Tíminn - 24.10.1980, Síða 8

8
r
Föstudagur 24. október 1980.
Föstudagur 24. október 1980.
13
Aðdragandi
og aðkoma
Rikisstjórnin tók til starfa 8.
febrúar 1980. Stjórn Alþýðu-
flokksins, sem þá hafði setið i nær
fjóra mánuði, var bráðabirgða-
stjórn, sem hafði það hlutverk að
rjúfa Alþingi og efna til kosninga
og halda landsstjórninni í horfinu.
Að loknum þingkosningum i
byrjun desember 1979 reyndu for-
ystumenn fjögurra þingflokka að
mynda rikisstjórn. Þær tilraunir
stóðu i tvo mánuði án árangurs.
Um mánaðamót janúar og
febrúar 1980horfðisvo,að Alþingi
myndi ekki gegna þeirri höfuð-
skyldu að sjá landinu fyrir rikis-
stjórn og við blasti, að gripið yrði
til utanþingsstjórnar. Þá var nú-
verandi rikisstjórn mynduð. Sú
stjórnarmyndun var eini mögu-
leikinn sem þá var fyrir hendi til
þingræðisstjórnar með stuðningi
meirihluta á Alþingi.
A fyrsta fundi i sameinuðu Al-
þingi eftir stjórnarmyndun, 11.
febrúar lýsti rikisstjórnin stefnu
sinni eins og hún birtist i stjórnar-
sáttmála rikisstjórnarinnar.
Þegar rikisstjórnin tók við, var
aðkoman þessi i stórum dráttum :
Verðbólgan var 61% frá byrjun
til loka ársins 1979. Rikisstjórnin'
tók þvi við um 60% verðbólgu-
hraða.
Aðalútflutningsgrein lands-
manna, frystiiðnaðurinn stóð
höllum fæti, m.a. vegna sölu-
tregðu á Bandarikjamarkaði.
Rikisstjórnin hefur gert
ráðstafanir til þess að bæta
frystihúsunum upp á einn eða
annan hátt, einkum með aðlögun
gengis, útgjaldahækkanir og
tekjutap, sem orðið hafa siðan
stjórnin var mynduð. Hagur
frystiiðnaðarins hefur þvi ekki
versnað á þessu átta mánaða
timabili. En til viðbótar þeim
erfiðleikum, sem orðið hafa siðan
i febrúar siðastliðnum og leystir
hafa verið, kemur sá vandi frysti-
húsanna, sem skapaðist á tima-
bilinu október 1979 til febrúar
1980. Þá hækkaði tilkostnaður
þeirra innanlands um 15-20%. A
sama tima stóð fiskverð i Banda-
rikjunum i stað, en til þess að
mæta þessari kostnaðarhækkun
var gengissig aðeins um 5%.
Við stjórnarskiptin voru einnig
allir kjarasamningar lausir, bæði
á hinum almenna markaði og við
opinbera starfsmenn.
Stjórnarsátt-
málinn
1 stjórnarsáttmála núverandi
rikisstjórnar eru rædd ýtarlega
þau vandamál, sem við er að
glfma, markmiðin, sem rikis-
stjórnin stefnir að, og úrræðin,
sem hún hyggst beita. Eins og
jafnan i stjórnarsamningum er
þar um ramma að ræða, sem
siðan þarf að útfylla nánar.
1 upphafi stjórnarsáttmálans
segir svo:
„Meginverkefni rikisstjórnar-
innar er að treysta islenskt efna-
hags- og atvinnulif, enda er það
ein helsta íorsenda fyrir sjálf-
stæði þjóðarinnar. Jafníramt
leggur rikisstjórnin áherslu á að
efla menningarstarfsemi, auka
féiagslega þjónustu og jafna lifs-
kjör”.
Efnahagsmál —
hjöðnun
verðbólgu
Stefna rikisstjórnarinnar i
efnahagsmálum er i höfuðat-
riöum mótuð þannig:
„Rikisstjórnin mun berjast
gegn verðbólgunni með aðhalds-
aðgerðum, er varða verðlag,
gengi, peningamál, fjárfestingu
og rikisfjármál”.
„Rikisstjórnin mun vinna að
hjöðnun verðbólgu þannig, að á
árinu 1982 verði verðbólgan orðin
svipuð og i helstu viðskiptalönd-
um tslendinga”.
