Tíminn - 13.05.1981, Page 9

9
„Ekki þarf að eyða frekar
orðum að þessu atriði, þ.e.
kommusetningu á prentuðu
máli, útg. af ýmsum deildum
Stjórnarráðsins. Hún er öll í
molum. En hvers vegna lætur
hinn opinberi aðili þetta við-
gangast?"
1 Fréttabréfi frá menntamálaráðuneytinu 41.
bréf,7. árg.,31. des. 1980, segir m.a. svo:
telur, að undirstaða...
telur að í þróun... (bls. 16)
telur að æðri...
talið er, að nauðsynlegt sé... (bls. 17)
telur, að innihald...
telur, að námsefnisþættir... (bls. 18)
telur að þróun...
telur, að frekari... (bls. 19)
Af þessum sökum er farið að gera meiri kröfur til
þess húsnæðis sem heimilin eru rekin í, og til upp-
eldisstarfs þeirra. Fjöldi nýrra bygginga hafa leyst
eldri byggingar af hólmi en vegna þess, að gerðar
erumeirihúsrýmiskröfurenáður, komast ekki eins
mörg börn i sama rými og fyrr. (Bls. 4)
Ekki þarf að eyða frekar orðum að þessu atriði,
þ.e. kommusetningu á prentuðu máli, útg. af ýms-
um deildum Stjórnarráðsins. Hún er öll i molum.
En hvers vegna lætur hinn opinberi aðili þetta
viðgangast?
Er þessi nýja kommusetning slik að hún reynist
litt nothæf?
Ber þá ekki að afnema hana sem fyrst?
Eða geta þeir menn, sem eiga að leggja siðustu
hönd á verk fyrir prentun, ekki lært hana?
Er til of mikils mælst að þessu verði kippt i lag
áður en árið er liðið?
Lögb i rtingablað.
Ég hef litið yfir tvö eintök Lögbirtingablaðs, frá
25. og 27. mars sl. Þar má strax sjá sömu óná-
kvæmnina eða liklega réttara sagt sama kunnáttu-
leysið i meðferð kommunnar. Hér eru m.a. settar á
prent tilkynningar frá hinum ýmsu embættismönn-
um rikisins en það vist hið eina sem sumir þeirra
skrifa. Þetta eru formfastar tilkynningar og varla
við þvi að búast að breytt verði um orðalag en telja
má vandalaust að hafa kommusetningu skv. stjórn-
skipuðum reglum. Við lestur þessara tilkynninga er
mismunandi kommusetning á sams konar setning-
um. Nú má e.t.v. lita svo á að hér sé að ræða um
marga höfunda sem eiga tilhugverka að telja iLög-
birtingablaði og þvi varla ástæða til að amast við
þessu en ég skil tittnefndarstjórnskipaðar reglur svo
að viðkomandi embættismenn verði að hlita þeim
þegarþeirskrifai Lögbirtingablaðið enda er útgáfa
blaðsins kostuð af rikinu.
Nú skulu aðeins tekin þessi dæmi úr fyrrnefndum
tveim blöðum:
Dagblöðin
Úr þvi að ég er farinn að ræða þetta mál er ekki úr
vegi að taka fyrir þátt dagblaðanna.
Ef litið er i dagblöð sjá menn fljótt að þar eru á
sveimi mismunandi reglur um stafsetningu og
varla er hægt að átta sig á nokkurri reglu um
kommusetningu. Það má raunar furðulegt teljast
að ritstjórn hinna einstöku dagblaða skuli ekki setja
blaðamönnum sinum reglur i þessu efni. Eins og er
virðast sum dagblöðin fara eftir stafsetningunni
sem gilti fyrir 1974, sum taka upp stafsetninguna
frá 1974, sum fara eftir breytingunni 1977. Hér má
geta þess að fjöldi blaðamanna virðist ekki kunna
nema fáorðar reglur um það hvar rita skuli stóran
staf,þvi oft er farið sérstaklega rangt með þetta at-
riði i dagblöðum.
