Tíminn - 28.03.1984, Qupperneq 7

MIÐVIKUDAGUR 28. MARS 1984
■ Það eru oft haldin skákmót í skólanum, og það eru ekki aðeins
kennararnir, sem fylgjast með þeim, heldur einnig foreldrarnir.
KENNSLAN
VERÐUR
ADLEK
■ Eftirfarandi tilraun var haldin í Grunnskóla nr. 324 í Moskvu. Það var
sálfræðideildin í Moskvuháskóla, sem stjórnaði því með aðstoð íþróttadeildarinn-
ar.
Tilraunin var fólgin í því að skák var notuð til að gera nemendum kleift að
tileinka sér námsefnið betur. Kennslustundir á þessu sviði voru einu sinni í viku.
Skákin er „hugaríþrótt" og felur ekki aðeins í sér heillandi leik, heldur einnig
gott tækifæri til að venja börn á menningu, þroska hjá þeim fljóta hugsun, dirfsku
og sköpunaráhuga. Það er mat uppeldisfræðinga, að regluleg skákástundun víkki
sjóndeildarhring skólabarna, venji þau á rökréttan hugsunarhátt.
Börnin tefla af miklum áhuga og fá foreldra sína til að koma með í tímana. Það
eru ekki gefnar einkunnir í þessu fagi, og auk þess telja nemendurnir að
skákkennslan sé skemmtileg dægradvöl.
Reynslan í skóla nr. 324 hefur vakið mikinn áhuga hjá uppeldisfræðingum, svo
og kennurum og skákmönnum. Núna fer skákkennsla fram í mörgum skólum.
Varaforseti Skáksambands Sovétrikjanna, Júrí Averbakh, alþjóðlegur stórmeist-
ari, sem styður þessa tilraun heils hugar, ieggur á það áherslu, að skákmenn búi
; yfír mörgum mannlegum kostum og það þurfí að ala þá upp hjá þeim þegar í
bernsku.
í órafjarlægð. Þetta land er opin-
berun fyrir listamann, hér sé ég
stöðugt ný og ný form. Þessar
snöggu veðrabreytingar eru
heillandi, þar sem sama daginn
getur verið sólskin og hríð.“
„Hvað snertir íslendinginn þá
finnst mér hann vera maður sem
hefur sigrast á erfiðri náttúru.
Hann er blíður, þó fullur orku
og í nánum tengslum við náttúr-
una. Þetta var sú mynd sem ég
fékk fyrst af íslendingum í gegn-
um bókmenntir þeirra og síðan
hefur hún styrkst við kynni mín
af þjóðinni."
Nú hefur þú myndskreytt
bækur þar sem fjallað er um liðið
bændasamfélag eins og íslands-
kiukkuna og Hjalta bækurnar.
Hefur ekki verið neitt erfitt fyrir
þig að fá rétta mynd af því sem
er að gerast í þessum bókum?
„Jú vissulega, en ég hef leitað
mér fanga í gömlum ritum og hef
meðal annars haft við höndina
gamla ferðabók íslandsfara fyrir
löngu síðan. Þá hefur það hjálp-
að mikið að í bókum Laxness
eru lýsingar hans á fólki og öllu
umhverfi svo skarpar að það
fæðist ákveðin mynd í huga
manns. Þegar ég myndskreytti
Brekkukotsannál hafði ég aldrei
til íslands komið en eftir að hafa
gert fyrstu myndina sendi ég
hana skáldinu til umsagnar.
Seinna þegar ég kom hingað
heimsótti ég Árbæjarsafnið og
sá þá söðulinn, tóbakshnífinn og
alla þessa hluti sem svo oft koma
fyrir í íslenskum bókmenntum.
Þarna var líka íslenskur rokkur
sem er alveg eins og sá sem við
höfum heima í Rússlandi. Þessi
heimsókn kom sér vel þegar ég
fór að myndskreyta bækur Stef-
áns Jónssonar,“ sagði Islandsvin-
urinn og listamaðurinn Orest
Vereiski.
