Tíminn - 28.03.1984, Blaðsíða 9

MIÐVIKUDAGUR 28. MARS 1981
á vettvangi dagsins
ir Jónsson:
Mál er að
fleðulát-
unumlinni
■ Þegar fundurinn í Sigtúni síðastlið-
inn sunnudag var boðaður, var auglýst
að hann væri haldinn af hagsmunaaðilum
í sjávarútvegi. Jafnframt var haft eftir
Kristjáni Ragnarssyni í Dagblaðinu að
honum hefði ekki verið boðið á fundinn.
Þetta vekur upp þá spurningu hverjir
það séu sem hafi mestra hagsmuna að
gæta við þær breytingar, sem átt hafa sér
stað með kvótakerfinu.
Er það Kristján fyrrnefndur Ragnars-
son, eða Jón Jónsson háseti á einhverj-
um þeirra báta, sem kvótakerfið kemur
niður á? Missir Kristján Ragnarsson
atvinnuna, þegar verið er að leggja
bátum? Nei. Missir Jón Jónsson háseti
atvinnuna? Já.
Og önnur spurning. Voru Kristján
Ragnarsson og hans félagar hafðir með
í ráðum í sambandi við kvótakerfið?
Boðuðu þeir til funda sín á milli um
breytingarnar? Svar: Já.
Var Jón Jónsson óbreyttur meðlimur
í sínu stéttarfélagi kallaður á fund þar til
að ræða breytingamar? Svar: Nei.
Staðreyndin er sú að útgerðarmaður-
inn heldur sínu starfi en hásetinn ekki.
Því miður verður það að segjast að
sjómannasamtökin hafa algjörlega
brugðist í þessu máli. Þó ekki væri nema
af fyrirvaralausum atvinnumissi hlýtur
hinn almenni sjómaður að vera á móti _
þessu kerfi. Svívirðilegast er það að
forsvarsmenn samtaka sjómanna tala
varla við sína félagsmenn um þessar
breytingar. Þeir hafa frá því byrjað var
að ræða þessi mál legið á kjaftamakki
með LÍÚ og ríkisstjórn. Fleðulæti for-
svarsmanna sjómannasamtakanna utan
í LÍÚ, svo mikil að stundum hafa þau
einna helst líkst hundi og tík, hafa verið
of mikil á undanförnum árum og er mál
að þeim linni. Slík fleðulæti orsaka
ekkert annað en versnandi kjör hins
almenna sjómanns. Samasemmerkið
milli forsvarsmanna sjómannasamtak-
anna og LÍÚ verður að hverfa.
LÍÚ eins og það er í dag er ekkert
annað en fiskverkendur og kaupendur í
landinu.
Allir eru sammála um það að flotinn
sé of stór. En geta menn ekki orðið
sammála um af hvaða skipum sé of
mikið? Ef menn geta það ekki, hvaða
tegund skipa hefur þá aðallega bæst í
flotann undanfarin ár? Ég held að allir
hljóti að geta verið sammála um að það
séu togarar.
Þegar engin loðna var, þá var loðnu-
skipum lagt fyrirvaralaust. Útgerðir
. fengu fyrirgreiðslu, og sjómenn fengu
greitt meðan þeir voru að koma sér í
önnur störf. Af hverju er þetta meiri
vandi við togara? Og það er annað.
Allt síðasta ár voru LÍÚ-menn með
hótanir um að leggja togurum sökum
olíukostnaðar og fiskleysis. Mér er
spurn, verður auðveldara að reka tog-
ara, þegar hann má bara veiða 2/3 þess
afla, sem hann mátti veiða á síðasta ári?
og hefur olían lækkað? Svarið getur
aldrei orðið annað en nei.
Þetta kvótakerfi hefur bara einn
tilgang, þann að láta sjómenn standa
gapandi yfir 40% kjaraskerðingu um-
fram aðra, án þess að fá að gert.
