Tíminn - 24.10.1980, Qupperneq 7

Föstudagur 24. oktöber 1980
7
Gerður Steinþórsdóttir:
t dag eru fimm ár liftin
siðan islenskar konur efndu
til Kvennadagsins, hinn 24.
október 1975. Til þess aft
minnast þessa merka at-
burftar birtir Timinn kafla
um Kvennadaginn úr grein
sem Gerftur Steinþórsdóttir
ritar i bókina „Konur skrifa
til heifturs önnu Sigurftár-
dóttur”. Grein Gerftar
nefnist „t samstöftunni felst
sigur kvenna”.
24. dagur októbermánaftar
1975 rann upp og vefturguftirnir
reyndust jafnréttisbaráttunni
hlifthollir i þetta sinn. Veftriö
var milt, þurrt og hlýtt eftir árs-
tima. Leiftarar morgun-
blaftanna fjölluftu um sama efni,
jafnrétti karla og kvenna. 1
morgunútvarpinu hljómuftu
baráttusöngvar i þessum anda:
t augsýn er nú frelsift,
og fyrr þaft mátti vera,
nú fylkja konur lifti
og frelsismerki bera.
Stundin er runnin upp.
Tökumst allar hönd i hönd
og höldum fast á málum
þó ýmsir vilja aftur á bak
en aftrir standa í stað,
tökum við aldrei undir þaft.
En þori ég, vil ég, get ég?
Já, ég þori, get og vil.
Á þessum degi Sameinuöu
þjóöanna geröist einstæftur og
merkilegur atburöur i þjóftar-
sögunni sem vakti heims-
athygli: islenskar konur úr öll-
um stéttum til sjávar og
sveita, helmingur þjóftarinnar,
lögftu niöur störf til aft sýna
fram á mikilvægi vinnu-
framiags sins. Þetta var
framlag islenskra kvenna til
hins alþjóftlega kvennaárs.
Þetta var liftur i baráttunni til
aft ná raunverulegu jafnrétti.
Þennan dag lamaöist atvinnu-
lifift i landinu aö miklu leyti:
dagheimili, barna- og gagn-
fræöaskólar voru lokaftir, einnig
stórverslanir, frystihús og
leikhús og engin siftdegisblöft
komu út. Sumir vinnustaftir
voru opnir og má nefna bankana
24. október 1975
þar sem karlar gengu i störf
kvenna, jafnvel bankastjórarn-
ir, og mikift var af börnum aft
leik.
Framkvæmdanefnd um
vinnustöftvun haffti komift upp
„opnum húsum” á átta stöftum i
Reykjavik og voru þeir opnir frá
þvi snemma morguns fyrir kon-
ur til að koma og spjalla. Hús-
mæftur gengu út af heimilunum
en eiginmenn urftu aft taka börn
meft sér i vinnu ellegar dvelja
heima.
„Engin situr
heima**
1 auglýsingatima útvarpsins i
Gerftur Steinþrórsdóttir.
Konan er aft vakna. Hún veit
að karlmenn hafa ráftift i
heiminum frá þvi sögur
hófust. Og hvernig hefur sá
heimur verift? Hann hefur
löftraft i blófti pg logaft af kvöl.
Ég trúi aft' þessi heimur
breytist þegar konur fara aft
stjórna til jafns vift karla. Ég
vil og ég trúi þvi aft þift viljiö
þaft allar aö heimurinn
afvopnist. Allt annaft eru
stjórnmálaklækir og hræsni.
Vift viljum leysa ágrein-
ingsmál án vopna.
Stemmningin var gifurleg.
Þarna vorum vift þrjátiu þúsund
og fundum til máttar
samstöftunnar.
Framlag íslenskra kvenna til
alþjóðlega kvennaársins
hádeginu las þulurinn:
„Konur um allt land. Stöndum
saman! ” „Komum i opnu húsin.
