Tíminn - 28.05.1980, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 28. mai 1980.
7
Um tengingu Djúpvegar
Það hefur verið mikil ráðgáta
hver nýr vegur yrði lagður hér
yfir fjöll og heiðar til að tengja
Djúpveg viö akvegakerfi
landsins. Hulin leynd hefur hvllt
yfir þessu stóra máli — svo sem
þokuslæður I miöjum hliðum
lokuöu sjönum smaladrengsins
forðum tið. — Hefur hér um ekki
slður tvlstig okkar ágætu þing-
manna Vestfjarðakjördæmis
lokað allri útsýn okkar héraðs-
búa á þvl — I hverja áttina sú
leið skyldi liggja, sem njóta við
ættum um ófyrirséða framtlð.
Ofangreindir þingmenn hafa
talið okkur trú um, aö beöið
væri eftir vlsindalegum rann -
sóknum fræðimanna og þvi,
hvert stefna skyldi. —■ öll þessi
þokukennda óvissa hefur
þrúgað hugi manna I langri
biðog algjörri óvissu um fram-
tlð þeirra stóru verka — sem við
svo lengi höfum eftir beðið að
þokast myndu I þann farveg að
úr yrði llfvænleg frambúð fyrir
þetta okkar einstaklega
afskekkta hérað I öllu
samgöngulegu tilliti, um ára-
tugi.
Loks heyrist svo sem kvak I
fugli I kvöldfréttatlma
útvarpsins 20. aprfl, að komið
hafi út álitsgerð fræðimanna á
kostnaðarsamanburði tveggja
leiða, þ.e. syðri- og nyrðri
leiðar, sem þýðir Kollafjarðar-
heiði til suöurs en Steingrlms-
fjarðarheiði til noröurs. Einnig
yfir þessu plaggi hefur hvilt slík
hula, — að ekki hefur komiö
fyrir almenningssjónir. Væri þó
ekki til að undra sig á þvl — þótt
margur sá er þetta mál varðar
væri forvitinn um þann boð-
skap, sem það hefur að bjóða,
þá loks að á það hefur dagsins
ljós skinið, — og ekki yrði það
sem eins konar felublaö fyrir
annarra ásjónum en þingmanna
okkar einna saman. En sem
vorboði á vetrarkveldi kom þó
hljóð úr horni frá Matthíasi
Bjarnasyni alþingismanni, að
væri um vert aö hlusta á þær
heimaraddir, sem svo sam-
hljóða I einum kór syngju þau
ljóð, aö vegur yfir Steingrlms-
fjarðarheiði þjónaði héraöi slnu
betur en svo — að til úrslita réði
hvort fyrir nokkrar krónur færri
mætti aörar götur troða.
Sannleikurinn er sá — I stuttu
máli sagt — aö svo er þrýstingur
og vilji Strandamanna og N-ís-
firðinga harður I þessu máli, að
undir engum kringumstæðum
er þingmönnum okkar fært aö
misbjóða þeim einhug svo
harkalega, aö I berhögg veröi
við hann gengið. Þörfin fyrir
samhug og samgöngur þessara
byggðarlaga er svo einsýnn, að
það væri eindæma misgjörð að
fótum troða hann I þessu máli.
Það er ekkert leyndarmál, aö
Barðstrendingar vilja sinna
þarfa vegna slá þessum vegi til
sinna átta I skjóli þess að njóta
ávinnings af þeirri gerð, sér til
hagsbóta I slnu vegalega tifliti,
þar sem þeir treysta ekki á jafn-
skjóta úrlausn sinna mála, hlypi
þessi vegagerö fram hjá garði
þeirra. Og það má kannski láta
hjá llða að álasa þeim fyrir
þann tota — að slá sinni flugu til
samneytis við þeim, þó aö öðru
leyti, algerlega óskyldu máli.