Og ekki má gleyma fiskverkunarfólki,
sem er þó betur sett að því leyti, að það
heldur dagvinnunni og sjálfsagt verður
eitthvert stopp sett á togarasiglingar.
Gatið hans Alberts er 2-3 milljarðar,
upphæðirnar, sem fara í landbúnað
sökum þess, að ekki mega bændur missa
atvinnu, eru ekki minni. Öllu er þessu
snarlega reddað.
Grænlendingar seldu 50 þús. tonn
fyrir 650 milljónir. Samkvæmt þessu
kvótakerfi er útgerðarmönnum stætt á
því að reka mannskapinn í land, þegar
kvótinn er búinn. Þess vegna eiga sjó-
menn ekki að eiga . neinar samningavið-
ræður við LIÚ fyrr en þetta kerfi hefur
verið afnumið.
Sigurgeir Jónsson
■ Rannsóknir í EUiðaánum. Starfsmenn lagfæra vængi seiðagildrunnar, sem notuð var við gönguseiðavélarnar í Elliðaánum
vorið 1975.
Einar Hannesson:
Hugleiðingar
um laxveiðimál
■ Ari Teitsson, Hrísum Suður Þing-
eyjarsýslu sendir undirrituðum fróð-
leikskveðju með grein hér í blaðinu 21.
mars s.I. Hann telur fullyrðingu mína,
sem fram kom í eftirfarandi texta í grein
minni í Tímanum 3. þ.m., ekki vera
rétta:
„Rökstuðning, sem öliu máli skiptir,
skortir hins vegar fyrir fullyrðingu um
vannýtingu. Alhæfing um vannýttan
laxastofn hér á landi stenst einfaldlega
ekki. Auðvitað er unnt að benda á
einstakar laxveiðiár einstök ár, að meira
sé af laxi, í einn tíma en annan að haust-
inu. Hitt er einnig vel þekkt, einmitt í
sambandi við klaköflun, sem hefur verið
töluverð í ýmsum ám og mönnum hættir
til að gleyma yfirieitt að minnast á, að
lítið sé af laxi. Seinustu ár hafa víða
verið erfiðleikar á að ná klaklaxi, því að
lítið hefur verið um lax í ánum og hann
dreifður.
Sérfróðir menn telja að það sé ákaf-
lega breytilegt frá einni á til annarrar.
hversu mikið þurfi að vera eftir af laxi í
ánni til að hrygna svo vel sé séð fyrir
fullri nýtingu á framleiðslugetu vatna-
svæðisins. Þess vegna þurfi að rannsaka
hverja á fyrir sig og fá niðurstöðu í þessu
efni.“
Til þess væntanlega að rökstyðja full-
yrðingar um vannýtingu laxveiði nefnir
Ari Elliðaár. Hann birtir brot úr texta í
riti Veiðimálastofnunar um veiðiálag
með stöng, sem ekki gefi hámarksaf-
rakstur í laxafjölda. Þá fer Ari almennum
orðum um ofbeit í ánum, sem hann líkir
við beit búfjár, og h@nn vitnar til ástands-
ins í Selá í Vopnafirði um skýringu á
lítilli laxveiði þar 1982 og 1983, sem
kunni að tengjast of miklum seiðafjölda,
miðað við fæðuframleiðslu áa.
Að ætla sér að alhæfa um vannýttan
laxastofn í landinu út frá ástandinu í
Elliðaám er fráleitt. Allir vita, sem til
þekkja að þar hafa verið notaðar mun
færri stengur við veiðiskap en venja er.
Sömuleiðis hefur verið tekið þar í klak í
Sigurgeir Jónsson Skálafelli: ,
LITLIR DRYKKJUMENN EN HATT
HLUTFALL DRYKKJUSJUKRA
■ Halldór frá Kirkjubóli ræðst í gær að
Agnesi Bragadóttur blaðamanni á Tím-
anum. Tilefnið; jú, Agnes leyfði sér að
hafa aðra skoðun en Halldór á bjórnum,
og það í sjálfum Tímanum sem Halldór
heldur að hann eigi. Skorar hann Agnesi
á hólm og telur að hann eigi að fá
jafnmikið pláss og hún í blaðinu sem
Halldór telur að sjálfsögðu sína eign.
