Tíminn - 18.11.1983, Page 8

8
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gisli Sigurösson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason.
Skrifstofustjóri: Ragnar Snorri Magnússon. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúl: Oddur V.
Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrímsson.
Umsjónarmaður Helgar-Tímans: Atli Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, Baldur Kristjánsson, Friðrik Indriðason, Guðmundur Sv .
Hermannsson, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni Kristjánsson,
Jón Ólafsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (íþróttir), Skafti Jónsson.
Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson.
Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristín Þorbjarnardóttir, Flosi Kristjánsson, Guðný Jónsdóttir
Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar: Síðumúla 15, Reykjavík. Sími: 86300. Auglýsingasími
18300. Kvöldsimar: 86387 og 86306.
Verð f lausasölu 20.00, en 22.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 250.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Reglugerðar-
valdið
■ Umræður þær, sem hafa orðið um kennslumál að
undanförnu og þó einkum sögukennsluna, rifja það upp
að mikil breyting hefur orðið á verkaskiptingu löggjafar-
valds og framkvæmdavalds á síðustu áratugum. Valdið
hefur færzt frá löggjafarvaldinu til framkvæmdavaldsins
með ýmsum hætti.
Þetta stafar ekki sízt af því, að alþingi hefur kastað til
höndunum við margs konar lagasetningu og vikið sér
undan að fjalla um ýmsa mikilvægustu þættina með því að
láta sér nægja eina stutta en áhrifamikla setningu, að
viðkomandi atriði skuli nánar ákveðið með reglugerð.
Þannig hefur valdið til að móta og ákveða viðkomandi
atriði færzt í hendur þess ráðuneytis, sem málið hefur
heyrt undir.
Oft hefur það orðið hlutverk einhvers embættismanns í
ráðuneytinu að taka ákvörðun um það, sem Alþingi átti
að ákveða, en vék sér undan að gera vegna slælegra
vinnubragða, sem m.a. hafa falizt í því að það hefur eytt
alltof miklu af tíma sínum í gagnslausa málfundi utan
dagskrár.
Huldumenn í ráðuneytum hafa þannig fengið mikil
völd, sem stjórnarskipunin ætlar þingmönnum. Þannig
hefur valdsvið framkvæmdavaldsins færzt út, en löggjafar-
valdið orðið valdminna að sama skapi. Þetta hefur ekki
gerzt nema að litlu leyti vegna þess að framkvæmdavaldið
hafi sótzt eftir þessu, heldur hefur hér fyrst og fremst verið
um að ræða uppgjöf af hálfu Alþingis.
Framkvæmd kennslumála byggist þannig orðið að
miklu leyti á reglugerðum,. sem oft hafa þróazt á annan
veg en Alþingi ætlaðist til.
Hvað margir alþingismenn skyldu hafa gert sér grein
fyrir því, þegar þeir voru að samþykkja grunnskólalögin,
að það myndi m.a. leiða til þess, að íslandssagan yrði felld
niður sem sérstök námsgrein?
Það er vissulega kominn tími til þess, að Alþingi bæti
hér stórlega vinnubrögð sín og dragi verulega úr reglugerð-
arvaldi ráðuneytanna, en tæpast er hægt að afnema það
með öllu.
Hæglega ætti líka að mega komast hjá því, að í
reglugerðunum felist sitthvað, sem er andstætt vilja
Alþingis.
Þeirri lausn hefur veirð hreyft, að engin reglugerð fáist
staðfest fyrr en hún hefur verið borin undir viðkomandi
þingnefndir. Þannig hlytu reglugerðir um kennslumál ekki
staðfestingu, nema menntamálanefndir þingdeildanna
væru búnar að fjalla um þær.
Þetta myndi að vísu auka starf þingnefndanna. En það
þarf líka að aukast. Alþingi á ekki aðeins að setja lög. Það
á að fylgjast vel með störfum framkvæmdavaldsins og þá
framar öðru með framkvæmd þeirra laga, sem það hefur
samþykkt.
