Tíminn - 25.11.1980, Qupperneq 7

Þriðjudagur 25. nóvember 1980.
Hvers vegna notum við ekki
vikur til bygginga-
Jón Helgason hefur á Alþingi
flutt tillögu til þingsályktunar um
aukna hagnýtingu innlendra
byggingaefna og hagkvæmni við
byggingaframkvæmdir. Er i til-
lögunni lagt til að rikisstjórnin
láti nú þegar hanna og siðan reisa
á árinu 1981 tilraunahús úr létt-
steypu. Markmiðið með bygging-
unni á að vera að sem mest verði
hagnýtt innlend byggingareíni
til byggingarframkvæmda og
jafnframt nýtt sú besta tækni .
sem þekkist hjá öðrum þjóðum til
að lækka byggingarkostnað,
stytta byggingartima og reisa
vandaðar byggingar, er henta
sem best islenskum aðstæðum.
Bygginga-
aðferðir
furðulitið
breyst
1 greinargerð með tillögunni
segir:
„Byggingar og önnur mann-
virkjagerð er einn stærsti þáttur-
inn i þjóðarbúskap okkar. Hag-
kvæmni i vinnubrögðum og efnis-
vali skipta þvi mjög miklu máli,
bæði fyrir þá einstaklinga, sem i
byggingarframkvæmdum standa
og þjóðarbúið i heild.
Frá þvi á fyrri hluta þessarar
aldar og allt fram á siðustu ár
voru hús nær eingöngu byggð úr
steinsteypu. Það voru vissulega
miklar framfarir frá þvi, sem áð-
ur var, og mest af byggingarefn-
inu innlent. Hins vegar hafa
byggingaraðferðirnar furðulitið
breyst siðan, miðað við þær miklu
tæknilegu framfarir, sem orðið
hafa á öllum sviðum.
Þegar steinsteypu. húsin tóku
við af torfbæjunum og bárujárns-
framkvæmda?
— Byggja þarf tilraunahús
úr léttsteypu
klæddu timburhúsunum, aðallega
á þriðja og fjórða áratugnum,
voru þau þannig byggð, að slegið
var upptvöföldum timburvegg til
að setja steypuna i. Siðan voru
þessir-timburveggir rifnir, sumt
af timbrinunotað i þakklæðningu,
en annað fór fyrir litið. Að utan
var steypan múrhúðuð, en að inn-
an einangruð með torfi eða sagi
og siðan klætt innan með timbri.
Enn i dag er slegið upp hinum
tvöföldu timburveggjum. Þegar
búið er að rifa til grunna þá.
vinnu, er steinninn látinn standa
að utan, að visu þó oftast málað-
ur, svo að betur koma i ljós allar
sprungurnar, sem viða einkenna
þaumannvirki, erreisthafa verið
siðustu tvo. áratugina, og bera
tæknikunnáttunni vitni. Að innan
hefur i stað reiðingsins til ein-
angrunar komið plast, en margir
efast um ágæti þess til einangrun-
ar og sums staðar er það bannað.
Ein breyting varð þó á bygging-
arlistinni, þegar hætt var að setja
á húsin þök sem héldu vatni og
farið að hafa þau flöt með þeim
árangri að valda mörgum húseig-
endum ómældu erfiði og tjóni.
Aðrar þjóðir
sækja til
okkar vikur
Auk hinnar mikiu vinnu við
Jón Helgason alþm.
byggingu steinsteyptra húsa og
þar af leiðandi langa byggingar-
tima er bent á ýmsa aðra ann-
marka. T. d. er kostur að ein-
angrun sé utan á veggjum, en
ekki að innan, eins og nú er, m.a.
vegna þess að þá verði jafnari hiti
i húsinu og jafnvel beinn orku-
sparnaður.
Hinn langi byggingartimi mun
þó sennilega eiga mestan þátt i
þvi, að bygging timburhúsa hefur
færst i vöxt siðustu árin og marg-
ar húsaverksmiðjur hafa risið
upp. En þar með er horfið frá
notkun innlends byggingarefnis.
A sama tima hefur verið hafinn
útflutningur á islensku bygging-
arefni, vikri, til annarra þjóða,
sem jafnvel framleiða timbur i
eigin skógum.
Sú spurning hlýtur að vakna i
hugum allra, sem um þetta
hugsa, hvernig getur staðið á þvi,
að við Islendingar notum ekki i
miklu rikara mæli þetta bygging-
arefni, sem við eigum gnótt af og
aðrar þjóðir sækja hingað i vax-
andi mæli með ærnum kostnaði.
Vafalaust er svarið margþætt.
Fyrir nokkrum áratugum var
gerð tilraun til að byggja hús úr
hleöslusteinum úr léttsteypu. En
engar kröfur voru gerðar til gæöa
steinanna, svo að menn urðu fyrir
vonbrigðum, enda engin forusta
frá opinberum aðilum um að
beita réttri tækni.
