Ísafold - 07.11.1927, Page 3

I S A F 0 L Ð
3
lietta mundi rjett vera. Bn bæj-
• arfógeti sjálí'ur segir að engin
skrá sje þar gerð yfir seðla þá og
•kjörgögn, sem hreppstjórar fái, og
sje því ekkert upp úr þessu leggj-
andi.
Þann 19. júlí koma kærendum-
ir af sjó. Byrjaði rjettarhald í
Hnífsdal þegar er þeir komu í
land og stóð til kvölds. — Við
„yfirheyrslur þær kom ekkert mark-
vert fram. Voru kærendur úr-
sknrðaðir í gæsluvarðhald að af-
loknum prófunum.
Sig. Guðm. Sigurðssyni var slept
-daginn eftir, en hinum þann 21.
-sama mánaðar.
Pimm kjósendur er kosið höfðu
hjá hreppstjóranum í Hnífsdal, og
í.kosið höfðu Pinn Jónsson, þektu
;atkvæðisseðla sína, úr kosninga-
seðlum sýslunnar.
Eftir rithöndum þeirra Hálf-
dans og Eggerts Halldórssonar að
"dæma, er það talið útilokað að
Hálfdan hafi ritað nafn Jóns A.
-Jónssonar á atkvæðaseðlana, og
ólíklegt, eða útilokað með öllu að
kærendnr hafi skrifað það; en
sje um nokkra af þeim mönnum
■að ræða, sem enn hafa komið við
sögu, er talið mögulegast að rit-
höndin á seðlunum líkist rithönd
Bggerts Halldórssonar. — Ennþá
hafa rithandir þeirra manna og
séðlamir eigi verið rannsakaðir af
sjerfræðingum.
Sje sannleikurinn sá, að hrepp-
stjóri eða menn hans sjeu valdir
að svikunum, er sú leið líklegust,
að skift hafi verið um umslög á
skrifstofu hreppstjóra, og umsiög
með miðum með nafni J. A. J.
sett inn í ytri umslögin í þeiin
svifum að gengið var frá fylgi-
skjali og að kjósendnm við stödd-
um. Menn verða að gæta þess, að
-einn kjósandi tók atkvæðaumslag-
ið samstimdis með sjer.
Hafi kosningasvikin verið gerð
utan við skrifstofu hreppstjóra, og
■að honum óafvitandi, þá hafa kjós-
-endur a.ldrei skrifað neitt á seðl-
ana,, en sett þá auða í umslögin,
’Og nöfnin komið á þá síðar.
Bíkur ern nokkrar til þess, að
sami mað'xr hafi skrifað á seðlaua
’þrjá. en annar á þann fjórða.
Dýrtíðaruppbótin er samkvæmt
þessu 40% af öllum launum upp
að 4500 kr. En ef launin fara fram
úr 4500 kr. veitist engin dýrtíðar-
uppbót af því, sem bar er fram
yfir.
Pyrir ríkissjóð nemur lækkunin
nál. 80 þús. krónum.
Jsafold hefir aflað sjer upp-
lýsinga um það, hve miklu þessi
lækkun á dýrtíðaruppbótinni
muni nema á laimaiitgjöldnm rík-
issjóðs næsta ár, og mun það vera
nál. 80 þúsund krónur, miðað við
útgjöldin í ár.
Til fróðleiks fyrir starfsmenn
i-íkisins er hjer sýnt hverju lækk-
unin nemur fyrir þá. Er gerðnr
samanburður á dýrtíðaruppbótinni
í ár og næsta ár, eins og hún er
á mismunandi launaupphæðum, og
sýnt hverju lækkunin nemur.
Dýrtíðaruppbót.
Járnbrautarmálið.
Sennilegt að byrjað verði á járnbraut-
inni næsta vor.
Laun 1927 1928 Lækkun
kr. kr. kr. kr.
1500 660 600 60
2000 880 800 80
3000 1320 1200 120
3500 1540 1400 140
4000 1760 1600 160
4500 1980 1800 180
í i
a li
Leiðbeiningar.
Klemens Jónsson, fyrverandi
ráðherra. og formaður „Titan“-j
fjelagsins hjer á landi, hefir verið
erlendis að undanförnu til þess að
ráðgast um, við aðalforstjóra fyr-j
irtækisins ytra um virkjun foss-
anna í Þjórsá, hina fyrirhuguðu
járnbraut hjeðan frá Reykjavík
og þangað austur, og hvemig
•fossafjelagið „Titan“ hygst að
hagnýta sjer heimild sjerleyfis-
iaganna frá seinasta þingi.
