Tíminn - 04.10.1981, Page 10

10
Sunnudagur 4. október 1981
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Augiýsingastjóri: Steingrimur
Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreióslustjóri: Sig-
uróur Brynjólfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jóns-
son. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. ólafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon.
Umsjónarmaður Helqar-Timans: llluoi Jökulsson. Blaóamenn: Agnes
Bragadóttir. Bjarghildur Stefánsdóttir, Egill Helgason, Friörik Indrióason,
Friöa Björnsdóttir (Heimilis-Timinn), Halldór Valdimarsson, Heiöur Helga-
dóttir, Jónas Guómundsson, Jónas Guðmundsson. Kristinn Hallgrimsson.
Kristin Leifsdóttir. Ragnar Orn Pétursson (fþróttir). Skafti Jónsson. utlits-
teiknun: Gunnar Trausti Guöbjörnsson. Ljósmyndir: Guójón Einársson, Guö-
jón Róbert Agústsson, Elin Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Siöumúla tS. Reykjavik. Simi:
86300. Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387. 86392. — Veró i lausasölu
5.00. Áskriftargjaldá mánuði: kr. 85.00 - Prentun: Blaóaprent h.f.
Nytsamar
rannsóknir
■ Á liðnum árum hefur verið lögð vaxandi á-
hersla á margs konar rannsóknastarfsemi, eink-
um þó á sviði auðlindanýtingar og framleiðslu.
Það hefur sýnt sig, að fjárveitingar til slikrar
starfsemi borga sig þegar til lengdar lætur með
bættum vinnuaðferðum- og tækni og jafnvel nýj-
um framleiðslugreinum.
Siðustu dagana hefur verið f jallað um athyglis-
verðar rannsóknir af þessu tagi i fréttafrásögn-
unum i Timanum. Þar er um að ræða athuganir,
sem unnar hafa verið á vegum jarðhitadeildar
Orkustofnunar, i samvinnu við marga aðila aðra,
um nýjar leiðir til nýtingar jarðvarma.
Rannsóknir þessar hafa meðal annars beinst að
þvi að kanna með hvaða hætti jarðvegshitun gæti
aukið möguleika i matjurtarækt hér á landi.
Komið hefur i ljóst, að með þvi að hita upp mat-
jurtargarða á þann hátt að láta jarðhitavatn
streyma i niðurgröfnum plaströrum, má auka
bæði magn, fjölbreytni og öryggi i útiræktun
matjurta i okkar kalda landi.
Að sögn Jóns Steinars Guðmundssonar, verk-
fræðings hjá jarðhitadeildinni, getur margvisleg-
ur ávinningur orðið af þessum rannsóknum.
,,Það sem við erum að sækjast eftir” sagði hann
i viðtali við Timann ,,er meiri uppskera á fer-
metra, fá til dæmis stærri hvitkáls- og blómkáls-
hausa. Eins er stefnt að þvi að fá uppskeruna
fyrr þvi með hitanum vaxa matjurtirnar fljótar,
og i þriðja lagi gefast möguleikar á að rækta af-
brigði sem við eigum nú erfitt með að rækta
vegna kulda.”
Að sögn Jóns Steinars er orkunotkun jarðvegs-
hitunar aðeins um fjórðungur þeirrar orku, sem
þarf til upphitunar gróðurhúsa, og ljóst er, að
mikið er af jarðvarma, sem er með öllu ónýttur
og sem mætti þvi hæglega nota með þessum
hætti.
Annað dæmi um rannsóknir, sem ættu að geta
skilað þjóðfélagslegum hagnaði, er athugun jarð-
hitadeildarinnar á svepparækt i stórum stil með
notkun jarðhitans. Niðurstaða þeirra athugana
er m.a., að það sé bæði tæknilega mögulegt að
rækta ætisveppi á Islandi og að markaðurinn sé
til staðar, auk þess sem hugsanlega séu góðir
möguleikar á framleiðslu til útflutnings. Telur
Orkustofnun, að slik ræktun sé það vænlegur
rekstur, að full ástæða sé til að gera itarlega at-
hugun á bæði tæknilegum og fjárhagslegum þátt-
um, en það er auðvitað verkefni fyrir aðra aðila.
Þessi tvö dæmi um nytsamar rannsóknir sýna
okkur glögglega, að hjá islenskum rannsókna-
stofnunum er unnið að margvislegum rannsókna-
verkefnum, sem framtaksamir aðilar i landinu
eiga að geta nýtt sér og þjóðfélaginu til heilla með
nýrri eða bættri framleiðslu. Þau minna okkur á
nauðsyn þess fyrir þjóð, sem vill vera á fram-
farabraut, að leggja rækt við rannsóknarstarf-
semi og nýta sér þá möguleika, sem slikt starf
býður upp á.
— ESJ
ÞJÓÐLEIKHtJSIÐ
HÓTEL PARADÍS
(frumsýning)
Höfundur:
Georges Feydeau.
Þýðandi:
Sigurður Pálsson
Lýsing:
Kristinn Danielsson
Leikmynd og búningar:
Robin Don
Leikstjóri:
Benedikt Árnason
■ Það gleður án efa marga af
vinum leikhúsanna, þegar settir
eru á svið ekta ærslaleikir, eða
hlátursleikir, þvi oft eru leikhúsin
svo bundin við að leysa lifsgátuna
og aö rannsaka djúpmið tilfinn-
inganna, að enginn má vera aö
þvi að brosa.