Tilraunin
gæti skapað
þáttaskil
Til þess að bæta úr þessu
ástandi er i þessari tillögu til
þingsályktunar lagt til að skora á
rikisstjórnina að láta nú þegar
hanna og reisa tilraunahús úr
léttsteypu. Vanda þarf gerð sliks
húss, þar sem það verður að
standast islenska veðráttu og
einnig að hafa nægan styrkleika
þar sem hætta er á jarðskjálftum.
Bent hefur verið á aðhúsin eigi að
vera með tvöföldum veggjum.
Burðarveggur yrði úr léttsteypu,
verksmiðjuframleiddum hleðslu-
steinum eða stærri veggeining-
um. Hann gæti verið það þykkur,
að sú einangrun, sem kæmi utan á
hann, þyrfti ekki að vera eins
þykk og nú er þörf á og einnig
kæmi þar fram sparnaður.
Nú er orðin völ á fjölbreyttu
efni i vatnsklæðningar utan á
veggina. M.a. hefur Iðntækni-
stofnun. Islands unnið að tilraun-
um með framleiðslu á slikum
plötum úr innlendum efnum, svo
aö mikla fjölbreytni má hafa i út-
liti húsa. Slikar innlendar plötur
ætti einnig aðnota i innveggi húsa
og gætu þær komið i stað inn-
fluttra þilplatna.
Að undirbúningi að hönnun til-
raunahúss þyrfti að standa Hús-
næöisstofnun rikissins, rann-
sóknastofnanir og tæknifróðir að-
ilar undir forustu iðnaðarráðu-
neytis. Enda þótt hér þurfi að
vanda undirbúning verður að
vinna rösklega að þvi, svo að af
framkvæmdum geti orðið á næsta
ári. Slikt hús, sem nyti viður-
kenningar Húsnæðisstofnunar og
annarra opinberra aðila, er for-
senda þess, að húsbyggjendur
leggi út i' slikar byggingaraðferð-
ir og framleiðsla hefjist hér inn-
anlands á byggingareiningum i
þessu skyni, en hvort tveggja
verður að vera fyrir hendi til þess
að þessi byggingaraðferð ryðji
sér til rúms.
En takist hér vel til um fram-
kvæmdir ætti þetta að geta mark-
að þáttaskil i islenskri byggingar-
sögu, þar sem byggt yrði úr inn-
lendum byggingarefnum, sem Is-
lendingar ynnu að öllu leyti sjálf-
ir.
Jón Guðbrandsson dýralæknir Selfossi:
Saiinleikurinn um
laun dýralækna
Fimmtudaginn 13. nóvember
1980 birtist „frétt” I Timanum
með yfirskriftinni „Miljóna
aukatekjur dýralæknft i slátur-
tlöinni”. Ég mun hér á eftir
gera grein fyrir tekjum mínum
af vinnu við heilbrigðisskoðun á
kjöti i' sláturhúsunum á Selfossi
siðastliðna sláturtiö. Ég mun
ekki svara fyrir aöra, en
greiðslur til dýralækna geta
veriö mjög mismunandi og
munarþarmest um ferðakostn-
aðinn og eins hvort slátrun á
dag er mikil eöa litil.þar sem
timakaup er hluti launanna.
Laun dýralækna eru ákveöin i
gjaldskrá fyrir dýralækna, sem
landbúnaðarráöuneytið gefur Ut
einhliöa og dýralæknar hafa
ekki einu sinni tillögurétt um.
Aðuren ég tek til viö greinar-
gerðina get ég ekki látið hjá liða
að atyrða blaðamann Timans
vegna þessarar „fréttar”. Ekki
vegna þess að öllum sé ekki
frjálst að vita hvað dýralæknar
hafi í laun heldur vegna þess aö
fréttin er illa unnin og by ggir aö
nokkru á dylgjum bónda, sem
segir aö bændur i hans sveit hafi
reiknað út að dýralæknirinn hjá
þeim hafi um 5 milj. i aukatekj-
ur i' sláturtiöinni, þvi aö sjálf-
sögðusinni hann sinu venjulega
starfi, jafnt i sláturtlð sem i
annan tima, og þvi bara annaö
slagið 1 sláturhúsinu. Hefði ekki
legið nær að tála við dýralækn-
inn í sveit bóndans beint og
spyrja hann hvemig þessu væri
háttaö i stað þess að hlaupa meö
þaösem égvildi kalla róg I blöö-
in og nota letur sem hæfir
heimsstyrjöldum? Það iæðist að
manni sá grunur að blaða-
maðurinn vilji heldur að fréttin
sé krassandi og að athæfið sem
hún lýsir sé hið svivirðilegasta
þannig að hún þoli stórt letur,
heldur en að hún sé ánægjuleg
hógvær og rétt og æsi engan
upp.
Jafnvel eftir að yfirdýralækn-
ir haföi upplýst aö dýralæknar
fengju greiddar kr. 27.49 fyrir
hverja kind og að auki timakaup
ogaö mikill hluti af kostnaði við
heilbrigðisskoðunina færi i að
greiða aöstoöarfólki og ferða-
kostnað, hélt fréttamaðurinn
áfram aö dylgja.