Er Klemens Jónsson nú nýkom-
inn heim aftur úr því ferðalagi
og hefir Morgunblaðið haft tal af
'honum og spurt hann um fyrir-
ætlanir „Titans“ og hvort nokkuð
muni verða úr framkvæmdum hjá
fjelaginu á næstunni.
— Jeg tel fullar líkur á því,
segir Klemens, að byrjað verði á
járnbrautinnj þegar á næsta vori.
—< En er þá fje fengið til fvrir-
tækisins?
1 — Jeg býst viðj því, — en það
er að segja, fjeð fáum við ekki fyr
en sjerleyfið er veitt, en þá er það
til. Jeg hefi umboð frá fjelags-
stjórninni til þess að sækja um
sjerleyfi fyrir fjelagsins hönd,
samkvæmt sjerleyfislögunum, og
jeg þykist viss um, að þegar er
leyfið er fengið muni fást nóg f je
til fyrirtækisins. Jeg sendi nú rík-
isstjórninni beiðni um slíkt sjer-
leyfi og býst jeg við því, að þar
sem mikill meiri hluti Alþingis
samþykti Iieimildarlögin, þá muni
stjórnin fús á að veita sjerleyfið.
Þetta er henni þeim mun fremur
innan handar, þar sem þetta verð-
ur að teljast ópólitískt mál, vegna
þess að þingmenn af öllum flokk-
um studdu það. Það er lika mitt
álit, og margra annara, að þetta
megi ekki verða pólitískt mál. Það
er nauðsynja og framfarafyrir-
tæki, er snertir mjög höfuðstað-
inn, og alt Suðurlandsundirlendið,
og því varðandi mjög hag alls
landsins.
Sem sagt, fáist sjerleyfið með
þeim skilyrðum, er lögin áskilja
og lieimila, má búast við skjótum
framkvæmdum og mikilli atvinnu
fyrir íslenska verkamenn.
Allmikið hefir á því borið und
anfarin ár, að meðíerð á kinda-
görnum, sem seldar hafa verið til
útlanda hefir eigi verið eins góð
’sem skyldi, Hefir þetta haft mjög
inikið verðfall í för með sjer.
Pnl-1 ástæða er til að lcippa þessu
í hag.
Mönnum til leiðbeiningar liefir
verslim Nathan & Olsen samið
eftirfarandi leiðarvísi, til útbýt-
ingar meðal viðskiftamanna sinna.
Þó sláturtíð sje lokið þegar blað
þetta kemur í hendur lesenda,
þykir rjett að birta leiðbeiningar
þessar hjer — þær geta þá e. t. v.
komið að gagni næst.
Þessa ber að gæta við söltun
miðju. Sumir hafa reynt að gera
það í gróðaskyni, hafa haldið að
'þeir myndu fá sama verð fyrir
hálfa görn sem heila. Þetta hefir
. vakið tortrygni á íslenskum göm-
Hm, og ef kaupendur hafna þeim
ekki algerlega, þá greiða þeir ekki
meira en helming verðs fyrir þær
og stundum ekki nema :l/á verðs.
2. Garnirnar ver,ða að vera eins
vel hreinsaðar og unt er, öll saur-j
>
indi vandlega og varlega kreist
lir þeim áður en þær eru skolaðar
og saltaðar. Sje þetta ekki gert,
inissa garnir brátt sinn eðlilega
lit og verða að lokum svartar og
ónýtar. Þegar saltað er, nægir
ekki (eins og margir gera) að
salta milli laga, heldur, verður að
’núa salti nieðfram strengnum á
hverri görn og sömuleiðis að strá
salti í hvert búnt. Saltlag þarf
líka undir og ofan á í liverri
tunnu.
þýðingu að garnirnar sje sem
lengstar. Erlendis þykja bestar
garnir, sem ern 23—26 metra, eða
lengri.
Allar frekari upplýsingar í þesst
máli geta menn fengið hjá firm
anu Nathan & Olsen.
Vígsla
Kristneshœlisins.
Akureyri 1. nóv.
í dag var heilsuhælið í Krist-
nesi vígt.