Hér fyrr á öldum, iðkuðu þeir menn,
sem töldu sig hetjur. það mjög að skora
aðra á hólm. (Þó skoruðu karlmenn ekki
kvenfólk á hólm, en Halldór er kannski
jafnréttissinni þó heldur hafi mér sýnst
annað.) En oft fór það svo að áskorand-
inn lá óvígur eftir. Hélt maður að
Halldór vissi þetta, þar sem hann er
víðlesinn á íslensk fornrit, og hefur
sjálfsagt fengið hólmgönguhugmyndina
þaðan. En kannski er hann svo á kafi í
bjórnum að á hann renni berserksgangur
svo sem skeði með Egil Skalla-
Grímsson, er hann var þriggja ára. En
hvað um það - íslendingar eru samkvæmt
skýrslum litlir drykkjumenn. Samt er
hlutfall drykkjusjúkra á spítölum hærra
en í nágrannalöndunum. Heilaskemmdir
sökum ofdrykkju eru mjög miklar hér á
landi. ( þeim löndum þar sem Halldór
vitnar sem mest til er bjór mjög mikið
drukkinn við þorsta á sumrin, enda er
hitinn allur annar. Mig langar að biðja
Halldór, af því hann virðist hafa lítið
annað að gera en að vera í bjórnum, að
athuga um drykkju fólks í Norður-Nor-
egi og jafnvel Norður-Alaska. Ég hef
ekki komið til Alaska, en til Noregs hef ég
komið og Halldór sjálfsagt líka. Ég
fullyrði að drykkjusiðir Norðmanna eru
skárri en íslendinga, þó eflaust mættu
þeir vera betri.
Fjöldi fólks fer til útlanda á hverju ári
og drekkur bjór. Það fólk furðar sig
mjög á því fyrst í stað, eftir að út er
komið, að varla sér vín á nokkrum
manni, en er það kvaddi landið á
sunnudagsmorgni virtist hálf þjóðin vera
á hvolfi. Og samt er bjór leyfður í
útlöndum en ekki hér. 1 Alsír, þar sem
ég hef komið, eru sterk vín ekki leyfð,
en daufur bjór leyfður í takmörkuðum
mæli, öfugt við það sem hér er.
Ekki gat ég séð vín á nokkrum manni
í Alsír, hvað þá að fólk lægi steindautt
hist og her og væri komið með heila-
skemmdir upp úr tvítugu. Af hverju
hættu danskir kaupmenn að selja bjór í
verslunum sínum hér fyrr á öldum. og
seldu í staðinn sterkt vín? Til þess að
gera veslings bændurna, sem komu með
sitt innlegg, svo dauðadrukkna ogósjálf-
bjarga að þeir vissu ekkert hvað þeir
voru að gera. Enda hefur vesældómur
landsins sjaldan verið meiri en þá.
Halldór er búinn að berjast gegn
drykkjuskap svo lengi sem hann og aðrir
muna. Er það vel. En svo mega menn
ekki gleyma sér í bardaganum að menn
sjáist ekki fyrir. Líka verður að athuga
stöðuna. Ef Halldór gefur sér tíma til að
athuga stöðuna, þá verður hann að
viðurkenna að drykkjuskapur er ekki
minni nú en er hann byrjaði bægslagang-
inn. Bendi ég Halldóri á að fara um
næstu helgi á skemmtistaði hér í Reykja-
vík og fara svo til einhvers lands í næsta
nágrenni og bera saman.