Túlkur við viðtalið var Berg-
þóra Einarsdóttir.
■ Kjell Magne Bondevik kirkju- og menntamálaráðherra, formaður Kristilega flokksins
Nato verði ekki fyrst
til að beita kjarnavopnum
Afstaða Kristilega flokksins í Noregi
■ FLOKKSSTJÓRNAR-
FUNDUR Kristilega flokksins í
Noregi, sem haldinn var 18.
þ.m. hefur vakið mikla athygli á
Norðurlöndum vegna ályktunar,
sem hann gerði um varnar- og
öryggismál.
í ályktunni er lögð áherzla á,
að Noregur beiti sér fyrir þeirri
stefnu innan Atlantshafsbanda-
lagsins að bandalagið lýsi yfir
því, að það verði ekki fyrst til að
beita kjarnavopnum. Þá lýsi
bandalagið sig einnig fylgjandi
frystingu á framleiðsiu kjarna-
vopna undir tryggu eftirliti.
Flokksstjórnarfundurinn telur
að sá klofningur, sem skapazt
hefur um afstöðu norsku stjórn-
málaflokkanna til öryggismála í
sambandi við staðsetningu með-
aldrægra kjarnaflauga í Vestur-
Evrópu, sé mjög óheppilegur,
og finna þurfi nýjan grundvöll,
þar sem flokkarnir geti samein-
ast á ný. Einkum beindi fundur-
inn því til íhaldsflokksins og
Verkamannaflokksins að taka
saman höndum á ný varðandi
stefnuna í öryggismálum, þótt
ágreiningur haldist um önnur
mál.
Það kemur greinilega í ljós í
ályktun fundarins og kom enn
betur fram á blaðamannafundi,
sem Kjell Magne Bondevik,
formaður flokksins hélt eftir
flokks-stjórnarfundinn, að það
geti skapað grundvöll fyrir slíkt
endurnýjað samstarf, að lýst sé
yfir fylgi við frystingu kjarna-
vopna og Nato lýsi jafnframt yfir
því, að það muni ekki nota
kjarnavopn að fyrra bragði.
Það má segja, að ríkt hafi full
samstaða milli norsku stjórn-
málaflokkanna um öryggismál,
að flokki sósíalista undan-
skildum, þangað til á síðastliðnu
ári, þegar Verkamannaflokkur-
inn tók þá afstöðu að fresta bæri
uppsetningu kjarnaeldflauga í
Vestur-Evrópu meðan reynt
væri að ná samkomulagi milli
risaveldanna um þessi mál.
Það hefur vakið aukna athygli
á umræddri ályktun Kristilega
flokksins, að hann er einn stjórn-
arflokkanna. Líklegt þykir, að
Miðflokkurinn sé svipaðs sinnis'
í þessum efnum. Hins vegar
hefur sú skoðun verið ríkjandi í
íhaldsflokknum, að Nato eigi
a.m.k. enn að halda því opnu,
að það geti orðið fyrst til þess að
grípa til kjarnavopna í varnar-
skyni.
Fellst Káre Willoch forsætisráðherra á stefnu Kristilega fíokksins?
SEGJA MÁ, að stefna Atlants-
hafsbandalagsins hafi frá upphafi
byggzt á því, að það myndi svara
meiriháttar árás með beitingu
kjarnavopna. Þessi stefna var
m.a. byggð á því, að Sovétríkin
hefðu yfirburði á sviði ’ hefð-
bundinna vopna og vænlegasta
og ódýrasta leiðin til að fæla þau
frá árás væri að hóta beitingu
kjarnavopna.
Þessi stefna hafði gildi meðan
Sovétríkin stóðu langt að baki
Bandaríkjunum í kjarnavopna-
vigbúnaði og meðan kjarnavopn
þóttu ekki líkleg til að valda eins
mikilli tortímingu og nú er orðið
augljóst, enda hefur aukin tækni
síaukið eyðingarmátt þeirra.
Nú er þetta orðið gerbreytt.