En með fullri virðingu fyrir
þeirra hagsmunum, verður ekki
þeirra hlutur betur tryggður til
samúðarhuga, — ef ganga ætti I
berhögg við vilja og kröfur
mikils hluta Ibúa þeirra tveggja
sýslna sem þetta mál mest
varða, sem sé Strandasýslu og
N-tsafjaröarsýslu. Auðvitaö
þurfa þeir á vegabótum að
halda, svo sem þeir eiga rétt á,
en vej að merkja höfum við hér
Djúpmenn beðið áratugum
saman eftir þeirri úrlausn, að
mega komast leiðar okkar um
landsbyggðina nema rétt að
kalla megi um hásláttinn að
sumrinu, en sem þeir þó löngu
notiö hafa, I þvl efni, snöggtum
betri aðstöðu, enda þótt betri
mætti vera.
Þá er ekki slður hinu að leyna,
að ef nú ætti alfarið að loka
þeirri vonarglufu, sem Stranda-
menn hafa I huga sér borið um
langan tlma, að úr rættist ein-
dæma innilokun þeirra, til nokk-
urra samskipta við lifandi fólk
hér megin heiðar, en sem
rammgeröur múrveggur hefur
þessi heiðarófæra aöskiliö ibúa
þessara héraða svo rækilega, að
þar gætu svartir menn búiö ann-
ars vegar en blámenn hins veg-
ar án þess að nokkurntlma
hefðu sést, eða til sln getað látiö
heyra f daglegum samskiptum.
Beggja vegna heiðar þessarar
eru þó, sem betur fer hvltir
menn, sem vilja og þrá vinsemd
og samskipti hver viö annan, og
þessvegna skyldi enginn gera
lltið úr þeim huga, sem að þvi
hlúir, að sameina nú krafta til
að slá saman I eina framkvæmd
þeim markmiðum sem lengi um
sig hefur grafið að að væri
stefnt, jafnvel þótt miklu dýrara
yröi að slá þær tvær flugur I einu
höggi, þvl enginn skyldi halda
að hætt verði að knýja á um
þessa hluti, og biöin er orðin
nógu löng, og miklu meira en
það.
Um hitt atriðið verður að
segjast eins og er, — að engan
veginn segir það alla söguna,
þótt hægt sé að strika á blað
eitthvert kerfi, sem öllu meira
er þó af ágiskun gert en raun-
hæfum sannindum, þótt á engan
hátt vilji ég lltið gera úr
áætlanagerðum, sem fram-
kvæmdir megi byggjast á, en
þar er llka til margra átta aö
llta, svo óyggjandi séu, og þar
kemur ekki slöur til að meta það
raungildi sem framkvæmdin á
að þjóna, — og þvl glfurlega
hagsmunaatriði sem um er að
ræða þeim til handa er héraðið
byggja.
En sé það rétt, sem heyrt hef
ég, að allur vegurinn frá Lauga-
bóli I ísafiröi, sé tekinn með I
kostnaöaráætlun Steingrlms-
heiðarvegar til fullrar uppbygg-
ingar, og öllum þeim kostnaði
slengt saman, fer mig ekki að
undra, þótt kostnaðurinn gæti
hækkað um eina tröppu, enda
ekki hægt að telja það hlutlaust
mat, þvl lltið gæti ég trúað að
eftir yrði af 150 milljónunum I
þann kafla allan fram I Langa-
dalsbotn, þótt ágiskun sé
kannski út I loftið.
Nei, hér er um svo einsýnt
mál að ræða, að ekki veröur
snúið frá þeim huga, sem hér
um fastmótaöur orðinn er I allra
þeirra vitund, sem hlut eiga að
máli, og ég öfunda ekki okkar
ágætu þingmenn Vestfjarða-
kjördæmis I heimsóknum slnum
um okkar slóðir, — ef I berhögg
gengju viö þá einhuga staöfestu,
sem hér um verður ekki breytt
úr því sem komið er.