Ég álit að þetta megi ekki ganga svo öllu lengur.
Hvað eigum við, sem kennum islensku, og hvað eiga
nemendur, sem læra islensku hjá okkur, að hugsa?
Er ekki sama hvað kennt er ef það er einskis metið
þegar komið er til starfs siðar?
Segja má að það sé verðugt verkefni fyrir Blaða-
mannafélag lslands að athuga hvort ekki sé skyn-
samlegt að dagblöðin taki upp hinar stjórnskipuðu
reglur um stafsetningu og greinarmerkjasetningu.
Eftir hverju er verið að biða? Gera menn ráð
fyrir að þessum atriðum verði breytt i náinni fram-
tið?
Ef svo er ekki — er þá ekki best að hefjast handa
strax?
Auk þess legg ég til að þau dagblöð, sem ekki hafa
tekið upp núgildandi stafsetningu og greinar-
merkjasetningu fyrir lok þessa árs, verði svipt
þeim rikisstyrk sem þau hafa haft.
Við sem hugsum um þessi mál hljótum að viður-
kenna að þaðer ekki aðalatriðið hvaða reglur gilda
um stafsetningu og greinarmerkjasetningu —
heldur er aðalatriðið hitt að allir (a.m.k. þeir sem
starfa á vegum hins opinbera) hliti þeim. Ef þetta
sjónarmið verður ekki haft að leiðarljósi er ekkert
annað en glundroði fram undan.
Þótt mörgum falli miður þær breytingar sem
gerðar voru i þessum efnum fyrir nokkru er það fá-
sinna að ætla sér að hlita ekki hinum nýju reglum.
A.m.k. verður að krefjast þess af þeim flokki
manna sem heldur enn uppi andófi gegn nýju
reglunum að hann geri gangskör að þvi að fá þess-
um reglum breytt á nýjan leik.
Mér segir svo hugur um að þeir aðilar, sem hér
hafa verið teknir til bæna, muni gleðjast yfir þess-
um ábendingum minum og sjá að þær eru sprottnar
af stakri réttlætiskennd þvi að hér er aðeins leitast
viðaðfá menn tilað hafa i heiðri reglur sem enn eru
i fullu gildi.
Menntaskólinn i Reykjavik
gefur út skólaskýrslu og hefur svo verið um langt
skeið. Nýlega kom út skýrslan fyrir árið 1978-1979
og er hún með hefðbundnum hætti. Það er skemmti-
legt þegar skólar geta gefið út skýrslur um starf-
semi sina en hver borgar? Auðvitað rikissjóður i
þessu tilviki. Liklega verður að flokka þessa skýrslu
undir embættisgögn. A.m.k. er fullvist að MR ber
að hafa á skýrslu sinni hina stjórnskipuðu kommu-
setningu og stafsetningu frá 1. sept. 1974.
En hvað verður uppi á teningnum þegar litið er á
siðustu skýrslur?
a) Kommusetning er viðast eða allsstaðar með
gamla laginu, sbr. þessi dæmi:
Hann benti á, að siðustu tvö til þrjú árin hefðu
meðaleinkunnir i stúdentsprófi farið hækkandi
eftir þá lægð/Sem þær hefðu fariö i fyrir nokkr-
um árum. (Skýrsla 1978-1979, bls. 3.)
Hér er jafnvel skotið yfir markið:
Vegna þess, hve fáir nemendur eru að jafnaöi
viðstaddir skólaslit á vorin, rakti rektor siðan
helstu niðurstöður prófa skólaárið 1976-1977 til
að tryggja að remanentar og nýnemar...
(Skýrsla 1977-1978, bls. 3) Fastir kennarar voru
39 talsins, en stundakennarar 20. (Skýrsla 1977-
1978, bls. 14)
b) Stafsetning á skýrslunum er i samræmi við
hinar st jörnskipuðu reglur nema í einu tilviki -
skrifuð er z skv. gömlu reglunum. Dæmi: is-
lenzka, þýzkur, helzt, fengizt, verzlun. Cr próf-
verkefnum 1978: setzt, gerzt, iðrazt, elztu. Úr
prófverkefnum 1979: islenzkur, tekizt, brezku.