Ragnar Olafsson konsúll hjeit
þar aðalræðuna, sagði sögu heilsu-
hælisins frá byrjun, og lýsti áhuga
Norðlendinga fyrir þessu áhuga-
ináli þeirra. Þá talaði Jónas Jóns-
son dómsmálaráðherra, síðan Guð-
mundur Björnson landlæknir, og
ljet hann svo um mælt, að ekkert
Dýrtlðarnppbófin
lækkar úr 44% í 40%.
Hagstofau hefir nú lokið út-
reikningi sínum á verðlagi þeirrar
nauðsynjavöru, sem lögð er til
grundvallar fyrir dýrtíðaruppbót
starfsmanna rikisins á næsta ári.
Vörutegundir þær, sem lögnm sam-
kvœmt koma hjer til greina, eru
*aldar hjer á eftir, og verð þeirra
'ilfært. eins og það var í fyrra og
nú. Er það verð vörutegundanna
1 lausasölu í októbermánnði, sem
Hagstofan fer eftir:
1926 1927
aur. aur.
-Rúgmjöl.................. 40 42
Hveiti (besta teg.)- .. 66 61
'Smjör (íalenskt) .... 481 492
Nýmjólk .................. 50 50
Kindakjöt (dilkakjöt í
heilum kroppum) .. 140 123
Saltfiskur................ 65 58
Kaffi (óbreut)......... 358 319
%hur (höggv. melis) 85 87
Með tilliti til þessara verðbreyt-
‘öga, lækkar vísitalan xir 166 (en
svo var hún í fyrra) ,niður í 160.
garna:
1. Ávalt verður að þursalta
garnir en eltki pækilsalta.
2. Ekki má nota gróft salt, eins
og í kjöt, því að í því eru svo
'grófir krystallar, að hinar hvössu
brúnir höggva nálargöt á garn-
'irnnr á skömmum tíma. Þegar
garnirnar eru lireinsaðar í þvotti
og skafin af þeim ytrif húðin, þá
kemst vatnið í gegn nm þessi göt
og þannig skemdar garnir eru
verðlausar. Mikið af íslenskum
görnum hefir reynst ónothæft á
seinni árum af þessari ástæðu. Við
höfum áreiðanlegar fregnir af því,
að ea. 100 tunnum af íslenskum
görnum var fleygt í Þýskalandi
s. 1. vetur, vegna þess, að um 80%
af görnunum í hverri tunnu voru
sundurskornar af saltkrystöllum.
Garnirnar á að salta með sjer-
stakri tegimd af salti, millitegund
af borðsalti og grófu salti. Það
skemmir garnirnar ekki. Við sölt-
unina verður að gæta. þessa vand-
lega:
1. Garnirnar verða að vera heil-
ar (ekki skornar sundur). Hvor-
ugur endinn má vera skorinn af,
því að þá er sú görn ónýt. Ekki
má heldur skera þær sundur í
Garnir á helst. að salta í kjöt-
lunnur, en ef þær fást ekki, má
nota nýjar síldartunnur. Það hef-
ir koinið fyrir, að garnir hafa
'verið saltaðar í hreinsaðar stein-
olíutunnur, en það má ekki koma
fyrir, því að tunnurnar eru aldrei
svo vel hreinsaðar að steinolíu
keimur spilli ekki fyrir sölu .
Það verður að fara varlega með
hverja görn og aldrei má hnýta
4—-5 garnir saman í eitt búnt, því
að þegar garnir eru taldar erlend-
ir getur hugsast að hvert búnt
verði talið sem ein görn og selj-
endur tapað þannig. Varhngavert
er að salta garnir í kassa, því að
þeir eru sjaldar loftheldir, en loft
má ekki komast að görnunum, því
að þá skemmast þær.
Gæta verður þess og við söltuu,
að búntin flækist ekki saman. —
Getur það valdið því að garnirn-
ar slitni og rifni þegar fljótlega
er tekið upp úr tunnnnum. Varan
er líka þeim nmn útgengilegri sem
vandlegar og snyrtilcgar er frá
henni gengið. Gott ráð er að skrifa
á hverja tunnu hve mikið sje í
henni og best væri að garnatalan
væri svipuð í hverri tunnu, 250—
300. Það hefir einnig talsverða
heilsuhæli í heimi væri fullkomn-
ara en þetta, ekkert heilsnhæli,
liefði á sjer meira nútískusnið en
þetta.
Þar næst talaði Guðjón Samú-
elsson hiisbyggingameistari ríkis-
ins.
Vtvarpsstöð Arthur Gooks á Ak-
ureyri ætlaði að víðvarpa ræðun-
nm, en það mistókst af ýmsnm or-
sökum.