Hér er þvi gertráð fyrir þriggja
ára áætlun um viðureign við
verðbólguna, þannig, að i lok árs-
ins 1982 hafi verðbólgan náöst
verulega niður.
Aður en lengra er haldið er rétt
að nefna tvö grundvallaratriði,
sem jafnan verður að hafa i' huga.
Hið fyrra er það, að viðnám
gegn verðbólgu byggist ekki á
einum einstökum þætti efnahags-
mála.
Það eru margir meginþættir
efnahagsmálanna, sem þarf að
vinna að i samhengi. Þvi aðeins
að heildarsýn sé höfð og það tak-
ist að ná tökum á öllum þessum
helstu þáttum, er von um
árangur. Þessir meginþættir eru:
Rikisfjármál, peningamál, þ.e.
innlán og útlán, verðlag, gengi,
fjárfesting og launamál.
Hitt grundvallaratriðið er jafn-
vægi. Á öllum sviðum þjóðlifsins
þarf á jafnvægi að halda til þess
að vel fari. 1 rikisfjármálum þarf
jöfnuð milli tekna og gjalda. Við
þurfum jafnvægi i peningamál-
um, jafnvægi milli innlána og út-
lána. Við þurfum að hafa jafn-
vægi i atvinnumálum, þannig að
framboð og eftirspurn vinnuafls
standist nokkurn veginn á, svo að
afstýrtsé atvinnuleysi, en um leið
komið i veg fyrir ofþenslu á
vinnumarkaði. Það þarf að stuðla
að jöfnuði i utanrikisviðskiptum,
viðskiptajöfnuði.
Rikisfjármál
1 stjórnarsáttmálanum er
stefnan um rikisfjármál mörkuð
á þessa lund:
1) Aðhald i rikisbúskap verði
stóraukið og áhersla lögð á
jafnvægi i rikisijármálum.
2) Rikissjóður verði rekinn með
greiðsluafgangi.
3) Fjárlaga- og hagsýslustofnun
verði gert kleift að sinna i rik-
ari mæli en hingað til aukinni
hagkvæmni og hagræðingu i
rikisframkvæmdum, stofnun-
um og fyrirtækjum rikissjóðs, i
samráði við starfsfólk þeirra.
Þessi stefnumótun byggist á
mörgum sjónarmiðum. Rikis-
valdinu er skylt að fara vel með
og nýta sem best skattpeninga
landsmanna. 1 viðnámi gegn
verðbólgu er það brýn nauðsyn,
að rikissjóður sé rekinn halla-
laust og helst með greiðsluaf-
gangi. Á siðasta áratug var rikis-
sjóður i sex ár rekinn með halla.
Það þýddi lántökur úr Seðla-
banka, seðlaprentun og vaxandi
verðbólgu. Rikisstjórnin ásetti
sér að tryggja jafnvægi i tekjum
og gjöldum rikissjóðs á þessu ári.
Það hefur tekist að ná þvi jafn-
vægi.
Þetta er mikilvægt atriði i bar-
áttunni við verðbólguna.
Góð afkoma rikissjóðs er einnig
nauðsynleg til þess að unnt verði
að lækka skuldir rikissjóðs og
vaxtabyrði, en hún nemur á
næsta ári nær 20 milljörðum
króna. Greiðsla af skuldum rikis-
sjóðs er þvi mikilvægur þáttur i
viðleitni til þess að draga úr út-
gjöldum hans.
Afram er stefnt i sömu átt á
næsta ári með þvi írumvarpi til
íjárlaga, sem nú hefur verið lagt
fyrir Alþingi. Ég legg á það
áherslu, að ekki ér nóg að af-
greiða fjárlögin með greiðsluaf-
gangi, heldur verður að tryggja
það i framkvæmd, að jafnvægi
náist og nokkur greiðsluaf-
gangur.
Skattamál
1 stjórnarsáttmálanum segir:
„Tekin verði upp staðgreiðsia
skatta innan tveggja ára”.
Að þessu máli er nú unnið.
Þessibreyting mun meðal annars
hafa gagnleg áhrif i viðnámi gegn
verðbólgu.
Frá áramótum verður nýbygg-
ingagjald fellt niður.
Gagnger endurskoðun fer nú
fram á hinum nýju skattaiögum
frá 1978, sem komu til fram-
kvæmda nú i fyrsta sinn. Afnema
þarf ýmsa agnúa á þeirri löggjöf.
Peningamál
— útlán
1 stjórnarsáttmála segir, að
stefnan i peningamálum skuli
stuðla að hjöðnun verðbólgu.
