Tíminn - 02.12.1983, Síða 8

8
FÖSTUDAGUR 2. DESEMBER 1983
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gisli Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gislason.
Skrifstofustjóri: Ragnar Snorri Magnússon. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V.
Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrímsson.
Umsjónarmaður Helgar-Tímans: Atli Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, Baldur Kristjánsson, Friðrik Indriðason, Guðmundur Sv .
Hermannsson, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni Kristjánsson,
Jón Ólafsson, Kristin Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (iþróttir), Skafti Jónsson.
Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson.
Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:-
Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristin Þorbjarnardóttir, Flosi Kristjánsson, Guðný Jónsdóttir
Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavík. Simi: 86300. Auglýsingasími
18300. Kvöldsímar: 86387 og 86306.
Verð í lausasölu 20.00, en 22.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 250.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Útsvarsbyrðin
má ekki þyngjast
■ Það er fyrirsjáanlegt vegna nýrra og óvæntra efnahags-
legra erfiðleika, þar sem samdráttur þorskaflans vegur
þyngst, að kaupmáttur launatekna muni frekar rýrna en hið
gagnstæða á næsta ári.
Engar kauphækkanir í krónutölu gætu bætt úr þessu, því
að þær yrðu óhjákvæmilega að fara strax út í verðlagið og
verða að engu á örstuttum tíma.
Undir þessum kringumstæðum verður að gæta þess vel, að
til viðbótar þessari kjaraskerðingu komi ekki stóraukin
skattabyrði, sem leggst á heimilin. Þau geta velflest ekki
þolað meiri kjaraskerðingu en orðin er. Því mega skattarnir,
sem leggjast á þau, ekki hækka.
í þessu sambandi verður að gæta þess, að útsvörin vegi ekki
mjög þungt á þeim, sem eru með lágar tekjur eða miðlungs
tekjur. Þar verður sem betur fer svigrúm til nokkurrar
lækkunar, eins og Jón Sigurðsson, forstjóri Þjóðhagsstofnun-
ar hefur bent á réttilega.
Takist að ná þeim markmiðum í efnahagsmálum, sem
ríkisstjórnin stefnir að, er engin þörf á að nota til fulls þá
11% útsvarsálagningu, sem sveitarfélög yfirleitt nota.
Ef 11% álagningarreglan er notuð, mun útsvarsbyrðin á
næsta ári aukast um 40% miðað við árið í ár, en ekki er gert
ráð fyrir, að launakostnaður aukist um meira en rúm 20% á
næsta ári. Hér er því um að ræða miklu meiri hækkun
útsvaranna en þörf er á.
Það sjá allir hversu stórlega það myndi þyngja byrðar
heimilanna, miðað við það, sem gilt hefur á þessu ári, ef
útsvörin hækka um 40%, en launin um 20%.
Þetta yrði óhæfileg byrði fyrir allt láglaunafólk og raunar
einnig fyrir fólk með miðlungstekjur.
Það má náttúrlega færa rök að því, að sveitarfélögin þurfi
á 11% útsvarsálagningu að halda. Margt er ógert hjá þeim,
eins og annars staðar. Þau verða hins vegar að sætta sig við
það, eins og aðrir aðilar, að sníða framkvæmdum sínum og
eyðslu stakk eftir vexti.
Á erfiðleikatímum, eins og þeim, sem nú eru, verða
sveitarfélögin að taka tillit til greiðslugetu skattþegnanna,
einkum þegar láglaunafólk á í hlut.
Ef vel væri, þyrfti útsvarsálagningin að læka í 8-9% ef
skattabyrðin ætti að vera svipuð á næsta ári og þessu ári.
Mjög hlýtur að koma til mála að framkvæma útsvarslækk-
unina þannig, að fella alveg niður útsvör á láglaunafólki. Hjá
því gæti það svarað til 10% kauphækkunar. Eigi að bæta kjör
þess með lækkun beinna skatta, koma útsvörin fyrst og fremst
til greina, því að láglaunafólk greiðir yfirleitt ekki tekjuskatt
að neinu ráði.