Guðjón Jónsson:
Athugasemdir við
grein landlæknis
um lagafrumvarp um aðbúnað,
hollus tuhætti og öryggi á vinnustöðum
ÖUum sem unnið hafa
að gerð nýrrar löggjafar um
vinnuvernd frá þvi I kjara-
samningagerðinni fyrri hluta
ársins 1977 og siðan, svo og þeim
sem fjallað hafa um lagafrum-
varpið I meðförum Alþingis, er
ljóst að grein landlæknis er
úrslitatilraun andstæðinga frum-
varpsins tii þess að stööva af-
greiðslu og framgang þess á
Alþingi.
í grein landlæknis kemur fram
ákaflega neikvæð afstaða og
viöhorf varöandi efni og tilgang
lagafrumvarpsins um aðbúnað,
hollustuhætti og öryggi á vinnu-
stöðum. Einnig er I grein land-
læknis reynt á óvandaöan og
hrokafullan hátt að mistúlka og
snúa út úr meginefni og ein-
stökum greinum frumvarpsins
svo og að véfengja mögulega
framkvæmd þess, sem jafnvel
mættí skilja sem óbeina hótun um
að framkvæmd nýrra laga um
vinnuvernd verði ekki auðvelduð
frá hendi embættismanna heil-
brigðisyfirvalda. Vegna þessarar
furðulegu afstöðu, mistúlkunar
og rangfærslna landlæknis á efni
og markmiðum lagafrum-
varpsins er óhjákvæmilegt aö
undirritaöur, sem var einn af full-
trúum Alþýðusambands Islands I
nefndinni, sem vann að samningu
frumvarpsins, komi fram með
athugasemdir og leiðréttingar við
fullyrðingar landlæknis I grein
hans. Jafnframt mun vikið lltils-
háttar að afskiptum Heilbrigðis-
eftirlits rlkisins og heilbrigöis-
nefnda aö atvinnu- og heilbrigöis-
málum undanfarin ár, en Heil-
brigðiseftirlit rlkisins fellur undir
embætti landlæknis.
1 inngangi að aðfinnsluatriðum
slnum fullyröir landlæknir að
lagafrumvarpið skipti heil-
brigðisnefdir og sveitarfélög
meginmáli. Þetta er rangfærsla,
lagafrumvarpið er ekki samið
fyrir eða vegna heilbrigðisnefnda
og sveitarfélaga. Lagafrum-
varpið er samið fyrir verkafólk,
til að bæta úr gallaðri löggjöf um
vinnuvernd og til þess að skapa
grundvöll fyrir brýnum umbótum
á ástandi aðbúnaöar, hollustu-
hátta og öryggis á vinnustööum.
Lagafrumvarpið og samþykkt
þess skiptir því meginmáli fyrir
verkafólk sem eyðir stórum hluta
ævi sinnar viö vinnu á vinnu-
stöðum sem eru heilsuspillandi
auk þess sem vlða eru alvarlegar
slysahættur við vinnufram-
kvæmd. Mistúlkanir og rang-
færslur landlæknis á lagafrum-
varpinu eru bersýnilega settar
fram I trausti þess að þeir sem
lesa „Varnaðarorð” hans þekki
ekki til lagafrumvarpsins og efnis
þess. Af þessari ástæðu er
nauðsynlegt I athugasemdum við
„Varnaðarorö” landlæknis að
vitna til ákveöinna kafla og
greina lagafrumvarpsins. Best
væri þó að þeir lesendur sem vilja
fá rétta vitneskju um lagafrum-
varpið lesi og kynni sér það og
beri slðan saman „Varöaðarorð”
landlæknisog efni og stefnu laga-
frumvarpsins.
1 grein landlæknis eru nefnd sjö
atriði sem dæmi um nokkra
megingalla lagafrumvarpsins að
hans dómi. Undirritaður telur
óhjákvæmilegt að birta þessi að-
finnsluatriöi orörétt á ný og svara
þeim efinislega hverju fyrir sig.
1. aðfinnsluatriði landlæknis
hljóðar svo:
„Starfsskilyrði og starfshættir
á öllum vinnustöðum á landinu
ráöast af samkomulagi milli
Vinnuveitendasambandsins og
Alþýðusambandsins. Það þýöir
að um vinnutima, mengun,
hættumörk og hollustuhætti á
vinnustöðum allra starfandi
Ibúa þessa lands skal samiö.