Um útlán viðskiptabankanna
þarf meginstefnan að vera sú, að
þeir láni ekki út meira en sitt eig-
ið ráðstöfunarfé, en gripi ekki til
yfirdráttar i Seðlabanka, sem
þýðir að jafnaði aukna
seðlaprentun og vaxandi verð-
bólgu, nema alveg sérstakar að-
stæður krefji, og þá um stutta
stund.
1 ár hafa þessi mál þvi miður
gengið úr skorðum. Útlán banka
og yfirdráttur þeirra i Seðla-
banka hefur orðið meiri en góðu
höfi gegnir.
Þessi útlánaaukning verður
ekki skýrð með lánaþörf atvinnu-
veganna einni saman, heldur er
hér um almenna útlánaaukningu
að ræða.
Eftir ráðstafanir, sem ákveðn-
ar voru I september, hafa þessi
mál færst i betra horf.
Samkvæmt lögum ber Seðla-
bankanum að hafa eftirlit með
bankastarfsemi og stuðla að heil-
brigðum peningaskiptum.
Mikilvægur þáttur i þessu eftir-
litsstarfi er að gæta þess, að ein-
stakir viðskiptabankar taki ekki
of mikið fé að láni i Seðlabankan-
um. Til þess að fylgjast með þess-
um þætti, hefur Seðlabankinn
ýmis úrræði.
1 fyrsta lagi er sú aðferð, sem
hann hefur notað að undanförnu,
en það eru refsivextir á hendur
þeim bönkum, sem taka slik lán. 1
öðru lagi ætti Seðlabankinn að
ákveða hámark yfirdráttar við-
skiptabankanna. Þriðja leiðin er
sú, að Seðlabankinn hafi að stað-
aldri eftirlit með þvi, hvort við-
skiptabanki tekur veruleg yfir-
dráttarlán hjá Seðlabankanum,
og eru hæg heimatökin i þvi efni.
Ef honum virðist, að of langt sé
gengið, á hann að kalla banka-
stjórn þess banka til viðræðu til
þess að kanna orsakir og horfur,
gefa ráð og ábendingar og beita
fortölum.
Innlán — sparifé
1 stjórnarsáttmálanum segir
svo:
„Opnaðir verði i bönkum ogspari-
sjóðum sparireikningar, þar sem
sparifé njóti fullrar verðtrygg-
ingar, samkvæmt nánari reglum
og i samræmi við möguleika til
útlána”.
Þar sem engir slikir verð-
tryggðir sparireikningar voru til i
bönkum, lagði rikisstjórnin
áherslu á, að þetta kæmi sem
fyrst til framkvæmda. Frá og
með 1. júli s.l. voru slikir
reikningar opnaðir. Á þeim þrem
mánuðum, sem liðnir eru siðan,
munu hafa komið inn á þessa
reikninga um 2 milljarðar króna.
Þetta er lægri fjárhæð en menn
höfðu gert sér vonir um. En öll ný
viðskiptaform i bönkum þurfa
sinn tima til þess að menn átti sig
á þeim og venjist þeim. Ennfrem-
ur hefur það dregið úr aðdráttar-
afli þessara nýju reikninga, að
binditimi var hafður tvö ár. Ég
ætla, að reynslan hafi fært mönn-
um heim sanninn um, að bindi-
timann þarf að stytta. Þeir sem
eitthvert fé hafa aflögu og kynnu
að hugsa sép að verja þvi til
kaupa á erlendum vörum eða
öðru, sem mætti biða, hafa nú
spariform, þar sem spariféð
heldur fúllu gildi sinu, hver sem
verðbólgan verður á hverjum
tima.
Orvun til að spara fé og leggja i
banka eða sparisjóð er þjóðar-
nauðsyn, — aukin sparifjármynd-
un er undirstaða undir eflingu at-
vinnulifs og heilbrigðu efnahags-
lifi.
Varðandi þróun innlána er um
tvenns konar útreikning og
samanburð að ræða: Annars veg-
ar ný innlán án vaxta, hins vegar
ný innlán að viðbættum áföllnum
og áætluðum vöxtum. Talið er
eðlilegra til samanburðar að nota
siðari aðferðina. Samkvæmt
þeim útreikningi höfðu innlán
aukist um 39,5% á fyrstu átta
mánuðum ársins I fyrra, en á
sama tima i ár um 42%.