Niðurfelling sölu-
skatts á rafmagni
■ Einn af þingmönnum Sjálfstæðisflokksins hefur réttilega
bent á, að lækkun tekjuskattsins sé ekki kjarabót fyrir
láglaunafólk. Hann hefur bent á, að betri leið væri að fella
niður vörugjaldið, sem lagt var á fyrir nokkrum árum.
Aðrir telja þá annmarka á þessu, að það myndi ekki skila
sér nema takmarkað í lækkun vöruverðs.
Sömu rök eru færð gegn lækkun söluskatts á flestum
vörum.
Það er hins vegar ótvírætt, að afnám söluskatts á rafmagni
myndi skila sér til fulls.
Það hefur þótt rétt að leggja ekki söluskatt á helztu
lífsnauðsynjar, eins og kjöt, mjólk, fisk og heitt vatn.
Rafmagnið er ekki minni lífsnauðsyn.
Rafmagnsverðið er nú orðið geysilega hátt. Það væri ekki
sízt mikilvægt fyrir láglaunafólk að fella niður söluskatt á
rafmagni. Vissulega er hér um að ræða úrræði, sem vel ber
að athuga.
skrifað og skrafað
Staðhæfingar og
útúrsnúningar
Ólafur Ragnar Grímsson
staðhæfir í Þjóðviljanum s.l.
miðvikudag, að sjávarútvegs-
ráðherra hafi flutt þann
boðskap, að hann ætli að
leggja þriðjungi togaraflot-
ans og senda fólk til vinnu í
álverinu í Straumsvík þegar
ríkisstjórnin hefur orðið við
þeirri kröfu Alusuisse að fá
að stækka það um helming.
Út af þessu er lagt með
venjulegri staðhæfingagleði.
Daginn áður en hugvekja
birtist í málgagninu hóf Ólaf-
ur Ragnar máls á þessum
hugrenningum sínum utan
dagskrár á Alþingi og fór á
kostum. Þar vitnaði hann í
ræðu Halldórs Asgrímssonar
á Fiskiþingi og lagði út af
henni eftir sömu reglu og
þegar skratinn les Biblíuna.
Útlegging eigin útúrsnúninga
á orðum annarra er þing-
manninum einkar lagin og
gefst á að hlýða þegar þessu
er ausið út í mærðarlegu
mælskuflóði.
Halldór Ásgrímsson leið-
rétti missagnirnar og fór m.a.
með þann kafla ræðunnar
sem einna mest er vitnað til.
Sjávarútvegsráðherra
sagðist m.a. aldrei hafa nefnt
ákveðna tölu skipa, þegar
um er að ræða að draga úr
sókn í þverrandi fiskistofna.
Hins vegar hafa margir aðrir
nefnt 30 togara í þessu sam-
bandi, en vera þeirrar
skoðunar að það sé allsendis
fráleitt að það geti tekist að
leggja 30 skipum með skipu-
legum hætti.
Nú er unnið að mörkun
fiskveiðistefnu fyrir næsta ár
og tillaga Hafrannsóknar-
stofnunar um veiðina í heild
þarf að vera tilbúin áður en
ákvarðanir verða teknar. Að
þeim fengnum verða gerðar
tillögur um veiðiskipulag fyr-
ir næsta ár.
Sjávarútvegsráðherra
sagðist hvorki hafa né sæktist
eftir að fá vald til þess að
leggja ákveðnum skipum, en
vildi hins vegar að menn
gerðu sér grein fyrir hve slíkt
tandri skrifar
fram, að hann hafi verið að
gera tillögu um að leggja
togurum á suðvesturhorninu,
og flytja sjómenn og verka-
fólk einhvers konar nauðung-
arflutningum í álverið í
Straumsvík. í ræðunni á
Fiskiþingi minntist hann á að
ef til þess kæmi að skipum
yrði lagt, yrði tekið tillit til
hvaða aðrir atvinnumögu-
leikar væru fyrir hendi og að
vert væri að taka tillit til
þessa. Þar á meðal minntist
hann á að rætt væri um að
stækka álverið, en ekki séu
neinar hugmyndir uppi um
að byggja orkufrekan iðnað
á Vestfjörðum. Byggðirnar
á Vestfjörðum þurfa að sjálf-
sögðu að dafna og vaxa eins
og aðrar byggðir og það geta
þær ekki gert nema halda
hlutdeild sinni í fiskilögnun-
um.