Það ber að hafa I huga að sjúk-
dómur er hlýst af atvinnu er og
verður heilbrigðisvandamál og
verður þvl ekki læknaður meö
samningum.
Fullyrðingar landlæknis I þess-
um aðfinnsluliö I grein hans eru
algerar fjarstæöur. Hvergi er I
frumvarpinu tekið fram aö
starfsskilyrði eða starfshættir
skuli ráöast af samkomulagi mifli
A.S.l. og V.S.I., né að samið skuli
um einstök atriði aöbúnaðar,
hollustuhátta og öryggis á vinnu-
stöðum. I lagafrumvarpinu er
einmitt fram tekiö hvernig starfs-
skilyrði og starfshættir
(aðbúnaður, og hollustuhættir og
öryggi) skulu vera og má I þvl
efni benda á:
4. kafla frumvarpsins og skyld-
ur atvinnurekenda, verkstjóra,
starfsmanna og verktaka,
greinar 12—36 5. kafla um
framkvæmd vinnu, gr. 37—40,
6. kafla um vinnustaði gr.
41—44, 7. kafla um vélar og
tækjabúnaö, gr. 45—49, 8. kafla
um hættuleg efni og vörur gr.
50—51 og 9. kafla um hvfldar-
tlma og frldaga gr 52—58.
Fyrri hluti
Vinnueftirlit rlkisins, sem ekki
er viðbótar rlkisstofnun, þvl
Vinnueftirlitið kemur I stað
öryggiseftirlits og þeirra af-
skipta sem aðrar rlkisstofnanir,
svo sem heilbrigöiseftirlit, hafa
átt að hafa af vinnustööum að
hluta til, setur nánari reglur og
reglugerðir varöandi aðbúnað,
hollustuhætti og öryggi I hinum
ýmsu atvinnu- og starfsgreinum I
samráöi viö aðila vinnu-
markaðarins og/eða aðra
viðkomandi aöila. Enda eölilegt
að svo sé gert þar sem vinnuað-
stæður og verkefni eru mjög mis-
jöfn eftir starfsgreinum og aö
þeir aðilar sem þekkja til fjalli
um sllkar reglur.
I lagafrumvarpinu er ákvæði
um lágmarkshvfldartlma (10 klst
á sólarhring, I stað 8 klst áöur) og
frldaga (einn af hverjum sjö).
Komi upp sérstakar aðstæður svo
sem vegna veðurs, náttúruham-
fara, slysa eða annarra ófyrir-
séöra atburða, má vlkja frá
framangreindum ákvæöum um
lágmark hvlldartlma og frldaga
til að koma I veg fyrir verulegt
tjón. Aðilar vinnumarkaðarins
skulu koma sér saman um fram-
kvæmd sllkra undantekningartil-
vika. Þetta atriði er einasta
ákvæðilagafrumvarpsins um „að
samið skuli”, eins og landlæknir
orðar það I grein sinni, enda er
ógerlegt að binda undan-
tekningartilvik I löggjöf. Eftir-
litsstofnunin, Vinnueftirlit rlkis-
ins, skal veita samþykki fyrir
þeirri framkvæmd sem aðilar
koma sér saman um I sllkum
undantekningartilvikum.
Grundvallar sjónarmið þeirra
aðila sem unnu að samningum
lagafrumvarpsins um aöbúnað,
hollustuhætti og öryggi á vinnu-
stöðum var og er að starfsemi til
að fyrirbyggja atvinnusjúkdóma
og vinnuslys fari fyrst og fremst
fram innan vinnustaðanna
sjálfra, eins og segir 11. grein I 1.
kafla lagafrumvarpsins, um til-
gang og gildissvið, sem hljóðar
svo:
„Með lögum þessum er leitast
viö, aö a) tryggja öruggt og
heilsusamlegt starfsumhverfi,
sem jafnan sé I samræmi viö
félagslega og tæknilega þróun I
þjóöféiaginu, b) tryggja skil-
yröi fyrir þvl, aö innan vinnu-
staöanna sjálfra sé hægt aö
leysa öryggis- og heilbrigöis-
vandamál i samræmi viö gild-
andi lög og reglur, i samræmi
viö ráöleggingar aöila vinnu-
markaöarins og i samræmi viö
ráöleggingar og fyrirmæli
Vinnueftirlits rlkisins.”