Skv. þvi sem ég hefi nú rakið fer rektor MR ekki
eftir núgildandi ákvæðum um kommusetningu né
stafsetningu. Ekki skiptir máli i þessu sambandi
hvort nafn rektors stendur undir þessum orðum eða
ekki. Lita verður á skýrsluna sem embættisgagn og
útgáfan greidd af rikisfé.
Nú þarf það kannski ekki að vera alvarlegt mál
þótt einhver maður vilji láta lita svo út að sérviska
sé skemmtilegt persónueinkenni en þegar um er að
ræða stjórnanda stórs skóla vikur málinu öðruvisi
við.
Og það kastar fyrst tólfunum þegar nemendur fá
islenskan texta i prófverkefnum sinum þar sem
skrifuð er z. Er verið að ögra nemendum? Er verið
að litilsvirða nemendur með þessu tiltæki?
Kennarar skrifa texta með z en þú, nemandi
góður, mátt það ekki. Það verður reiknað þér sem
villa.
Ogmargtværihægtaðskrifa um þetta atriði með
uppeldislegu ivafi, þó skal það ekki gert nema
ástæða verði til.
Ég held að lesanda langi mest til að vita þetta:
Af hverju gerir rektor MR þetta og hunsar þar
með stjórnskipuð fyrirmæli?
Uppboðsbeiðandi er örn Clausen, hrl. sam-
kvæmtheimiidi tveim veðskuldabréfum útgefn-
um 19. mars 1979, (nr. 29, bls. 237).
Fyrir þvi stefnist hér með hverjum þeim, sem
kann að hafa framangreint veðskuldabréf undir
höndum eða telur til réttar yfir þvi, að mæta
fyrir Bæjarþing Reykjavikur, sem verður háð i
... (nr. 29, bls. 237).
Athygli skal vakin á þvi, að umboð til að sækja
fund.. (nr. 29, bls. 240.)
Og svo er það þetta frá Akureyri:
B-hliö 4, B, Akureyri meö tilheyrandi lóð og
mannvirkjum. Þinglesin eign Jóns Jónssonar.
(nr. 29, bls. 236. Þannig vilja þeir hafa punkt á
undan viðurlagi.)
Hér með tilkynnist til firmaskrár Kópavogs, að
sameignarfélagi okkar... (nr. 30, bis. 247.)
Eftir kröfu Unnsteins Beek hrl. fyrir hönd
Blindrafélagsins i Reykjavik, fer fram opinbert
... (nr. 30, bls. 246.)
landbúnaðarspjall
■ tslenskur landbúnaður stendur að ýmsu leyti á krossgötum
um þessar mundir. Hinni hefðbundnu framleiðslu, mjólk og
kindakjöti, hafa verið settar skorður og ljóst má vera, að i náinni
framtið verða tæplega næg verkefni fyrir núverandi fjölda
bænda við þá framleiðslu. Allstór hópur bænda verður þvi að róa
á önnur mið, ef halda á i núverandi búsetu, a.m.k. I meginatrið-
um.
Aukabúgreinar
Þegar ráðast skal gegn
þeim vanda sem landbúnaður-
inn stendur frammi fyrir,
verður mörgum litið til ým-
issa aukabúgreina, sem svo
hafa verið nefndar. Er þar átt
við t.d. hænsna- og svinarkt,
nýtingu hlunninda o.s.frv.
Nýjar búgreinar eins og loð-
dýrarækt, fiskirækt og ferða-
mannaþjónusta teljast einnig
til aukabúgreinanna, en þeim
er það sameiginlegt að um-
fang þeirra verður að likind-
um um langa framtið mun
minna en aöalbúgreinanna. 1
mörgum auka-búgreinum hef-
ur náðst alisæmilegur árangur
eins og t.d. I loðdýrarækt.
Möguleikarnir virðast margir.