1 stjórnarsáttmálanum segir
svo:
„Verðbótaþáttur vaxta hækki
ekki 1. mars, og fari siðan lækk-
andi með hjöðnun verðbólgu. 1
stað hárra vaxta verði unnið að
útbreiðslu verðtryggingar og
lengingu lána”.
Rikisstjórnin hefur lagt áherslu
á verðtryggingu og lengingu lána.
1 lögum um stjórn efnahags-
mála er svo ákveðið, að miða
skuli að þvi, að fyrir árslok 1980
verði i áföngum komið á verð-
tryggingu sparifjár og inn- og út-
lána.
Rikisstjórnin telur, að lengja
þurfi aðlögunarfrestinn um eitt
eða tvö misseri.
Rikisstjórnin hefur tvivegis
komið i veg fyrir þá hækkun
vaxta.sem æskileg var talin með
hliðsjón af þessu lagaákvæði, 1.
mars og 1. september. Þegar út-
flutningsatvinnuvegir lands-
manna eiga við mikla erfiðleika
að glima og telja vaxtabyrðina
eina af orsökum vandans, taldi
rikisstjórnin ekki fært að leggja á
þá enn meiri vaxtabyrði, sem
valda mundi enn meiri gengis-
lækkun en orðið hefur.
Gunnar Thoroddsen
forsætisráðherra:
Allir
JkL JLi JfcJBLJL JL
þurfa að
ÆLm
taka a
ISl mTlLJ fl 11 P
o jnLjy iu ui
°g
byrðar
Kjarasamningar
Varðandi kjaramál mótaði
rikisstjórnin afstöðu sina i
stjórnarsáttmálanum á þessa
lund:
„Rikisstjórnin leggur höfuð-
áherslu á að leysa launamál með
samstarfi og samráði. Skal i þvi
sambandi lögð áhersla á eftir-
greind meginatriði.
Rikisstjórnin mun leita eftir
samkomulagi við aðila vinnu-
markaðarins um niðurstöður i
kjarasamningum, sem geta sam-
rýmst baráttunni gegn verðbólgu
og þeirri stefnu stjórnarinnar að
jafna lifskjör og bæta kjör hinna
lakast settú i þjóðfélaginu.
Til þess að draga úr almennum
peningalaunahækkunum er rikis-
stjórnin reiðubúin til þess að beita
sér fyrir eftirtöldum ráðstöfunum
i tengslum við kjarasamninga”.
Eru þessi atriði svo rakin nánar
i hinum prentaða stjórnarsátt-
mála á bls. 4, en hér er um marg-
vislegar félagslegar umbætur að
ræða.
Viðræður um kjarasamninga
hafa tekið langan tima. Um
miðjan ágústmánuð tókust
samningar milli rikisins og opin-
berra starfsmanna, sem sam-
þykktir voru i allsherjar at-
kvæðagreiðslu hjá Bandalagi
starfsmanna rikisog bæja. Þessir
samningar voru gerðir af
ábyrgðartilfinningu og hófsemi af
hálfu beggja aðila og voru mjög i
samræmi við fyrrgreinda stefnu
stjórnarinnar.
Hinum almennu kjarasamning-
um er enn ekki lokið. Leggja
verður áherslu á, að ekki dragist
lengi enn að ljúka þeim, og að þar
verði einnig gætt hófs, svo að ekki
valdi verðþenslu.
Gjaldmiðilsbreyt-
irig og aðgerðir í
sambandi við
hana
Sú breyting á islenskri krónu,
sem verðurnú um næstu áramót,
er I meginatriðum formbreyting,
en hefur einnig raunverulegt
gildi. Hún á i fyrsta lagi að auka
traust manna á krónunni. Þegar
hver króna verður hundrað sinn-
um meira virði en nú, þá er hún
komin i hóp annarra gjaldmiðla á
Norðurlöndum. En þessi hugar-
farsáhrif geta þvi aðeins orðið að
gagni, að aðrar ráðstafanir fylgi,
sem sannfæri almenning um, að
alvara sé á ferðum til þess að
treysta gildi krónunnar og veita
verðbólgunni viðnám. Samfara
þessari breytingu hefur rikis-
stjórnin i huga margháttaðar
efnahagsaðgerðir.