Það á að skera niður málæðið utan dagskrár og um
fyrirspurnir og þingsályktunartillögur. í staðinn á Alþingi
að gefa sér betri tíma til að sinna löggjafarstarfinu, jafnt
lagasetningu og framkvæmd laga. Það starf hlýtur fyrst og
fremst að falla undir nefndirnar. Nefndirnar eiga að starfa
utan þingtíma. Vel kæmi til mála að stytta þingtímann,
svo að þingnefndir fengju rýmri tíma til eftirlits og
aðhaldsstarfa.
Alþingi verður að snúast gegn hinu mikla reglugerðar-
valdi, sem það hefur búið til með slælegum vinnubrögðum.
Alþingismenn eru til þess kosnir að þeir setji raunverulega
lögin, en það verði ekki verkefni huldumanna í ráðuneyt-
unum.
Fyrir dyrum stendur að endurskoða lögin um þingsköp,
m.a. með tilliti til þeirra fyrirætlana, að þingið verði ein
málstofa. í sambandi við þessa endurskoðun þarf að reisa
skorður við notkun á reglugerðum eins mikið og hægt er.
Þ.Þ.
Mmrnm
FÖSTUDAGUR 18. NÓVEMBER 1983
skrifað og skrafað
Baggi?
Finnur Ingólfsson formað-
ur SUF og aðstoðarmaður
sjávarútvegsráðherra skrifar
í nýútkomið tölublað af Sýn
um gæðamál í sjávarútvegi.
Hann segir m.a.:
íslenska þjóðin er ein fá-
mennasta þjóð heims og
landið er staðsett á fnörkum
hins byggilega heims. A.m.k.
var það almenn skoðun hér
fyrr á árum, þótt minna hafi
heyrst um það upp á síðkast-
ið. Vegna legu landsins er
einhæfni í atvinnulífi hér
mjög mikil.
Höfuðatvinnuvegirnir,
landbúnaður og þó sérstak-
lega sjávarútvegur^hafa verið
þær atvinnugreinar, sem
staðið hafa undir því velferð-
arþjóðfélagi, sem hér hefur
verið byggt upp á ótrúlega
skömmum tíma. Pær fullyrð-
ingar sem nú eru algengar í
fjölmiðlum, að landbúnaður
og sjávarútvegur séu að
verða baggi á þjóðinni, eru
ákaflega vanhugsaðar og í
mörgum tilfellum stórhættu-
legar. Slík bábiljagetur orðið
til þess að rýra svo traust
almennings á þessum höfuð-
atvinnugreinum íslensku
þjóðarinnar að erfitt geti
reynst að fá fólk til starfa í
þeim.
Hættulega bábilja
Hvernig er hægt að halda
því fram, að atvinnugrein
eins og sjávarútvegur sem er
með 13% af vinnuaflinu í
sinni þjónustu sé baggi á
þjóðinni? Hvernig er hægt að
halda því fram að atvinnu-
grein eins og sjávarútvegur
sem er með 17% af verð-
mætasköpun þjóðarfram-
leiðslunnar sé baggi á þjóð-
inni? Hvernig er hægt að
halda því fram, að atvinnu-
grein sem er með 75% af
útflutningstekjum þjóðarinn-
ar eins og sjávarútvegur er sé
baggi á þjóðinni? Slíkar full-
yrðingar hæfa ekki fjölmiðl-
um, sem vilja láta taka mark
á sér.
Við íslendingar höfum nýtt
okkur auðlindir hafsins allt
frá landnámstíð. Þó fyrst
framan af eingöngu til eigin
þarfa. Það er ekki fyrr en á
þessari öld, sem fiskveiðar
verða atvinnugrein, sem lyft-
ir undir efnahagslegt sjálf-
stæði okkar.