Einni þessara aukabúgreina
hefur ekki verið sinnt mikið,
en það er þjónusta við ferða-
menn. Nokkrir bændur hafa
þó reynt fyrir sér og má i þvi
sambandi benda á starfsemi
Kristleifs bónda á Husafelli.
Ferðamannaþjón-
usta i sveitum
Ýmsum kann að þykja
undarlegt að ferðamanna-
þjónusta skuli talin til bú-
greina. Hér gæti að sjálfsögðu
verið um margs konar þjón-
ustu aö ræða, en bændur hafa
mesta möguleika til að inna
þessa þjónustu af hendi, þegar
hún tengist búrekstri.
Bændur gætu selt borgarbú-
um gistingu og fæði i lengri
eða skemmri tima, leigt þeim
hesta og veiði, gefið þeim kost
á að fylgjast með bústörfum
og jafnvel taka einhvern þatt i
þeim. Það er þvi mikilvægt að
búskapur sé stundaður á þeim
jörðum, þar sem slik starf-
semi væri stunduð, enda
myndi feröamannaþjónusta
bænda i flestum tilvikum ein-
ungis vera aukastörf með öðr-
um bústörfum.
Ekki bara
tekjulind
Ferðamannaþjónustan gæti
orðiö sveitunum mikilvæg —
ekki aðeins sem tekjulind fyrir
bóndann og hans fólk — heldur
ekki siður sem tengiliður milli
dreifbýlis og þéttbýlis. 1 þétt-
býlinu, og þá sérstaklega á
Reykjavikursvæðinu, er nú að
vaxa upp fjölmenn kynslóð,
sem hefur mjög takmörkuð
tengsl við sveitirnar og land-
búnaðinn. Þessi „borgarbörn”
læra nú ekki hvað litir búfjár-
ins heita, heldur skilja miili
bifreiðategunda af mikilli
kunnáttu. Sveitirnar og
sveitafólkið eru ekki siður háð
kaupstöðunum ol kaupstaða-
fólkinu, en kaupstaðirnir
sveitunum. Þaö er þvi mikil-
vægt að kenn amörnum og
raunar einnig fullorðnum, sé
gefinn kostur á að leita upp-
runa sins. Nokkurra daga dvöl
i sveit hressir og bætir bæöi
unga og aldna og gefur betri
forsendur til skilnings á land-
búnaöi.
„Sveit” i borginni
1 Laugardalnum i Reykja-
vik eru enn tvö „sveitabýli”
þar sem m.a. er stundaöur
kúabúskapur og alifuglarækt.
Þar sem skupulagsmál
Reykjavikurborgar hafa verið
svo mjög á döfinni að undan-
förnu, er kannski viö hæfi að
varpa fram þeirri hugmynd,
að borgin hætti að bregða fæti
fyrir ábúendur þessara býla,
en leggi þess I stað sin lóð á
vogarskálarnar til þess að
áframhald megi verða á kúa-
búskap i Laugardal. Kýr á beit
og heyskapur á túnum gleöja
ekki siður augað og auöga
andann en skipuiagðir
skemmtigarðar sem vissulega
eru þó góöra gjalda verðir.
Ein þjóð
i einu landi
Þeir sem um landbúnaðar-
mál fjalla, telja sig oft verða
vara andúöar i garð landbún-
aðarins. Þessi „andúð” verð-
ur ekki rakin tii illvilja, heldur
er fyrst og fremst um að ræöa
skilningsleysi sem stafar af
vankunnáttu. Það er þvi
mikilvægt aö styrk og traust
tengsl séu milli dreifbýlis og
þéttbýlis. Þar er ekki um að
ræða andstæður, heldur tvo
hluta af sömu heild. Við verð-
um aö vera þess meövituð að
við erum ein þjóð I einu landi.
Guðmundur
Stefánsson, búnaðar-
fræöingur, skrifar
■ i Laugardalnum I Reykjavik: Kýr á beit og heyskapur á tún-
um gleðja ekki siöur augað og auöga andann en skipulagðir
skemmtigarðar.
Tengsl dreifbýlis
og þéttbýlis