Tíminn - 08.04.1983, Page 8

8
FÖSTUDAGUR 8. APRÍL 1983
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gísli Sigurösson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiöslustjóri: Siguröur Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur
V. Ólafsson. Fréttastjórar: Kristinn Hallgrímsson og Atli Magnússon.
Umsjónarmaöur Helgar-Tímans: Guömundur Magnússon. Blaöamenn: Agnes
Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Friörik Indriöason, Heiöur Helgadóttir, Jón Guöni
Kristjánsson, Krístín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (í þróttir), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson. Ljósmyndir:
Guðjón Einarsson, Guöjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjánsson, Kristín Þorbjarnardóttir,
María Anna Þorstelnsdóttir. Ritstjórn skrifstofur og auglýslngar:
Síðumúla 15, Reykjavík. Sími: 86300. Auglýsingasími 18300. Kvöldsimar: 86387 og 86392.
Verö í lausasölu 15.00, en 18.00 um helgar. Áskrift á mánuöi kr. 180.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Hrafnaþing kolsvart
í holti fyrir
haukþing á bergi
Þannig kvað Jónas Hallgrímsson, þegar ljóst var
orðið, að ekki næðist fram sú tillaga Fjölnismanna að
endurreisa Alþingi á Þingvöllum.
Sú hugmynd Fjölnismanna að endurreisa Alþingi á
Þingvöllum átti ekki eingöngu að rekja rætur til
sögufrægðar staðarins. Fjölnismenn óttuðust einnig,
að það myndi hafa óheppileg áhrif á störf Alþingis, ef
það yrði sett niður við hliðina á embættismannavald-
inu, en svo var framkvæmdavaldið nefnt í þá daga. Að
mati Fjölnismanna yrði Alþingi sjálfstæðari og örugg-
ari fulltrúi þjóðarinnar, ef hæfileg fjarlægð væri á milli
þess og embættismannavaldsins.
Þessi ótti þeirra Fjölnismanna þurfti þó ekki að
rætast, ef Alþingi gætti nægilega sjálfstæðis síns og
þess valdahlutverks, sem því er ætlað í stjórnskipun-
inni. Því miður hefur þessi ótti þó rætzt alltof mikið
og einkum þó hin síðari ár. Ýmsir armar framkvæmda-
valdsins, eins og bankavald og ráðuneytavald, hafa
gripið inn í störf Alþingis meo ýmsum hætti, og viö
þetta hafa svo bætzt þrýstihópar stéttanna, sem ætla
sér stöðugt meiri völd.
Sérfræðingar Vinnuveitendasambands íslands hafa
nýlega sent frá sér þá spá, að framfærsluvísitalan muni •
hækka um 110% á þessu ári, ef svo fer sem nú horfir.
Að sönnu eru slíkar spár að meira og minna leyti
óáreiðanlegar, en útilokað er samt að mótmæla því,
að framvindan geti orðið á þennan veg, verði ekki
sterklega og tafarlaust gripið í taumana.
Engin stofnun og engin samtök hafa vald og
myndugleika til að grípa hér nægilega í taumana önnur
en Alþingi. Slíkt vald hefur það samkvæmt stjórnskip-
unarlögunum. í raun réttri hefur það ekki aðeins þetta
vald, heldur ber því öll skylda til að beita því undir
þeim kringumstæðum, sem hér eru nú.
Allir ættu að geta séð fyrir afleiðingarnar, ef
verðbólgan fer upp í 110%. Pá verður hér hrun og
atvinnuleysi. Þá bíða þjóðarinnar hörmungar, þrátt
fyrir hin góðu skilyrði til batnandi lífs, sem hér eru
fyrir hendi, ef rétt er á málum haldið.
Framsóknarflokkurinn hefur sett eitt atriði ofar
öllum í kosningastefnuskrá sinni að þessu sinni. Þetta
atriði er það, að Alþingi gegni skyldu sinni og beiti
valdi sínu og myndugleik til að snúaþjóðinni af braut
óðaverðbólgunnar og færa verðbólguna niður í áföng-
um samkvæmt tveggja ára áætlun.
Fyrsta áfangann verður strax að stíga eftir kosning-
arnar 23. apríl, því að ella bíður 1. júní 20%
verðbólgualda. Hun myndi færa atvinnuvegina í kaf.