Til skamms tíma var það
mat manna að fiskurinn væri
ótakmörkuð auðlind og það
eitt skipti máli að hafa sókn-
argetuna sem mesta, þannig
að hægt væri að róta sem
mestum fiski á land. Upp á
síðkastið hafa hins vegar hug-
myndir manna færst frá
magnhugtakinu yfir í verð-
mætahugtakið. Þannig að
ekki skiptir lengur höfuðmáli
sá tonnafjöldi sem á land
berst heldur verðmæti þess
afla sem á land kemur. í
íslenskum sjávarútvegi má
segja, að tveir þættir séu
gefnar stærðir. Annars vegar
afrakstursgeta fiskistofnanna
og hins vegar verðlag á
mörkuðum. Þessa tvo þætti
verðum við að sætta okkur
við að geta ekki breytt. Öllu
framleiðslukerfinu, sem ligg-
ur þama á milli er hins vegar
á okkar valdi að breyta. Við
ráðum því hvaða fiskur er
veiddur, hvar, hvenær,
hvernig, hvað mikið og
hversu miklu við kostum til
og hvernig við skilum hráefn-
inu að landi. Við ráðum því
hvaða afurðir við framleiðum
og með hvaða aðferðum. Við
ráðum því fjárhagskerfi sem
byggt er upp í kringum sjáv-
arútveginn. Við ráðum því
hvaða þjónustumiðstöðvar
eru byggðar upp og hvert er
hlutverk þeirra.
Baráttan fyrir
auknum gæðum
Eitt þeirra verkefna sem
nú er unnið að á Vegum
sjávarútvegsráðuneytisins er
aukin fræðslu- og kynningar-
starfsemi fyrir gæðum ís-
lenskra sjávarafurða. íslend-
ingar keppa við aðrar fisk-
veiðiþjóðir um markaði fyrir
þær sjávarafurðir, sem þær
framleiða. Velgengni okkar
á erlendum mörkuðum bygg-
ist á gæðum afurðanna og
því markaðsskipulagi, sem
við höfum yfir að ráða í
hverju landi fyrir sig. Það er
flestum Ijóst að söluskipulag
á frystum sjávarafurðum og
uppbygging íslenskra fyrir-
tækja t.d. í Bandaríkjunum
hefur skilað þjóðinni mikils-
verðum árangri. Þessi fyrir-
tæki verða ætíð að treysta
því að íslenskar sjávarafurðir
séu í hæsta gæðaflokki sem
skapar þeim möguleika á að
selja þær á hærra verði en
samkeppnisaðilar okkar geta
fengið fyrir sínar afurðir. Það
er líka mikilvægt að hlutfalls-
lega meira af sjávarafla fari í
hærri gæðaflokk, enda er það
hagsmunamál allrar þjóðar-
innar. Með minnkandi afla-
magni er það brýn nauðsyn
að allir leggist á eitt við að
skapa sem mest verðmæti í
sjávarútvegi og er það ekki
síst hagsmunamál sjómanna
og starfsfólks í fiskvinnsl-
unni.
Lífíð er fískur
Því miður er sú skoðun að
verða almenn að ekki sé
lengur fínt að vinna í fiski og
þeir sem það geri séu annars
flokks fólk. Staðreyndin er
þó sú, að þeir sem vinna í
sjávarútvegi eru þeir sem
leggja grunninn að lífsaf-
komu þjóðarinnar. Aukin
gæði íslenskra sjávarafurða’
eru ekkert sérhagsmunamál
fyrir aðila sem í sjávarútvegi
starfa. Það er ekki síður hags-
munamál allrar þjóðarinnar.
Auknar tekjur af betri afurð-
um eru nauðsynlegar útgerð-
inni, sjómönnum, fiskvinnsl-
unni og ekki síst þjóðinni.
Tandri skrifar
Tfmamót f verslunarsögu
■ Það sem íhaldskaupmcnn í Reykjavík óttuðust hvað mest
hefur nú orðið að veruleika. Og hvað var nú það, kann einhver
að spyrja. Jú, samvinnumenn hafa opnað stærstu og glæsileg-
ustu verslun landsins. Nú neyðast kaupmenn til að lækka
vöruverðið, svo þeir verði ekki skildir eftir úti á gaddinum.