Feydeau
Þjóðleikhúsiö sinnir þessari
skyldu við gjaldkera sinn og hina
hláturmildu, með þvi að sýna
Hótel Paradis, eftir franska leik-
skáldið Feydeau (1862-1921). í
leikskrá er itarleg ritgerð um
skáldið, og segir þar m.a. á þessa
leið:
„1 upphafi ferils sins skrifaði
Feydeau eintöl sem mjög voru i
tisku á þeim tima og hlaut nokkra
viðurkenningu fyrir. En með leik-
ritinu „Tailleur pour dames” sló
hann i gegn. Þrátt fyrir fimm
misheppnuð leikrit sem fylgdu i
kjölfarið gafst Feydeau ekki upp
og hann náði vinsældum á ný með
„Campignol malgré lui”, ,,Un fil
a la patte” og ,,1’Hotel du libre
échange” (Hótel Paradis, 1894)
sem við sjáum hér i kvöld.
Fram til ársins 1895 fékk Fey-
■■pnt
-
■ Georges Feydeau höfundur Hótel Paradfsar.
HOTEL ,
PARADIS
deau aðstoð viö leikritasmið sina,
oftast var það Maurice Des-
vallieres. Þessir tveir menn hitt-
ust og ræddu hugmyndina i viku-
tima. Aöstoðarmaöurinn gerði þá
uppkast aö ramma leikritsins og
Feydeau skrifaði siðan samtölin,
sem aðstoðarmaðurinn leiðrétti
að lokum.
Frá 1895 vann Feydeau einn að
verkum sinum. Óráðsia i fjár-
málum neyddi hann til aö taka við
fleiri og fleiri pöntunum. Hann
varö að yfirstiga meöfædda leti,
sem var að eigin mati uppspretta
sköpunargáfunnar. „Letin er hin
frjósama, yfirnáttúrulega móðir
sköpunarverksins. Ég segi yfir-
náttúrulega, þar sem faöirinn er
algjörlega óþekktur.”
Oft komst Feydeau i eindaga
meö verk sin. Leikararnir byrj-
uðu aö æfa þótt verkinu væri ekki
að fullu lokið. T.d. var þriðji
þáttur leikritsins „Occupe-toi
d’Amelie”, (Hvað varstu að gera
i nótt. Þjóöleikhúsið, 1974) skrif-
aöur á einni nóttu og leikararnir
fengu hann i hendur nokkrum
dögum fyrir frumsýningu.
Þegar Feydeau vann einn að
verkum sinum skrifaði hann án
þess að skipuleggja nokkuð fyrir-
fram, heldur lét hann einungis
stjórnast af eðlilegum viðbrögð-
um sögupersónanna. Þessi
starfsaðferð kemur á óvart þegar
litiö er á hina stærðfræðilegu ná-
kvæmni, sem fram kemur i leik-
ritum hans.”
Undir þetta siðasttalda er auð-
veltað taka, þvi verkhans virðast
viöskoðun, næstum yfirgengilega
nákvæm, þrátt fyrir að menn telji
hann hafa verið hroðvirkan höf-
und, sem ritaði leikrit, eða fram-
leiddi þau i skuldafeni, til aö
greiða gjaldfallnar skuldir.
Hótel Paradis
Hótel Paradis er dæmigeröur
franskur gamanleikur, þar sem
glæfralegar aðstæður á sviöinu,
nákvæmlega timasettar, eru
alveg eins stór partur af verkinu
og textinn og leikurinn.
Leikurinn snýst einkum og sér i
lagi um tvenn hjón, sem hafa
komið sér upp töluverðri óham-
ingju með dauflegum hjúskap.
Diglet arkitekt (Róbert Arnfinns-
son) gimist konu Pyodeur bygg-
ingameistara, en þeir eru ná-
grannar og starfa saman aö verk-
efni. Konur þeirra Angelique
Diglet (Þóra Friöriksdóttir) og
Marsellia kona Pyodeur eru vin-
konur. Angelique er harðlynd og
stjórnsöm, en Marsellia telur sig
afrækta.
Herra Diglet er sammála þvi,
og atvikin haga þvi svo, aö þau
eiga leynifund og taka herbergi á
Hótel Paradis, en svo einkenni-
lega vill til, að fleiri eiga þangað
erindi sama kvöld, og með hnit-
miðuðum skiptingum og enda-
lausum misskilningi, gerjast
þessi hláturleikur.
Slikir ærslaleikir eru ef til vill
þeir örðugustu fyrir gagnrýn-
endur að fjalla um. Gamanleikur
af þessari ætt er nefnilega ekki
sviðsettúr i eitt skipti fyrir öll.
Hann verður að prufukeyra i
nokkur skipti, til að ná öruggu
sambandi viö áhorfendur. Það
þarf að finna viðbrögð áhorfand-
ans og stilla strengina i framhaldi
af þvi.
Leikmynd Robins Don er ekta
og frönsk, og það sama má segja
um búninga. Það verður hins
vegar ekki sagt um stil leikenda,
sem eru vægast sagt lítið fransk-
ir. Þeir eru hófsamir og nótna-
borðiö hefur færri nótur en hin
franska sálarlúta hefur þegar
ærsl, ást og afbrýði eru annars
vegar. Þó var þetta dágóð
skemmtun, og þegar leikurinn fer
aö liðkast, spáum við góðu.
Benedikt Árnason er hófsamur
og vandvirkur leikstjóri og maður
hefur það á tilfinningunni að hann
vilji skrúfa hægt frá, og það er
rétt stefna, þvi skammt er i of-
leikinn i verkum eins og Hótel
Paradis.