Hver trúir á úrræði þau, sem Sjálfstæðisflokkurinn
og Bandalag jafnaðarmanna boða undir þessum kring-
umstæðum, en þau eru á þá leið, að aðilar vinnumark-
aðarins setjist að samningaborði og komi sér saman
um lausn kjaramálanna? Slíkir samningar myndu taka
svo langan tíma, að allt myndi hrynja á meðan, og flest
bendir til, að þeir myndu enda með ósamkomulagi.
Enn síður er raunhæf sú leið Alþýðubandalagsins
að berjast áfram fyrir viðhaldi vísitölukerfisins.
Nú gildir ekki annað en að Alþingi taki í taumana
og geri skyldu sína. Hinir nýju þingmenn verða að
sýna í verki, að þjóðin hafi eignazt haukþing á bergi í
stað hrafnaþings ícolsvarts í holti.
- P.P.
skrifað og skrafad
Þjóðfélagsgerðin
orðin of flókin
■ Jóhann Einvarðsson al-
þingismaður ritar grein í
Ingólf, sem gefinn er út af
Kjördæmissambandi fram-
sóknarmanna í Reykjanes-
kjördæmi og segir ma:
„Eitt er það sem takast
þarf á við hjá ekki fjölmenn-
ari þjóð, en það er að þjóð-
félagsuppbyggingin er að
verða ansi flókin og mikil.
Þaö er svo komið, að stór
hluti teknanna fer til opin-
bers reksturs á einn eða ann-
an hátt. Stór hluti þeirra
ákvarðana sem í raun ætti að
vera heima hjá hverri fjöl-
skyldu fyrir sig, er í raun
tekinn af opinberum aðilum.
Þessi þróun verður að snúa
við ég held við verðum að
einfalda þjóðfélagsuppbygg-
inguna. Það væri hægt að
hafa mörg orð um þetta, en
við þurfum ekki annað en að
líta á tryggingarkerfið, heil-
brigðiskerfið, skattakerfið,
innflutningskerfið og fleira
og fleira til að sjá, að þetta er
orðið alltof flókið og viða-
mikið fyrir ekki stærra þjóð-
félag.
Við verðum að einfalda
gjaldtöku til ríkissjóðs, við
verðum að einfalda samskipti
milli ríkis og sveitarfélaga og
koma meiri ábyrgð til sveit-
arfélaganna sjálfra, sveitar-
stjórnarmanna, sem í raun
standa miklu nær hinum al-
menna borgara og fylgjast
því miklu betur með þörfum
hans á hverjum tíma, ekki
síst hinum staðbundnu
þörfum, heldur en ríkisvald-
ið. Því er svo komið í dag, að
stór hluti þess starfs sem fer
fram í hverri sveitarstjórnar-
skrifstofu fer í það að ganga
frá samskiptum milli ríkis og
sveitarfélaga.
Sjávarútvegurinn
er undirstaðan
En við megum ekki gleyma
undirstöðuatvinnuvegunum,
útgerðinni og fiskiðnaðinum.
Við skulum gera okkur grein
fyrir því að við stöndum í
mjög harðnandi samkeppni
á útflutningsmörkuðum okk-
ar og þar má nefna Kanada-
menn og Norðmenn.
Norðmenn t.d. eru farnir
að nota olíugróðann sinn til
þess að styrkja útveginn og
er talið, að þeir styrki útveg-
inn og fiskiðnaðinn í Noregi
núna allt að 40% af aflaverð-
mæti. Því er augljóst, að
barátta okkar á mörkuðum
verður erfið við þessi skil-
yrði. Við búum við hækkandi
olíuverð í hlutfalli við afla-
verðmæti og miðum fyrst og
fremst við það, að aðrar at-
vinnugreinar og þjóðin
reyndar í heild lifi á fisk-
iðnaði.
Þess vegna held ég, að við
verðum að einbeita okkur að
enn meiri vöruvöndun í fisk-
iðnaði heldur en þó hefur
verið. Við verðum enn að
auka vinnslumöguleika sjá-
varafla hér heima og á þann
hátt að reyna að standa vörð
um hið góða nafn, sem er á
íslenskum sjávarafurðum er-
lendis.
