jiað tektír að' sjer að verja
sitt eígið gjörræði óg sinna skjól-
stæðinga. * •’ •
Hvérnig á öðruvísi að vera?
Hvenær hefir fvr nok'kurt blað
verið gefið út á íslandi, sem er-
lendir stjórnmáláflokkar kosta?
Og þetta' sama blað setur þanii
blett á íslenska alþýðu, að kalla
sig eftir hennar nafni!
Pálitísk samhjálp.
Gjörræði Aiþýðuflokksleiðtog-
atina er upplýst. Þeir liafa gerv
samband við erlenda stjórnmáia-
flokka, og fengið þá til þess að
leggja fram' stórfje í stjórnmála
starfsemi lijer á landi. Slík vj
ráð liafa verið brugguð bak við
íslensku Jijóðina á f.yrstu fullveld-
isárum hennar.
En nú er t'okið í öll skjól fynr.
; |
hinúm óþjóðlegu leiðtogum. Und-[
ankóma ej' Jieim ekki auðið fram-j
ar. En þeir eiga eftir að taka af-
leiðingum gjörræðis ’síns.
Aljiýðublaðið liefii' revnt að
finna málsbætur fyrir Jiá seku. En
Jiað 'he.fir eklci tekist. ’-sem ekki er;
von; þeir liafa eng'ar málsbætur. j
Alþbl. liefir vel'ið að törm'last
á „sámhjálp jafnaðarmanna.“ Það
hefir viljað halda því fram, að
fjeg'jafir dánskra jafnaðarmanna,
væri aðeins bróðurleg' samhjálp til
flokksbræðráima á íslandi.
En hvernig sténdur á Jiví, að
hiiTÍr örlátu flokksbræður i Dan-
inörku láta ékki fje til annara
landa en íslands? Hví hjálpa þeii'
ekki eiunig flokksbræðrunum í
Noregi, Svíþjóð og Finnlándi? —
Hvers vegna. eru það einúngis
•flokksbræðurnir á íslandi, sem
njótá samhjálpar jafnaðarmanna í
Danmörku? Yill ekki Alþbl. svara
þessu ?
í þessum verknaði, ef hún ekki,
hreinsar sig a£ honum þegar í. stað.
Margir álíta að Tímamenn hafi •
vitað um fjegjafir dönsku jafn-
aðarmaimanna. Þeir ha.fi ekki að-
eins vitað af þessu fje, lieldur bafi
þeii' haft not Jiess í kosniugum. 1 •
j->ví sambandi minnast menn póli,-
tísks sambands Tiinamanna og jafn-
aðarmanna, t. d. við landskjörið S
fyrra, aukakosninguna í Reykja-
vík sama ár o. s. frv. o. s. frv.
Yoiiaudi reynist það svo, að
Tímamenn breinsi sig af Jiessum
verknaði jafnaðarmanna. En jiar
dugii’ engin hálfvelgja. Þeir verða
að inótmæla .kröftuglega. í slíkú.n .
málum hjálpai- ekki samábyrgð.
’ Stjórnin verður að gera meira'
en rjett og sljett að mótmæla-;
gjörræði sósíalista. Hún verður að
slíta öllu pólitísku saiuneyti við
J>á. Húi) má ekki njóta stu'ðninga-
þeirra framar. Þótt sá skilnaður
verði sár í bili, verður ekki hjá
lionum komist, ef vel á að fara.
Óeirðir í Lithaugalandi.
Símað er frá Berlín, að sex
stúdeutar í Lithaugalandi hafi
verið daundir af herrjetti og líf-
látnir fyrir þátttöku í bvltinga-
tilraun kommúnista. Sagt er að tvö
þúsund n\enn liafi verið handtekn-
ir í landinu fyrir þátttöku í bvlt-
ingatilrauninni og flestir þeirra
sjeu verkamenn.
Eim hefir ekkert heyrst frá
stjóriiinni. livað hún æt.li að gera
í Jjessu máli. Hún þegir ennjiá. En
þögnin fer að verða of löng. Þjóð-
in á heimting á að fá strax vit-
neskju um afstöðu stjórnariimar;
til slíks máls sem þessa.
Sýndir stjórnarinnar verða á-|
reiðanlega nógu margar og mikl-
ar, þótt ekki bætist það á, að hún
verði skoðuð sarnsek jafnaðar-
mönuum í síðast.a gjörræði þeirra.
En samsek verður stjórnin talin
Eiu af fyrri syndum Framsókn-
ar var sú, að velja Jón. Baldvins-
son í dansk-ísl. ráðgjafarnefndina
á síðasta þingi. Jón Bald. á vafa-
lausf ekki óverulegan þátt í því,.
að danskir jafnaðarmenn leggja
nú að staðaldri fje í stjórnmála-
starfsemi lijer á landi. Ilann ér-
eiiin af fulltrúunum, sem kosiun
er á Alþing fyrir tilstilli Jies ;a
erlenda 'fjár. Er það forsvaran-
legt, að hann sje áfram fulltrúi
íslands í dansk-ísl. ráðgjafarnefnd-
iimi? Eins og nú er komið verður-
að krefjast þess af Framsókn, að
hún með illu eða góðu komi Jóni
Baldvinssyni út. úr nefnd þessan.
Eftir að upplýst er. að Jón Bald..
er kosinn á þing fyrir tilstilli
stjórnmálaflokks í Danmörku, ger-
ur íslenska þjóðin ekki Jiolað það,
að hann skipi sæti í dansk-ísk.
ráð gj a fa rnefndinni áfrain.