Talið er, að um 500 ma'nns hafi
verið við hælisvígsluna, og var at-
höfninni lokið nær kl. 4 síðd.
Hælið hefir kostað um % mil-
jón krónur og er helmingurmn
samskotafje. Áætlað er, að hælið
taki fimtíu sjúklinga, en getur
tekið tíu t.il tólf yfir áæthm. —
Læknir hælisins er Jónas Rafnar,
yfirhjúkrimarkona nngfrú Sólborg
Bogadóttir, reikningshaldari Ei-
ríkur Brynjólfsson frá Stokka-
blöðum og ráðskona ungfrú Ása
Jókannesdóttir frá Fjalli. Hælið
byrjar að taka við sjúklingum nm
miðjan mánuðinn.
Leiðrjetting. í 50. tbl. fsaf. í
greininni: „Ölæðið á Esju“, brjefi
dómsmálaráðh. stendur „ógreidd-
ur“ ; á að vera: ofgreiddur.
fkveihja ð Laugaveglnum
Kviknar í versluninni Eygló. —
Maðurinn sem verslunina hefir
rekið, játaði að hann hafi
kveikt í húsinu.
Að morgni fyrra sunnudag, kl.
7(/>, var vart við að kviknað var
í versluninni „Eygló“ á Lauga-
vegi 58. Slökkviliðið, var kallað á
h’ettvang og tókst brátt að slökkva
leldinn.
Eldsupptökin voru í herbergl á
bak við búðina.
Eldurinn hafði laist sig fram í
búðina. Urðu talsverðar skemdir
þar á vörum.
' Grunur f jell strax á, að viljandi
befði verið lcveikt í húsinu.
Tók lögreglan þegar málið til
rannsóknar og yfirheyrði m. a. Jó-
hannes Jónasson er rekið hefir
verslunina Eygló á annað ár.
Þrætti liann mjög eindregið
fyrst í stað fyrir að hann befði
kveikt í húsinu. En eftir 3 klst. yf-
irheyrslu játaði hann á sig brotið.
Hann hafði kveikt í brjefamsli
sem var í einu liorninu á kompn
þeirri, sem er bak við búðina, lok-
að síðan kompunni og gengið á
burt.
Ur brjefarnslinu læsti eldurkm
sig gegnum hurðina. fram í bnð-
ina og upp eftir hyllum með vefn-
aðarvöru, og upp í búðarloítið.
En eigi var eldurinn kominn nm
alla. búðina er slökkviliðinu tókst
að slökkva. hann.
Jóhannes kannaðist við að bann
hefði kveikt í, vegna þess að hann
ætlaði að græða á því að fá vá-
tryggingarfjeð.
En þannig er mál með vexti, að
vörur hans voru alls ekki vátrygð-
ar. ■— Hann vátrygði hjá sjer
snemma í október í fyrra, og var
vátryggingartíminn útrunninn.
Úðiun
kom frá Höfn fyrra sunnudag,
eftir 5 vikna viðgerð.
Eins og til stóð fór Óðinu út í
haust, til þess að skipasmíðastöð-
in gæti gert við galla þá, sem fram
liafa komið á skipinu síðastlíðið
ár. Slíka galla á skipasmíðastöðin
að gera við ríkissjóði að kostnað-
arlausu.
Aðalgallar sem ltomið Iiafa frain
á skipinu eru þeir, að ketillinu
hefir reynst ótraustur. Eftir fyrstu
aðgerð í Höfn í þetta sinn, var
hann reyndur; og stóðst eigi þá
raiui. Þurfti að endurtaka við-
gerðina. Drógst heimför slcipsins
við þetta frá því sem búist var
við í upphafi, um 4 vikur.
Við síðnstu raun reyndist ketiJl-
inn loks svo heldur, að trygt þótti.
Ríkisstjórnin hefir þó eigi tekið
við skipinu til fullnustu. Ef enn
koma fram bilanir á katlinum á
næstunni, verður skipasmíðastöð-
in að bæta þær á sinn kostnað.
Þá hefir og önnur umbót verið
gerð á skipinu. Stjórnpallur þess
er svo lágur samanborið við stefn-
ið, að vandræði hefir verið að
stýra skipinn þar sem smábátar
liafa. verið á ferð.
Hefir úr þessn verið bætt þann-
ig, að pallur hefir verið gerðnr
upp á stýrishúsinu, og útbúnaðnr
settur til þess að hægt sje að stýra
skipinu þar.