Það er augljóst mál, að
endalaust verður ekki hægt
að millifæra frá útvegi og
fiskiðnaði til annarra þátta í
þjóðfélaginu og það er aug-
ljóst mál, að endalaust verð-
ur ekki tekinn afli úr sjó.
íslenskir fiskifræðingar hafa
getið sér gott orð og íslenskir
stjómmálamenn á seinni
árum reynt að færa sér þekk-
ingu þeirra í nyt, t.d. við
takmörkun á veiðum til þess
.að tryggja veiðistofnana. Þá
skulum við ekki gleyma því,
að nú eru veiðitækin miklu
mun afkastameiri en voru
fyrir örfáum árum og við
verðum þess vegna, um leið
og afli verður takmarkaðri
vegna hættu á ofveiði, að
tryggja fullnýtingu þess afla
sem á land berst.
Glæpastarfsemi
Fyrir nokkru var frá því
sagt í blöðum, að gert hafi
verið upptækt hálft tonn af
svínakjöti í skipi sem kom
frá útlöndum og átti að
smygla þessu inn í Iandið. í
gær skýrir Þjóðviljinn svo frá
að í einni verslun í Reykjavík
hafi verið gerður upptækur
smyglvarningur, sem þar var
til sölu. Það sem fannst í
'versluninni af ólöglega inn-
fluttum varningi var 112 kg.
af nautakjöti, 61 kíló af
öndum, 52 kg. af kalkún, 5
kg. af spægipylsu og 2 kg. af
skinku. Ekki var innflutning-
urinn falinn betur en svo að
matvaran var í erlendum um-
búðum. Kannski það geri
hana girnilegri í augum kaup-
enda?
Smyglað kjöt fannst í fleiri
verslunum og gefa kaupmenn
þá skýringu að einhverjir
menn hafi bankað upp á hjá
þeim og boðið ólöglegan
varning til sölu og þeir tekið
við honum. Nú munu vera
um 2 tonn af smygluðu kjöti
hjá tollgæslunni, sem tekið
hefur verið úr verslunum í
Reykjavík.
Auk þess að vera brot á
tollalögum er innflutningur
á hráu kjöti bannaður, og
hefur verið lengi af
heilbrigðisástæðum. Það er
harðbannað að flytja hrátt
kjöt til landsins vegna hættu
á gin- og klaufaveiki.
Það er undarleg andskot-
ans ónáttúra hjá þeim sem
smygla, versla með og kaupa
smyglað kjöt, að halda að allt
sé betra sem frá útlandinu
kemur. Þau lögbrot sem
kaupmenn gera sig seka um
með þessu athæfi eru mjög
alvarleg, því að minnsta kosti
þeir hljóta að vita hvers kon-
ar athæfi þeir eru að fremja.
Ef þeim er ekki kunnugt um
tollalöggjöf og þau lög sem
sett eru til varnar heilbrigði
manna og búfjár er bágt að
sjá hvemig hægt er að veita
þeim leyfi til að versla með
matvöru.
Gin- og klaufaveiki hefur
aldrei borist til fslands en
mönnum ætti að vera kunn-
ugt af fréttum hvílíkur vá-
gestur hún er í landbúnaðar-
löndum og er skemmst að
minnast þeirra erfiðleika sem
Danir eiga í vegna þessa
skæða búfjársjúkdóms.
Það mætti ætla að á íslandi
lifðu menn við sult og seyru
og að standa þurfi að grófum
lögbrotum til að verða sér úti
um ætan bita. En því er ekki
að heilsa sem betur fer, og
eru einhverjar aðrar hvatir
sem liggja að baki því að
menn Ieggist í glæpastarfsemi
til að versla með og éta útlent
kjöt.
En óttaleg nesjamennska
er það að halda ávallt að allt
sé svo miklu betra sem kemur
erlendis frá en það sem fram-
leitt er í landinu.
OÓ
starkadur skrifar
■ BORGARLÆKNIR hefur vakið athygli á því í grein, sem
hann ritar í Sveitastjórnarmál, hversu mjög kostnaður við
sjúkrahús borgarinnar hefur aukist á undanförnum árum.