Aldrei hefur verið rætt um annað en
selja bjórinn sem áfengi, og hafa hann
dýran. Hlýtur að vera einfalt að kippa
honum af listanum ef illa reynist. Og það
er eitt - útlendingar sem hingað koma og
sjá landann dauðadrukkinn furða sig
ekki á þessu. Þeir segja; þeir drekka
bara sterkt.
Halldóri virðist ganga illa að skilja
það fólk sem telur drykkju daufra
drykkja illu skárri en sterkra.
Að lokum vona ég svo að Halldór fari
sér ekki offari í hólmgöngunni.
Sigurgeir Jónsson
Skálafelli
A.-Skaft.
lok veiðitímans ár hvert meira af laxi en
í nokkurri annarri laxveiðiá hér á landi.
Þá er ógetið um þjófnað á laxi úr ánum,
en kunnugir telja hann töluverðan. At-
hugun sú, sem Philip Mundy og félagar
hans gerðu, var upphaf rannsókna á
laxastofni Elliðaánna og umsögn um
stærð hrygningarstofnsins var nánast til-
laga frekar en fullyrðing. Árið 1980 var
þcssum rannsóknum haldið áfram, til að
finna út hve hrygningarstofninn þyrfti
að vera stór, og teknir með ýmsir
umhverfisþættir, sem geta haft mikil
áhrif á klakið og seiðaafkomuna. í
tillögu Mundys og félaga var ekki tekið
tillit til umhverfisþáttanna.
Nýting-verðmæti
íslenski laxinn er verðmæt auðlind,
cins og allir vita. Eigendur þessara
hlunninda hljóta að hafa það sem tak-
mark að fá sem best verð fyrir afurðina,
án þess að um rýrnun hlunninda verði að
ræða í framtíðinni. Stangveiði cr eitt
form nýtingar, sem gefur bestan arð til
eigenda. Það er vissulega rétt, að stang-
veiðimenn kjósa helst að rúmt sé um
veiðimenn og ríkulegt af laxi. Allt um
það er reynslan sú, að á ýmsu gengur í
þessum efnum. Víst er þó að við því má
búast að oft kunni að mega taka eitthvað
fleiri fiska úr ánni í lok veiðitímans, en
á stöngina hefur aflast. En hverju þjónar
það, að kippa þessum umfram fiskum á
land, ef það leiðir til óánægju viðskipta-
vina og í framhaldinu til þess að veiðimað-
urinn sé ekki tilbúinn að greiða jafn hátt
verð fyrir veiðileyfið og áður. Þá er
ógetið um það, sem hlýtur að skipta
máli, hvað kostar að ná þessum umfram-
fiski, annað hvort með neti eða í kistu,
eins og lagt hefur verið til að gert sé.
Fæðuframboð-ofbeitin
Umfjöllun Ara Teitssonar um fræðu-
framboð og ofbeit fannst mér góð svo
langt sem hún náði. Þetta mál er auðskil-
ið fleirum en þeim, sem vanir eru beit
búfjár. En ósköp fannst mér einfölduð
sú mynd, sem upp var dregin í þessu
efni. Nefnt var að fæðuframboð væri
mismikið eftir árferði og vikið að köldu
árunum. Aðrir umhverfisþættir væru
ekki nefndir, svo sem flóð, vatnsleysi og
ísmyndanir. Sagt var frá afhugun Árna
Helgasonar, fiskifræðings hjá
Veiðimálastofnun á Egilsstöðum á laxi í
Selá í Vopnafirði seinustu ár. Þar var
farið rangt með þegar sagt var að
laxaseiði hefðu vaxið mjög hægt 1980.
Hið rétta er að vöxtur var góður það ár.
Á hinn bóginn lét Ari þess ógetið, að í
tvígang hefur árgungur misfarist á svæð-
inu, þ.e. árgangur af hrygningu haustið
1978 og haustið 1981, sem átti að gefa
kviðpokaseiði sumarið 1979 og 1982.
23. 3.1984
Einar Hannesson