Gagnger athugun og endur-
skoðun er nú hafin á þeirri við-
tæku sjálfvirkni, sem nú á sér
stað, ýmist samkvæmt lögum,
samningum eða venjum, um
verðlag, vexti, kaupgjald, lán og
önnur atriði, er verulegu skipta
um þróun efnahagsmála. Þessi
sjálfvirkni og vixlhækkanir eiga
sinn mikla þátt i verðþenslunni.
Um þessi mál verður haft samráð
við þau samtök, sem hlut eiga að
máli.
Unnið er að nýjum visitölu-
grundvelli sem ætti að geta
gengið i gildi kringum áramótin.
Orkumál
Áhersla hefur verið lögð á orku-
framkvæmdir, m.a. til að flýta
fyrir, að innlendir orkugjafar
komi I stað inníluttrar orku.
Þannig er áætlað að fram-
kvæmdamagn i raforkufram-
kvæmdum sé nálægt 50% meira i
ár en i fyrra og um fimmtungi
meira i varmaveituframkvæmd-
um. Rikisstjórnin mun áfram
leggja mikla áherslu á fram-
kvæmdir i orkumálum, einnig til
að tryggja ö'ryggi notenda.
Sérstakar ráðstafanir hafa ver-
ið gerðar til að auka raforku-
vinnslu á komandi vetri með upp-
setningu gufuaflsstöðva og bor-
unum fyrir Kröfluvirkjun. Vest-
firðir hafa verið tengdir lands-
kerfinu nú i haust og einnig
Vopnafjörður, og unnið er að
framkvæmdum við Suðausturlinu
milli Héraðs og Hornafjarðar.
Framkvæmdir við Hrauneyja-
fossvirkjun ganga samkvæmt
áætlun og á 1. áfangi hennar að
komast í notkun að ári.
Rannsóknum vegna fyrir-
hugaðra virkjunarkosta fyrir
landskerfið miðar vel. Sam-
kvæmtstjórnarsáttmála er að þvi
stefnt að næsta virkjun verði utan
eldvirkra svæða. Er þess vænst,
að unnt verði að taka ákvörðun
þar að lútandi á næsta ári.
Stjórnarsáttmáli gerir ráð fyrir
framkvæmdaáætlun i orkumál-
um til næstu 5-10 ára og að mörk-
uð verði samræmd orkustefna til
langs tima. Er undirbúningur
hafinn um þau efni.
1 undirbúningi er stefnumörkun
um áíramhaldandi rannsóknir
vegna hugsanlegra oliulinda á is-
lenska landgrunninu i samræmi
við stjórnarsáttmála.
Sjávarútvegur
og fiskvinnsla
Þorskafli Islendinga verður, að
öllum likindum, 380-400 þúsund
lestir á þessu ári. Miðað við sið-
ustu niðurstöður Hafrannsókna-
stofnunar er ekki ástæða til að
ætla að þorskstofninum sé ofgert
með þessari veiði. Virðist eðlilegt
að stefna að svipaðri veiði árið
1981.
Útgerðin hefur átt i verulegum
rekstrarerfiðleikum siðustu
mánuði, og stafar það fyrst og
fremst af hækkun á oliu og öðrum
útgerðarkostnaði. Með ákvörðun
fiskverðs 1. október er brúttóaf-
koma útgerðar orðin jákvæð, að
mati Þjóðhagsstofnunar.
Skreiðar- og saltfiskverkun
hefur staðið vel og virðist ástæða
til að ætla að svo verði einnig á
næsta ári. Gerðir hafa verið við-
unandi samningar um sölu á salt-
sild. Frystingin hefur átt i veru-
legum erfiðleikum. 1 lok siðasta
árs var verðhækkunum innan-
iands og stöðnun fiskverðs á
Bandarikjamarkaði ekki mætt
með nauðsynlegri aðlögun
gengis. Með ýmsum aðgerðum
stjórnvalda, miklu gengissigi
undanfarnar vikur, minnkandi
birgðum og hagkvæmari fram-
leiðslusamsetningu, telur Þjóð-
hagsstofnun, að rekstrargrund-
völlur frystingarinnar sé að verða
jákvæður að nýju.
Unnið er að mörkun fiskveiði-
stefnu, fyrst og fremst með tilliti
til þorskveiða. Að þvi er stefnt að
samræma veiðar og vinnslu, að
reyna að tryggja að heildarmark-
mið veiða standi, og að gæði afla
og framleiðslu séu sem mest. 1
þessu skyni mun einnig gæða- og
framleiðslueftirlit verða hert.
