Tíminn - 29.06.1980, Page 22

Jónas Jónsson búnaöarmálastjóri:
Hálfrar aldar afmæli
Skógræktarfélags íslands
Skógræktarfélag Islands var
stofnaö f Almannagjá hinn 27.
jiinf á alþingishátföinni áriö
1930. Þaö varö þvf fimmtfu ára á
föstudaginn. Skógræktarfélag
tslands er meöal þeirra sam-
taka f landinu, er djiip spor hafa
markaö, og afmælis þess minnzt
meö hátföarfundi á stofnstaön-
um I Almannagjá, þar sem
fjöldi skógræktarmanna var
saman kominn. Viö hátiöarverö
um kvöldiö flutti Jónas Jónsson
bdnaöarmálastjóri, formaöur
Skógræktarfélags sföustu árin,
ræöu þá, sem hér birtist.
Þegar viö tókum aö ræöa þaö i
stjdrn Skógræktarfélagsins
hvernig ætti aö minnast þessara
merku tfmamóta kom ýmislegt til
greina. Hugmyndir komu fram
um aö láta rita sögu Skógræktar-
félags Islands og gefa út i mynd-
arlegu riti. Þaö heföi vissulega
veriö veröugt. En þó aö gott sé aö
lfta til baka og raunar nauösyn-
legtástundum sem þessari,þótti
okkur enn meira um þaö vert ef
hægt væri aö nota tilefniö til þess
aö fá fleiri til liös. Til þess aö
vekja athygli á þvf, sem þegar
hefur á unnist.
Til þess aö minna á og fræöa
um skógræktar- og trjáræktar-
möguleika f landinu. Til þess aö
benda á margháttaö gildi þess aö
rækta skóga og trjágróöur — til
skjóls — til aö prýöa — til aö
skapa fegurra, betra og mann-
eskjulegra umhverfi. Þvf völdum
viö þaö sem viö nefnum „Ar trés-
ins”.Þvf f völdum viö okkur kjör-
oröiö „Prýöum landiö, plöntum
trjám” og „Rétt tré á réttum
staö”.
Ar trésins er staöreynd. —
Þjóöin tók hugmyndinni vel og
hefur tekiö viö „Ari trésins”. Þaö
finnum viö veí. Þaö er okkar
stærsta afmælisgjöf. Þaö er verö-
ug minning frumherjanna sem á
fyrstu tugum aldarinnar sungu
„Vormenn Islands yöar bföa
eyöiflákar heiöalönd”.
„Komiö grænum skógi aö
skrýöa^skriöur berar heiöalönd”.
Þeirra sem þótti of seint miöa og
ákváöu aö nota alþingishátföina
1930 til aö stofna almanna samtök
um skógrækt.
Ég vil hér og nú færa öllum
þeim, sem hafa átt hlut aö „Ari
trésins” bestu þakkir fyrir fram-
lag þeirra til þess aö viö I fram-
tiöinni eignumst betra land.
Ég nefndi hér áöan aö rétt væri
og raunar einnig skylt aö lita til
baka.
Hér er þó ekki tóm til aö rekja
til neinnar hlýtar sögu Skógrækt-
arfélags Islands né einstakra
skógræktarfélaga, sem nú teljast
þrjátfu f landinu auk einstakra fé-
lagsdeilda.
Vitanlega eru þaö skógræktar-
félögin sem hvert I sfnu héraöi
bera uppi skógræktarstarfiö,
áhugafólks.
Hér veröa aöeins raktir nokkrir
þættir en stiklaö mjög á stóru.
Skógræktá Islandi er talin hefj-
ast 1899 meö plöntun Furulundar-
ins hér á Þingvöllum, svo sem
þegar hefur veriö skýrt frá. Lög
um „skógrækt og varnir gegn
uppblæstri lands” voru fyrst sett
1907 og fyrsti skógræktarstjóri
ráöinn 1908. Fljótlega komu skóg-
arveröir einn fyrir hvern lands-
fjóröung. Gróörarstöövar risu
einnig fljótlega eftir aldamótin og
töluvert var plantaö af erlendum
trjám frá þeim.
Þrátt fyrir þetta þóttust menn
ekki sjá árangur sem vonir stóöu
til og lýsti skógræktarstjóri
Kofoed Hansen þvi yfir 1913 aö
ekki væri rétt aö verja þeim fjár-
munum sem tiltækir voru til þess
aö planta erlendum trjátegund-
um.
Meiri áhersla var þvf lögö á
friöun birkiskóga, sem reyndar
býður ykkur þjónustu sína í verzlunum og söluskálum að:
Höfn Hornafirði
Fagurhólsmýri
Skaftafelli
Velkomin
í Austur Skaftafellssýslu
kaupfélag Austu r-Skaftfell inga
HÖFN, HORNAFIRÐI — FAGURHÓLSMÝRI — SKAFTAFELLI
Höfum ávallt
á boðstólum
alls konar
nauðsynjar
fyrir ferðafólk
Sunnudagur 29. júnf 1980.