Einnig er sllkt tekiö fram I 2.
kafla um öryggis og heilbrigðis-
starfsemi innan fyrirtækja, og
samskipti atvinnurekenda og
starfsmanna, 3. kafla um
öryggisnefndir sérgreina og 4.
kafla um öryggisnefndir sér-
greina og 4. kafla um skyldur at-
vinnurekenda, verkstjóra, starfs-
manna og verktaka. Þetta grund-
vallarsjónarmiö lagafrum-
varpsins, samstarfið, rangtúlk-
anir landlæknis meö þvl að segja
aö starfsskilyrði og starfshættir
skuliráöast af samkomulagi milli
V.S.l. og A.S.I. Það er rétt sem
landlæknir segir I siöustu máls-
grein I 1. aöfinnsluatriöi slnu að
sjúkdómur sem hlýst af vinnu
verður ekki læknaður meö
samningum. Hinsvegar er hægt
að koma I veg fyrir atvinnusjúk-
dóma og vinnuslys með samstarfi
aðila á vinnustöðum, ákvæðum I
lögum sem eru framkvæmd eða
ákvæðum I kjarasamningum.
Megintilgangur lagafrum-
varpsins um aöbúnaö, hollustu-
hætti og öryggi á vinnustööum er
að fyrirbyggja atvinnusjúkdóma
og vinnuslys. Þetta virðist land-
læknir ekki vilja skilja og reynir
að gera lltiö úr samstarfi aðila,
sem miðar að því að koma I veg
fyrir heilsutjón og vinnuslys.
2. aðfinnsluliður landlæknis
hljóðar svo:
„Við mótun stefnu I atvinnu-
heilbrigðismálum koma heil-
brigðisyfirvöld hvergi nærri, en
starfa einungis sem ráögefandi
aöili. A þann veg er verið að
kljúfa stóran þátt heilbrigðis-
mála frá heilbrigðisgeiranum I
landi sem eitt af fáum hefur
sérstakt heilbrigðisráðuneyti.
Menn geta Imyndað sér hvert
framhald sllks háttarlags gæti
oröið.”
Vegna þessa aðfinnsluliðs er
rétt að benda á 11. kafla laga-
frumvarpsins gr. 64—72, um
heilsuvernd, læknisskoðanir og
aðrar rannsóknir. 64. grein laga-
frumvarpsins hljóðar svo:
„Eækja skal atvinnusjúkdóma-
varnir I samræmi viö ákvæöi
laga þessara og laga um heil-
brigöisþjónustu I samvinnu viö
heilbrigöisyfirvöld.”
Fyrstu málsgrein 66. greinar
lagafrumvarpsins sem hljóðar
svo:
„Heilsuvernd starfsmanna skal
falin þeirri heilsugæslustöö eöa
sjúkrahúsi, sem næst liggur
og/eöa auöveldast er aö ná til,
samanber 19. gr. laga nr.
57/1978.”
Þriöju og fjórðu málsgrein 67.
greinar sem hljóðar svo:
„Akvaröanir um læknis-
skoöanir, mælingar og aörar
rannsóknir skal taka I samráöi
viö sérfræöinga og stofnanir á
viökomandi sviöi læknis-
fræöinnar. Reglur sem settar
eru samkvæmt þessari grein
skulu sendar landlækni til
umsagnar.”
68. grein lagafrumvarpsins a.
lið sem hlóðar svo:
„Vinnueftirlit rfkisins skal hafa
Framhald á bls. 19