Hér eru engin einföld mál
á ferðinni og erfitt getur
reynst að fækka skipum með
skipulegum hætti vegna þess
hve mörg byggðarlög eru háð
fáum skipum. Mörg dæmi
eru til, að eitt togveiðiskip
stendur í reynd undir allri
verðmætasköpun í viðkom-
andi byggðarlagi. Ef þessu
skipi er lagt er grundvöllur-
inn í raun hruninn undan
allri atvinnustarfsemi í
byggðalaginu.
Eftirfarandi er úr ræðu
sjávarútvegsráðherra á Fiski-
þingi:
„Þar sem þéttbýli er meira
eru almennt fleiri möguleikar
fyrir hendi, að byggja upp
aðrar og nýjar atvinnugrein-
ar. Það er í reynd það sem
um er að ræða þegar sjávar-
aflinn minnkar, að finna nýja
möguleika á atvinnu. Þetta
vil ég segja vegna þeirrar
umr., sem hefur orðið um
fækkun fiskiskipa. Ég segi
það ekki vegna þess, að ég
hafi áhuga fyrir þvf, að einu
skipi sé lagt fremur en öðru,
heldur vegna þess, að ég tel
mikilvægara en flest annað,
að ekki komi til atvinnuleysis
í landinu. Það aðkomaí veg
fyrir atvinnuleysi krefst
skipulegra vinnubragða".
er alvarlegt mál. Sér hefði
skilist á margskonarummæl-
um, að það væri svo sem ekki
meira mál að leggja eins og
30 togurum en að skreppa út
í mjólkurbúð.
En það væri öðru nær. Ef
skipum verður lagt mun það
skapa mikla atvinnuerfið-
leika í þeim byggðarlögum
sem verða fyrir barðinu á
slíkum ráðstöfunum. Því er
nauðsynlegt þegar að
kreppir, að umræðan byggist
á einhverri skynsemi og að
menn geri sér grein fyrir
afleiðingunum. Halldór
sagði, að hann teldi það enga
goðgá, þótt hann hefði nefnt,
að ef slíkt á að gerast með
skipulegum hætti, þá sé
nauðsynlegt að hyggja að því
að fólk missi ekki atvinnu og
að hugað verði að nýjum
atvinnutækifærum í staðinn.
Það að missa úr veiðar á 200
þúsund tonnum af þorski
hlýtur að leiða til minnkandi
atvinnu.
Ekki áhugi á
að leggja einu skipi
fremur öðru
Sjávarútvegsráðherra
sagði það ekki annað en út-
úrsnúninga að halda því
Hvers eiga bænd
ur að gjalda?
■ Það mun leitun að þeirri þjóð, þar sem látið hefur verið
eins illa við einn af grundvallaratvinnuvegum og gert hefur
veriö við landbúnað hér á landi af ýmsum og oft mjög áberandi
öflum.
Þetta gæti vcrið merkilegt rannsóknarefni fyrir félagsfræð-
inga eða þá sálfræðinga, því hver veit nema þeir ættu
auðveldara með að skýra mörg af þeim fyrirbærum, sem mest
hefur borið á í þessu sambandi.
Flest og reyndar nær öll erum við Islendingar komin af
sveitamönnum í fyrsta, annan eða þriðja lið. Menningararfur
okkar sem við öll erum stolt af er allur úr sveitum, öðru var
ekki til að dreifa. Sveitamenningin var í milliliðalausum
tengslum við crlenda menningarstrauma í gegnum presta og
aðra lærða menn, sem bjuggu með fólkinu og deildu oft með
því kjörum.