Laugardaginn 15. nóv. birti
Timinn svo aðra rógsgrein, i
þetta sinn um tryggingarfélög, i
sama stil og dýralæknagreinina
ogmeösvipuðuletri, nema hvaö
þessi grein var á fremstu siðu
og margfalt hættulegri. Senni-
lega er Ti'minn aö reyna að ná
uppsölu með þessu ogmunekki
af veita. Timinn sér auðvitaðof-
sjónum yfir sölu Dagblaðsins,
sem það nær með rógskrifum
um landbúnaöinn og annað og
vUl geta selt lika. Ég vona að
Timinn hætti þessari iðju sinni,
og má hann minnast rógskrifa
um merka framsóknarmenn
sem hann að vonum mótmælti.
Hvernig er starf dýralækna og
hvaö eru aukatekjur?
Héraðsdýralæknum ber
skylda til að svara alla daga
ársins,allan sólarhringinn.nema
hann hafi fengiö annan fvrir sie.
eða sé veikur. Verkefni dýra-
lækna eru ýmiskonar. Helst
eru: Almennar lækningar, eftir-
lit með hreinlæti við mjólkur-
framleiðslu, eftirlit með hrein-
læti i sláturhúsum og heil-
brigðisskoðun á kjöti og slátri.
Fréttin talar um aukatekjur,
hvað þýðir það i þessu tilfelli?
Sennilega fer þannig fyrir
flestum, sem lesa fréttina aö
þeim finnst dýralæknirinn vinni
i sláturhúsunum 1 hjáverkum,
enda er það fyllilega gefiö i skin.
Einnig getur hugsast að
einhverjum finnist að dýra-
læknamir fái þarna laun sem
þeir :ættu ekki að fá. Með notk-
un orðsins aukatekjur er frétta-
maðurinn að ná fram ákveönum
blæ á frásögn sina. Það er viss
dylgju blær á allri frásögninni.
Það er eins og áður er sagt i
verkahring dýralækna aö sinna
heilbrigöisskoöun á kjöti og
hreinlætiseftirliti i sláturhúsun-
um og það er ekki aukastarf,
heldur aðalstarf. En dýra-
læknirinn verður einnig aö
vinna að almennum dýra-
lækningum i sláturtíðinni.
Unniö er á kvöldin eöa á nóttinni
eða um helgar, ef hægt er aö
fresta verkunum. Alltaf koma
þó einhver verkefni sem ekki
veröur skotið á frest og þau
verður auðvitað að vinna meö
sláturhUsavinnunni. Sem betur
fer er yfirleitt litiö að gera á
haustin f almennum lækningum.
Framleiðsluráð landbúnaö-
arins ákveður sláturkostnaö
sem sláturhúsin mega taka. 1
haust var þessi kostnaður
ákveðinn 700 kr. á kild.
Ifréttabréfi sem framleiöslu-
ráð sendi frá sér um þetta efni
var þessi tala sundurliðuö. Einn
af liðunum er heilbrigöisskoðun
á kjöti og er gert ráö fyrir 7 kr á
hvert kg kjöts í því skyni. SU
tala er ekki frekar sundurliöuð.
A Selfossi virðist hún vera
nærri lagi en þói lægra lagi. Ég
mun nú gera grein fyrir hvernig
sláturhúsin verja þeim
fjármunum sem koma inn
vegna þessa liðar. A Selfossi eru
2 sláturhús. Tekjur þeirra, sem
ætlaöar eru i' heilbrigöisskoöun-
ina.eru eins og áöur segir7 kr. á
hvert kg kjöts.
Sláturhús Höfn h/f slátraði
tæpum 11000 fjár I haust og gaf
það 159532 kg af kjöti eða til
heilbrigöiseftirlits kr. 1.116.724,-
. SláturhUs SS slátraöi um 34000
fjár og gaf þaö um 478.596 kg af
kjöti eða til heilbrigöiseftirlits
kr. 3.350.172.
Þessum tekjum var svo variö
á eftirfarandi hátt:
Höfn: Kona i fullu starfi til
aöstoðar dýralækni laun og
launatengd gjöld
tæpar 800.000
Dýralæknir 453.000
Feröakostn dýral. 15.000
samtalsum 1.268.000
SS: 3 konur i fullu starfi til
aöstoðar dýral.,laun og launa-
tengd gjöld
tæpar 2.400.000
Dýralæknir 1.311.000
Ferðir 22.000
samtals um 3.733.000
Það sést greinilega á þessum
tölum aö dýralæknirinn fær ekki
allargreiöslur sem greiddar eru
vegna heilbrigðsskoðunar. í
þessu tilfelli fær dýralæknirinn
kr. 2,7—2,8 á hvert kg. kjöts.
Þdtt dýralæknirinn skoði einn
og án aðstoöar breytir það ekki
þeim upphæöum sem hann fær.
Pær fara eftir gjaldskrá fyrir
dýralækna. Viöast hvar eru
greiðslur vegna ferðakostnaðar
miklu hærri en í þessum dæm-
um, en feröakostnaður er ekki
laun og ber þessvegna ekki að
teljast með launum. Eins má
benda á að flestir dýralæknar
annast heilbrigðsskoðun á kjöti
á fleiri en einu sláturhúsi.
JOn Guðbrandsson
héraöslæknir á Selfossi