Fátt er mikilvægara fyrir okkur
Islendinga en að framleiðsla
sjávarafurða hér á landi sé ætið
til fyrirmyndar.
Landbúnaðarmál
Rikisstjórnin hefur gripið til
ráðstafana i landbúnaðarmálum,
sem hafa það að markmiði að
laga búvöruframleiðsluna eftir
markaðsaðstæðum. M.a. þess
vegna varð samdráttur i
mjólkurframleiðslu á nýliðnu
verðlagsári landbúnaðarins um
5,2% eða 6 millj. litra.
Til þess að vega upp móti þeim
erfiðleikum, sem samdrætti i
hefðbundnum búgreinum er sam-
fara, er unnið að aukinni fjöl-
breytni i framleiðslugreinum og
atvinnustarfsemi sveitanna.
Jafnframt verður útvegað fé til
að mæta hluta af þeim halla sem
varð af útflutningi búvara á
siðasta verðlagsári svo sem gert
var vegna ársins á undan, eftir að
rikisstjórnin tók við i febrúar.
A þessu Alþingi mun land-
búnaðarráðherra leggja fram af
hálfu rikisstjórnarinnar tillögu
um stefnu i landbúnaðarmálum
og munu væntanlega fylgja henni
lagafrumvörp, er miða að
breytingum á landbúnaðarlög-
gjöfinni, m.a. i þá átt að
ákvarðanir um verðlagningu á
búvörum verði teknar með beinni
aðild fulltrúa ríkisins.
Iðnaður
1 iðnaði hefur verið við ýmsa
örðugleika að etja á þessu ári i
kjölfar kostnaðarhækkana innan-
lands. Rikisstjórnin beitti sér
fyrir ýmsum ráðstöfunum til að
létta á þessum erfiðleikum, m.a.
voru niðurgreiðslur auknar á ull
til iðnaðar og hraða endur-
greiðslu á uppsöfnuðum sölu-
skatti. Staðan hefur breyst til hins
betra i útflutningsiðnaði að und-
anförnu. Einstakar greinar
iðnaðar hafa átt i vök að verjast
vegna harðnandi samkeppni við
innfluttar vörur i kjölfar tolla-
lækkana svo sem sælgætisiðnaður
og húsgagnaiðnaður.
Til að bregðast við þessu og
auka svigrúm til aðlögunar var
settur á timabundinn tollur á inn-
flutt sælgæti og hafið þróunarátak
i greininni. Að margháttuðum
endurbótum er nú unnið með
samvinnu fyrirtækja og samtaka
iðnaðarins, og stuðningi stjórn-
valda og þjónustustofnana
iðnaðarins. Markmiðið er að
styrkja stöðu iðnaðarins á heima-
markaði og i útflutningi, auka
framleiðni og afköst.
Þrátt fyrir timabundna erfið-
leika eru horfur á, að iðnaðar-
framleiðsla vaxi i heild um ná-
lægt 4% á þessu ári. Gætir þar
aukningar kisiljárnsframleiðslu,
en framleiðsla á öðrum iðnaðar-
vörum hefur einnig vaxið veru-
lega á árinu.
Jafnhliða þvi sem rikisstjórnin
beitir sér fyrir bættum starfsskil-
yrðum i iðnaði er unnið að stefnu-
mörkun um iðnþróun til lengri
tima. Verður þingsályktunartil-
laga um iðnaðarstefnu lögð fram
á þessu þingi.
Unnið er að gagnasöfnun og
mati á meiriháttar nýiðnaði, er
m.a. byggi á innlendri orku og
hráefnum, eins og kveðið er á um
i stjórnarsáttmála. Athugun á
hagnýtingu orkulinda landsins til
eflingar islensku atvinnulifi er
mikilvægt verkefni, og brýnt að
fá sem skýrasta mynd af þeim
kostum, er til álita koma.
1 undirbúningi er reglugerð um
iðngarða og unnið er að stefnu-
mótun um opinber innkaup.
Flestar innlendar skipasmiða-
stöðvar hafa haft næg verkefni á
árinu og aðgang að stofnlánum til
endurbóta á aðstöðu sinni. Athug-
un á framtiðarstöðu skipasmiða-
iðnaðarins stendur yfir og tengist
m.a. stefnumörkun um viðhald og
endurnýjun fiskiskipastólsins,
ekki sist bátaflotans.