Það var landið og iandbúnaðurinn sem hélt lífínu í þjóðinni
gegnum langar aldir, og enn leggur bændafólkið fyllilega sinn
skerf á þjóðarborðið með því að framleiða um heiming
matvælanna sem neytt er og leggja til mikilvægt iðnaðarhrá-
efni. Nú er talið að nokkuð innan við 7% af vinnuafli
þjóðarinnar stundi landbúnaðarstörf og stendur það á endum
að heiidarverðmæti landbúnaðarvara er um eða yfir 7% af
verðmæti þjóðarframleiðslunnar.
I.andbúnaðurinn er grundvöllur byggða hvarvetna í kring-
um landið og veitir ótrúlega mörgum atvinnu við úrvinnslu og
þjónustustörf. Þannig mætti telja fjölda bæja og þorpa sem
alfarið eiga tilvcru sína undir landbúnaði, svo sem Selfoss,
Hellu, Hvolsvöll, Vík og Kirkjubæjarklaustur á Suðurlandi.
Egilsstaði á Austurlandi og hlutfallslega sama þátt á landbún-
aðurinn í þéttbýli annarra landshluta.
Ekki geta andstæðingar eða gagnrýnendur landbúnaðarins
sýnt fram á að landbúnaður sé hér illa rekinn, afköstin lítil á
inann eða framleiðslan óhagkvæm miðað við það sem gerist
við sambærilegar aðstæður erlendis. Við búum í köldu landi,
sem ekki er falliðtil akuryrkju, en hér er hagstætt að stunda
búfjárframleiðslu og til hennar kunnum við vel.
Arásarmönnum á landbúnaðinn má sennilega skipta í
nokkra flokka eftir þeim hvötum sem liggja að baki.
Árásir Alþýðuflokksmanna á landbúnaðinn eru augljóslega
tilkomnar vegna vonar um pólitískan ávinning. Flokkur, sem
lítið eða ekkert fylgi átti í sveitum stóðst ekki freistinguna að
níða eina stétt til að reyna að afla sér fylgis hjá öðrum. Æ fleiri
flokksbrot og deildir virðast nú í seinni tíð feta þessa gömlu
krataslóð og fiska á gruggugum miðum.
Árásir Vísis-Dagblaðs-aflanna liggur beinast við að skýra
með því að þar ráða sölusjónarmið mestu. Þeir sem „fram-
leiða“ blöð verða að selja þau. Til þess geta menn vaiið
mismunandi leiðir. Ein er sú að vanda þau í hvívetna og láta
þau flytja sem best efni, hún er erfið. Hin er auðveldari að
hirða lítt eða ekki um það sem sannara reynist og notfæra sér
ótæpilega það að „fýsir eyru illt að heyra“. Út á það hafa þessi
blöð fyrst og fremst verið seld, og stöðugt gripið til einhvers
níðs um landbúnaðinn þegar annað berst þeim ekki í hendur.
Hitt geta menn svo undrað sig yfir hvers vegna landbúnaðurinn
varð fyrir valinu sem allsherjar syndahafur. Liggja þar einhver
dulin rök að baki? Hvers vegna velja þessi öfl landbúnaðinn
fyrir skotmark? Liggur hann betur við höggi en aðrir
atvinnuvegir eða aðrar stéttir? Það er tæplega tilfellið. Hann
hefur fyllilega staðið sína plikt, fólkinu sem að honum vinnur
hefur jafnt og þétt fækkað en afköstin aukist og afkastaaukn-
ingin fyllilega komið neytendum tii góða í lækkuðu vöruverði.
Hefur þróunin orðið sú sama hjá öðrum stéttum t.d.
bankamönnum? Þeim fjögar stöðugt þrátt fyrir aukna tækni
og ekki verðum við vör við að þjónusta þeirra verði ódýrari.
Kannski lagast þetta þegar bankamenn verða orðnir fleiri en
bændur? En þess virðist skammt að bíða. Tandri