Að sjálfsögðu minnkar gróðinn í réttu hlutfalli við lækkunina
og vel má vera að veltan hjá Bensumboðinu minnki eitthvað.
Mikligarður - markaður við Sund - opnaði í gær. Þúsundir
Reykvíkinga og nágranna komu í Mildagarð og er það mál
manna að hann marki tímamót í verslunarsögu Reykjavíkur
og þó víðar væri leitað. Þarna getur fóik valið úr 7000
matvörutegundum og við 10 metra langt kjötborð verða
framreiddar flestar tegundir kjötmetis. í stuttu máli er innan
veggja Miklagarðs að vinna flest - ef ekki allt - það sem
neytendum kann að vanhaga um. Vöruverð er ótrúlega lágt,
enda hafa forráðamenn Miklagarðs leitað samstarfs við aðila
í Skandinaviu um innkaup. Einn viðmælanda Tandra komst
svo að orði að vöruverðið í Miklagarði minnti sig einna helst
á stórgóða útsölu og hann spurði sjálfan sig um leið hvernig
útsölurnar yrðu í Miklagarði.
íhaldsmenn í Reykjavík hafa löngum barist gegn því að
samvinnumenn fengju leyfi fyrir verslunarrekstri í Reykjavík.
Oft hefur baráttan verið hörð enda eiga íhaldskaupmenn sterk
ítök í því apparati sem lengst af hefur farið með stjóm
borgarinnar. Og hefði það apparat haft töglin og hagldimar í
stað vinstri meirihlutans hér um árið, er næsta öruggt að
Mikligarður hefði ekki verið innan borgarmarkanna. Þetta
leiðir hugann að öðro - nefnilega því að íhaldspostularnir hafa
hag fjöldans ekki í fyrirrúmi eins og þeir lýsa gjarnan yfir rétt
fyrir kosningar. Þeir vilja fremur að fámennur hópur kaup-
manna, sem svarið hefur ævilanga tryggð við Sjálfstæðisflokk-
inn, hafi með höndum alla verslun í Reykjavík. Án efa hafa
íhaldskaupmennirnir lagt drjúgan skref í flokkssjóði Sjálf-
stæðisflokksins og minni gróði getur þýtt lægri upphæð.
Það er ekki oft sem trúa má því sem stendur í Þjóðviljanum,
en svo mikið er víst að hann brá út af vananum og sagði satt
og rétt frá þegar hann gat þess á forsíðu í gær að þeir
Miklagarðsmenn hefðu séð sig tilneydda til að hafa verði við
útgöngudyr verslunarinnar. Ástæðan var sú að Hagkaup og
Vörumarkaðurinn sendu „njósnara" af stað til að kanna
vöruverðið í Miklagarði. Ljóst er að það fer hroðalega í
taugarnar á umræddum aðilum - og fleirum - og nú má allt
eins búast við verðstríði og „sérstökum tilboðum“ í íhalds-
verslunum borgarinnar. Spyrja má af hverju þessi tilboð komu
ekki fyrr til sögunnar. Og sú spurning vaknar líka hvort
umrædd tvö fyrirtæki og önnur hafi gert hvað þau hafa getað
fram að þessu til að ná umtalsverðum magnafslætti. Máski
höfðu kaupmenn ekki sérlega mikinn áhuga á lágu verði - hver
veit.
Mikligarður á án efa eftir að njóta mikilla vinsælda meðal
almennings. Loks getur fólk átt þess kost að kaupa vömr á
viðráðanlegu verði og nú mun hlutdeild samvinnuhreyfingar-
innar í verslun í Reykjavík aukast til muna frá því sem áður
var. En það er jafn víst að íhaldsmenn, með Morgunblaðið og
DV í broddi fylkingar, munu gera hvað þeir geta til að sverta
Mildagarð í augum almennings. Það mun ekki takast því að
sjálfsögðu mun fólk fara þangað sem hagstæðast er að versla.
Þvi geta hvorki Styrmir eða Ellert breytt.