Lánasjóðir iðnaðarins hafa ver-
ið efldir á árinu með fjármagni og
ný lög verið sett um Iðnrekstrar-
sjóð, sem ætlað er að styðja
undirstöðuverkefni varðandi iðn-
þróun.
Félagsmál
Frá þvi að rikisstjórnin tók við,
hefur margt gerst á sviði félags-
mála, sem markar þáttaskil. Þar
ber fremst að nefna lögin um hús-
næðismál. 1 þeim lögum er gert
ráð fyrir stórauknum framlögum
til verkamannabústaða, tryggt að
gert verði átak til útrýmingar
heilsuspillandi húsnæðis og i lög-
unum er ákvæði um verðtrygg-
ingu skyldusparnaðar.
1 annan stað ber að nefna lögin
um aðbúnað á vinnustöðum, en
þar eru skapaðab forsendur fyrir
verulegum áhrifum starfsmanna
á nánasta starfsumhverfi á
vinnustað. 1 þriðja lagi skal hér
bent á framkvæmd laganna um
aðstoð við þroskahefta, þar sem
þegar er um að ræða myndarleg-
ar athafnir, en i fjárlagafrum-
varpinu er enn gert ráð fyrir
auknu átaki á þessu sviði.
Þá skal þess getið að alþjóðaár
fatlaðra hefur þegar verið undir-
búið og skipuð sérstök fram-
kvæmdanefnd vegna þess.
Tekjutrygging hefur hækkað,
og áfram verður stigið nýtt skref i
þá átt á næsta ári.
Samgöngumál
A sviði samgöngumála hefur
erfiðleika Flugleiða borið einna
hæst. Vegna þess hve
Norður-Atlantshafsflugið frá
Luxembourg til New York hefur
haft mikla þýðingu fyrir islensk-
an þjóðarbúskap, ákvað rikis-
stjórnin að bjóða aðstoð til þess
að þvi mætti halda áfram á
meðan framtið flugsins er skoðuð
nánar. Rekstrarfjárstaða Flug-
leiða er mjög erfið, svo að innan-
landsflug og nauðsynlegustu
tengsl við umbeiminn eru i hættu.
Við þeim vanda ber stjórnvöldum
skylda til að bregðast. Þvi hefur
verið lagt fram á Alþingi frum-
varp til laga um aðstoð við Flug-
leiðir.
I ár er lagt bundið slitlag á 92
km af vegum. Það er yfir tvöfalt
meira en áður hefur verið gert á
einu ári. Slikum framkvæmdum
þarf að halda áfram með svipuð-
um eða auknum krafti, samhliða
öðrum verkefnum á sviði vega-
mála.
I dómsmálum, kirkjumálum
menntamálumog heilbrigðismál
um eru margvislegar umbætur
fyrirhugaðar og verða ýmis
frumvörp um þau efni lögð fyrir
Alþingi i vetur.
Islenska þjóðin á við mikla og
margháttaða örðugleika að etja.
Verðbólgan er þar verstur Þránd-
ur i Götu. Hún er að verulegu leyti
okkar eigin smið, Islendinga. Til
þess að vinna bug á þessum al-
varlegu erfiðleikum þurfa allir að
taka á sig skyldur og byrðar.
En hins vegar megum við ekki
einblina á erfiðleika og dökkar
hliðar. Við eigum þvi láni að
fagna, að meðan flestar grann-
þjóðir okkar stynja undir böli at-
vinnuleysis, hefur hér á landi tek-
ist að tryggja næga atvinnu og af-
stýra atvinnuleysi. En einnig
þetta lán er fallvalt, ef við sjáum
ekki fótum okkar forráð.
Með samhentum átökum, still-
inguogfestu mun islenska þjóðin
nú sem fyrr sigrast á örðugleik-
um og andbyr og sigla fleyi sinu i
farsæla höfn.
„Kvennaklósettiö”
— saga Marilyn French i islenskri
þýðingu
ÍÐUNN hefur gefið út i Islenskri
þýðingu hina viðkunnu skáldsögu
Kvennaklósettið (The Women’s
Room) eftir bandariska höfund-
inn Marilyn French. Elisabet
Gunnarsdóttir þýddi. Saga þessi
kom fyrst út i Bandarikjunum
1977. Hefur hún síðan verið þýdd á
fjölmörg tungumál og hvarvetna
vakið mikla athygli og umræöur,
jafnt meöal karla sem kvenna.