Fram kemur hjá borgarlækni, að miðað við fast verðlag
hefur þessi kostnaður aukist á rúmum áratug um 164%, en á
sama tíma hefur legudögum Reykvíkinga á helstu sjúkrastofn-
unum borgarinnar fjölgað um aðeins 38%. Þessi mikla
kostnaðaraukning er þess vegna ekki tilkomin vegna fjölgunar
sjúklinga, heldur af öðrum orsökum. Það er kerfið sjálft sem
er alltaf að verða dýrara og dýrara. Þannig mun meginskýring-
in á þessum stóraukna kostnaði vera að sögn borgarlæknis
starfsmannafjölgun, einkum vegna þess að breyttir kjarasamn-
ingar starfsfólks hafí krafist fleira starfsfólks og breytinga á
vaktafyrirkomulagi. Sé þetta orðað með öðrum hætti, þá
virðist mestur hluti þessa kostnaðarauka ekki tilkominn vegna
sjúklinganna heldur starfsfólksins.
Þcssar upplýsingar um stórhækkun sjúkrahússkostnaðar
hljóta að vekja til umhugsunar um útþenslu heilbrigðiskerfis-
ins, sem tekur sífellt meira Ijármagn til sín. Er þessi útþensla
og kostnaðarbylgja nauðsynleg, eða er hægt að hamla þama
Utþensla kerfisins
á móti án þess að draga nokkuð úr nauðsynlegri þjónustu við
sjúklinga? Óneitanlega era margir, sem telja að svo sé - að
það sé hægt að einfalda kerflð án þess að það komi á nokkurn
hátt niður á sjúkiingunum. A því hefur hins vegar ekki verið
gerð nægiieg athugun.
í grein borgarlæknis kemur m.a. fram, að á áðurnefndu
tímabili, rúmum áratug, fjölgaði legudögum á helstu sjúkra-
stofnunum í Reykjavík um 32%. A sama tíma fjölgaði hins
vegar unnum ársverkum við sjúkrahús og aðrar heilbirgðis-
stofnanir í landinu um 84%. Fjölgun starfsfólks er því hátt í
þrcföld fjölgun legudaga. Hér er sýnilegt að kerfið þenur sig
út langt umfram það sem eðlilegt má teljast.
Það fer ekki á milli mála að íslenska þjóðin þarf að gæta
mun betur að því á komandi árum en oft áður, hvernig hún
ver fjármunum sínum. Þjóðartekjur minnkuðu í fyrra og sú
þróun heldur áfram nú á þessu ári. Það hefur verið landlægt
hjá íslendingum að eyða fjármunum sínum jafn óðum í stað
þess að safna í góðæri til mögru áranna, og þess vegna þolum
við verr skyndilegan samdrátt í tekjum en elia. Þetta varð
auðvitað átakanlegast á tímum viðreisnarstjórnarinnar 1967-
1968, þegar kom til fjöldaatvinnuleysis í iandinu. Sem betur
fer hefur enn tekist að koma í veg fyrir slíkt, nú síðast með
fyrirgreiðslu við útgerðina í landinu. En það eru auðvitað
bráðabirgðaaðgerðir, og taka þarf á málunum af festu og
framsýni strax að kosningum loknum ef tryggja á áfram fulla
atvinnu.
Þegar samdráttur verður áttar fólk sig oft betur á gildi
peninganna og nauðsyn þess að ígrunda vel hvernig fjármagn-
inu er varið. Þetta á ekki síður við um fjármagn hins
opinbera en annað, og í því efni þarf auðvitað að skoða alla
þá þætti ríkisgeirans, þar sem Ijóslega virðist vera um óþarfa
útþensiu að ræða. I opinberri stjórnsýslu verður að hafa það
að lciðarljósi að veita borgurunum nauðsynlega þjónustu um
ieið og lögö er áhersla á að nýta peninga skattborgaranna sem
best. Slíkt gerist ekki án aðhalds, því það er eðli stórra
stofnana, hvort sem þær eru á vegum opinberra aðila eða
annarra, að þenjast út af sjálfu sér án þess að cnúilega þurfí að
koma betri þjónusta í staðinn. Þess vegna er stöðug skoðun á
rekstrinum og aðhald nauðsynlegt, og á það jafnt við um
sjúkrahúsarekstur sem annað.
-Starkaður