Engin situr heima á kvenna-
fridaginn.” „Konur, hittumst á
Lækjartorgi kl. 2.” Og undir-
skriftin var Framkvæmdanefnd
um kvennafri.
Konurnar streymdu aft
torginu úr öllum áttum eins og
ár sem sameinast i eitt voldugt
fljót. A fundinn komu einnig
konur úr nágrannabyggftum
meft bát eöa rútubil til aft sýna
samstöftu. A meöan lék Lúftra-
sveit stúlkna breskan
súffragettu-mars „Saman vift
stöndum” en kvikmynd um bar-
áttu kvenna á Bretlandi fyrir
kosningarétti haffti verift sýnd i
sjónvarpinu fyrr á árinu og vak-
ift athygli og aftdáun. Margar
konur báru spjöld meft myndum
ogáletrunum, t.a.m. „Jafnrétti,
framþróun, friftur”,,Fleiri dag-
heimili”, „Launajafnrétti i
raun”, „Kvennafri — hvaft
svo?”
Þá hófst dagskráin og höföaöi
hún til sem flestra hópa kvenna.
Þrjár konur fluttu ávörp, verka-
kona, verslunarmaftur og
húsmóftir. Rödd verkakonunnar
hljómafti, sterk, hrjúf og heit:
Þá fluttu tvær af þremur
kvenþingmönnum hvatningar-
orft til kvenna aft fjölmenna á
þing. Kvenréttindafélag Is-
lands og Rauftsokkahreyfing-
in voru meft þætti og flutt var
kvennakrónika í þriliftu. Fjöl-
mörg skeyti meft baráttukveftj-
um bárust fundinum. A milli at-
rifta var fjöldasöngur „ó, ó
stelpur” „Svona margar” og
ljóft dagsins:
Hvers vegna Kvennafri?
Konurnar fagna þvi,
takast mun allsherjar
eining.
Vanmetin voru störf,
vinnan þó reyndist þörf.
Afteins i kaupi kyngreining.
2)
„Pað merki-
legasta”
Eftir fundinn, sem stóft i tvo
tima, flykktust konurnar i
„opnu húsin” og ræddu yfir
kaffibolla. Listamenn fóru milli
húsa og skemmtu i sjálfbofta-
vinnu.
Þessi dagur reyndist mörgum
karlmönnum erfiöur. Barnaum-
önnun var i þeirra höndum.
Mikift seldist af pylsum daginn
áftur og á grillstöftunum voru
margir viftvaningar vift störf.
Sumir töluðu um föstudaginn
langa.
Kvennafriift vakti heims-
athygli eins og framar greinir.
Meft aftgerftinni sýndu islenskar
konur samstöftu meft kynsystr-
um sinum um heim allan. Ein
konan sagfti sigri hrósandi:
„Þetta erþað merkilegasta sem
hefur gerst á Islandi siftan Njála
var skrifuft.”
Miklar vonir voru bundnar vift
þessa aögerft. Bréf og heilla-
óskaskeyti streymdu frá erlend-
um kynsystrum. Sem dæmi tek
ég bréf frá bandariskri konu:
Ég hef unnift mörg láglauna-
störf um dagana og veit þess
vegna hvilika dirfsku þurfti
til aft gera þaft sem isl. konur
gerftu. Ef til vilí lifta mörg ár
þar til þift gerift ykkur grein
fyrir þvi hvafta vonir þrek-
virki ykkar hefur vakift vifta
um heim. Framlag einstakr-
ar konu er smátt en hversu
stórkostlegt þegar margar
leggja saman. Ég hélt ekki aft
slikt gæti gerst nú á dögum.
Barátta ykkar var mér ókunn
þar til nú en fyrir þann sóma
sem þiö hafift sýnt okkur öll-
um stend ég i ævarandi
þakkarskuld vift ykkur.
Þannig varft dagurinn hvatn-
ing og kraftur samstöftunnar
átti aft vera leiöarljós i
baráttunni fyrir raunverulegu
jafnrétti.
Kvennafundurinn mikli á Lækjartorgi.