Sagan hefst á þvi tfðindasama
ári 1968. Aöalpersónan, Mira
Ward, stendur þá á vegamótum I
lifi sinu. í upphafi er litið til baka
yfir ævi hennar og nokkurra vin-
kvenna hennar fram til þessa
tima þegarhún verður að fóta sig
á nýjum grundvelli. Um efni sög-
unnar segir svo meöal annars i
kynningu forlags á kápubaki:
„Mira er venjuleg miðstéttarhús-
móöir, tekin að nálgast fertugt, á
tvo syni og lif hennar i lokuðum
hring. Þá biður eiginmaðurinn
um skilnað. Mira hefur háskóla-
nám,þroskuð kona. A þessum ár-
um er mikil gerjun I bandarisku
þjóðlifi og Mira öðlast brátt nýja
dýrmæta reynslu. Hún stofnar til
kynna og vináttu við fólk sem

vikkar sjóndeildarhring hennar,
vaknar til vitundar um sjálfa sig
og umhverfi sitt, tilfinninga- og
vitsmunalif hennar ber blóma
sem hún haföi aldrei þekkt.”
Kvennaklósettið skiptist i sex
mislanga hluta. Hún er 458 blaö-
siður með drjúgu lesmáli.
Prentrún sf. prentaði.
LIÐIÐ HANS LULLA
- eftir E.W. Hildick
E.W.H1LDICK
Liöiöhans
LÚUA
4
é-yi'W
•r í f
IÐUNN hefur gefið út unglinga-
söguna Liðið hans Lúlla eftir
breska höfundinn E.W. Hildick.
Hann er kunnur unglingabóka-
höfundur og hlaut á sínum tíma
verðlaun sem kennd eru við H.C.
Andersen fyrir þessa sögu. Liðið
hans Lúllaer þriðja bók Hildicks
sem út kemur á islensku, hinar
voru Fangarnir í Klettavrk og
Kötturinn sem hvarf.— Efni nýju
sögunnar er kynnt á þessa leið á
kápubaki:
„Hver er Lúlli? Stórkostlegasti
mjólkurpóstur sem sögur fara af.
Hvaö er Liöið hans? Það eru
strákarnir sem vinna hjá honum.
Og það er ekki hlaupiö að þvi að
komast i Liöið hans Lúlla. Til
þess þarf að gangast undir mörg
og erfið próf. Og þótt maður
standist þau og komist i Liöið er
ekki að vita nema reynt sé að
ryöja manni út með alls konar
brögðum.”
Teikningar i Liðið hans Lúlla
geröi Iris Schweitzer. Alfheiður
Kjartansdóttir þýddi söguna. Hún
er 143 blaðsiöur, Prenttækni
prentaði.
Lióstollur”
99
ný skáldsaga eftir Olaf Gunnarsson
Út er komin skáldsagan Ljós-
tollur eftir Ólaf Gunnarsson.
Iðunn gefur út. Þetta er fjórða
bók höfundar, hin fyrsta, Ljóð,
kom út fyrir tiu árum, en hin
siðasta, skáldsagan Milljón
prósent menn, árið 1978.
Ljóstoilur er samtiöarsaga úr
Reykjavik. Sögumaöur er ungur
piltur, Stefán aö nafni, og lýsir
saganreynslu hans i fjölskyldulifi
og á vinnustað. Um efni sögunnar
segir svo meöal annars I forlags-
kynningu á kápubaki: „Ef þvi er
haldið fram aö Ljóstollur sé
óvenjulegt verk, þá má segja að
það sé hálfur sannleikur. Sagan
er sem sé ofur venjuleg að þvi
leyti að hún lýsir kunnuglegum
aðstæöum og umhverfi, segir frá
fólkisem lesandinn á auðvelt með
að þekkja. Viö fylgjumst með
upptöku ungs manns í samfélag
karlmennskunnar þar sem öllu
skiptir að vera töff-eða sýnast þaö
ef maöur vill lifi halda... Samt er
það svo aö ýmsir munu hrökkva
við og vafalaust snúast gegn
þessari sögu, visa henni á bug.
Hvers vegna? Það er af þvi aö hér
er ef til vill gengiö nær reynslu
sögupersóna en við höfum áður
átt að venjast I skáldsögum...”
Ljóstollur er i' þrjátiu köflum,
148 blaðsiöur aö stærð. A kápu er
myndin Leikir furstans eftir
Alfreð Flóka. Steinholt hf. prent-
aði.
Auglýsíð
í Tímanum