Sovétríkin standa orðið jafnfætis
Bandaríkjunum á sviði kjarna-
vopna-vígbúnaðarins og hafa
jafnvel farið fram úr þeim á
vissum sviðum, m.a. því, sem
Bandaríkjunum stendur mest
ógn af, þ.e. í fjölda langdrægra
kjarnaflauga staðsettra á landi
en þær þykja markvissari en
kjarnaflaugar, sem skotið er af,
skipum eða flugvélum, en á því
sviði hafa Bandaríkin yfirburði.
Þetta hefur haft það í för með
sér, að menn hafa farið að óttast
í vaxandi mæli, að yrði Nato
fyrst til þess að beita kjarnavopn-
um, myndu Rússar endurgjalda
það í enn ríkara mæli og beina
þá vopnum sínum fyrst og fremst
gegn Bandaríkjunum. Af þessu
myndi leiða, að Bandaríkja-
stjórn myndi hika við að beita
kjarnavopnum vegna árásar á
Vestur-Evrópu.
Staðsetning meðaldrægu
kjarnaflauganna í Vestur-Evr-
ópu hafa ekki dregið neitt úr
þeim ótta, því að yrði þeim beitt
gegn Sovétríkjunum, myndu þau
svara með kjarnaárás á Banda-
ríkin. Bandaríkjastjórn myndi
Þórarinn
Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
því hugsa sig um oftar en tvisvar
áður en hún be'tti kjarnaflaug-
um, sem staðsettar eru í Vestur-
Evrópu.
Vorið 1982 birtu fjórir þekktir
Bandaríkjamenn undir forustu
McNamara, fyrrum varnarmála-
ráðherra, grein í Foreign Aff-
airs, þar sem þeir hvöttu til, að
Nato tæki þá stefnu til athugunar
að hóta beitingu kjarnavopna að
fyrra bragði. Þetta sjónarmið
hefur síðan verið að hljóta stöð-
ugt meiri undirtektir.
Það hefur jafnframt hlotið
vaxandi hljómgrunn, að Nato
eigi að leggja meira kapp á að
auka hinn svokallaða hefðbundna
vígbúnað og ná jafnvægi á því
sviði heldur en að fjölga kjarna-
vopnum.
Nýlega hefur komið út í Frakk-
landi bók um þetta efni, sem
vakið hefur mikla athygli. Höf-
undur hennar er Etienne Copel
hershöfðingi, sem var orðinn
háttsettur í hernum, enda talinn
einn færasti hershöfðingi
Frakka. Hann sagði sig úr hern-
um til þess að geta komið á
framfæri þeirri kenningu, sem
hann boðar í bókinni.
Efni bókarinnar er í stuttu
máli það, að það sé hrein fjársó-
un af Frökkum að vera að burð-
ast með kjarnavopn í stað þess
að efla hinn hefðbundna vígbúnað.
Copel leggur mikla áherzlu á að
hann verði aukinn meðan ekki
næst samkomulag um tak-
mörkun hans.
Bæði Copel sjálfur og fylgj-
endur hans líkja honum við
Charles de Gaulle, en hann gerðí
á sínum tíma eins konar uppreisn
gegn ríkjandi vígbúnaðarstefnu
og reyndist hafa rétt fyrir sér.
SVO AÐ aftur sé vikið að
umræddri ályktun Kristilega
flokksins í Noregi, þá er tekið
skýrt fram í henni, að áframhald-
andi þátttaka Noregs í Nato sé
óhjákvæmileg og Noregur þurfi
að hafa traustar varnir vegna
hins mikla vígbúnaðar Rússa í
nágrenni Noregs og þeirrar
óvissu, sem ríkjandi sé í alþjóða-
málum.
Þess er nú beðið hver viðbrögð
annarra flokka í Noregi verða.
Ótvírætt er að þetta frumkvæði
Kristilega flokksins hefur komið
umræðunni um öryggismálin á
nýtt stig og að þær muni taka
meira mið af nútíð og framtíð,
'en ekki byggjast á forsendum,
sem tilheyra liðnum tíma.