Jónas Jónsson.
var strax aöal þáttur starfsins.
Þvf varö nýskógrækt lftil og
lægö nokkur f starfseminni fram
yfir 1930.
Er þá tilaö taka aö sumariöl928
vakti Siguröur Sigurösson býnaö-
armálastjóri athygli manna á þvf
aö ýmsar trjátegundir, sem
plantaö var upp úr aldamótunum
væru þegar farnar aö bæta nokkr-
um álnum viö hæö sfna.
Um þetta skrifaöi hann greinar
f blöö hér heima en einnig f vest-
ur-íslenska blaöiö Lögberg og
vakti þetta þau viöbrögö aö hug-
myndir kviknuöu.
; bæöi þar vestra og hér heima
um aö stofna til skógræktarfé-
lagsskapar. Beinan undirbúning
aö stofnun félagsins má rekja til
þess, aö á aöalfundi tslandsdeild-
ar Félags norrænna búvisinda-
manna 10. maf 1930 vakti Sigurö-
ur Sigurösson, búnaöarmála-
stjóri, máls á þvi, aö félagiö beitti
sér fyrir stofnun skógræktarfé-
laga fyrir allt tsland. Hann kvaö
máliö þegar vera nokkuö undir-
búiö meö samræöum manna
meöal annars heföi veriö rætt um
þaö viö rfkisstjórnina og nokkra
þingmenn og heföi hugmyndinni
hvarvetna veriö vel tekiö. A fund-
inum las Pálmi Einarsson, ráöu-
nautur, upp frumvarp aö lögum
fyrir Skógræktarfélag íslands,
sem búiö var aö semja. Var bá á-
kveöiö, aö tslandsdeild NJF geng
ist fyrir stofnun skógræktarfé-
lags, og eftirtaldir menn kosnir til
aö annast undirbúning: Siguröur
Sigurösson, búnaöarmálastjóri,
Maggi Júl Magnús, læknir, As-
geir L. Jónsson, ráöunautur,
Pálmi Einarsson, ráöunautur, og
Hólmjárn J. Hólmjárn, efnafræö-
ingur.
Undirbúningsnefnd þessi fékk
nú fleiri f liö meösér.Undir boös-
og hvatningarbréfi um stofnun fé-
lagsins sem sent var út vítt um
land rituöu nöfn sfn um 40 þekktir
Islendingar, menn og konur. Um
stofnfundinn visast til þess sem
þegar hefur veriö lesiö.
Nokkur töf varö á aö félagiö léti
til sfn taka eftir stofnfundinn.
Ariö 1931 er þó strax fariö aö
huga aö landi undir gróörarstöö.
Þegar útséö var um aö land feng-
ist á Reykjum f ölfusi voriö 1932
var snúiö sér til bæjarstjórnar
Reykjavfkur sem brást vel viö
svo land fékkst undir gróörarstöö
þar sem nú er Gróörarstöö Skóg-
ræktarfélags Reykjavfkur I Foss-
vogi. En hana rak Skógræktarfé-
lag tslands til 1946.
Jafnhliöa þvf, sem stjórn Skóg-
ræktarfélags tslands beitti sér
fyrir þvf aö bæta úr plöntuskort-
inum, sem mest þótti aö þrengja
var hugaö aö ýmsu ööru.
Þar kom fræöslan strax efst á
blaö. Skógræktarfólk átti ekkert
málgagn. Strax áriö 1931 var far-
iö aö ræöa um þaö hvernig hægt
væri aö kynna félagiö betur og
afla þvf og hugsjóninni fylgis. Var
þvf ákveöiö aö félagiö gæfi út árs-
rit.
Fyrsta ársrit Skógrælctarfélags
Islands kom út 1933 — fyrir árin
1930-32. Umsjón þess haföi H.J.
Hólmjárn. Þá tók Maggi Júl
Magnús fyrsti gjaldkeri félagsins
viö ritstjórn og sá um ritiö til 1940.
Hákon Bjarnason var sföan rit-
stjóri til 1962. Sföan Snorri Sig-
urösson til 1976 aö Hákon tók
aftur viö ritinu og er hann nú rit-
stjóri þess.
Skógræktarritiö hefur allan
þennan tfma veriö eina ritiö um
skógræktarmál. Þaö er nú mikiö
heimildasafn. Þaö hefur alla tfð
veriö mikið fræöslurit um skóg-
rækt, plöntun og meöferö trjáa I
göröum.
En auk leiöbeininga flutt fjölda
greina um gróöursögu, gróöur-