Tíminn - 17.07.1986, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Timinn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdasfjóri
Ritstjóri:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjóri:
Aðstoðarfréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
NíelsÁrni Lund
OddurÓlafsson
Guðmundur Hermannsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasimi:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686392 og
686495, tæknideild 686538. Setning og umbrot: Tæknideild Tímans.
Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 45.- kr. og 50.- kr. um helgar. Áskrift 450.-
Auka þarf forvarnar-
starf í heilsuvernd
Einn af hornsteinum okkar velferöarþjóðfélags er
góð heilsugæsla. Heilbrigðismálin kosta ærið fjármagn
og stjórnvöld hafa hvað eftir annað reynt að gæta þar
sparnaðar án þess að það komi niður á öryggi og velferð
þegnanna. Hvernig til hefur tekist eru allir ekki
sammála um og víst er það að ef grannt er skoðað kemur
í ljós mikill mismunur á kostnaði og framkvæmd við
heilsugæslu á Reykjavíkursvæðinu annars vegar og á
landsbyggðinni hins vegar.
Þar með er ekki sagt að íbúar á Reykjavíkursvæðinu
njóti betri þjónustu en íbúar landsbyggðarinnar.
í viðtali sem Tíminn átti við Stefán Þórarinsson
héraðslækni á Egilsstöðum um heilbrigðisþjónustu í
dreifbýli og þéttbýli og birtist í Tímanum í gær ræðir
Stefán þessi mál opinskátt. Hann dregur enga dul á það
að fjárfesting í frumheilbrigðisþjónustu eða forvarnar-
starfi í heilsuvernd og uppbygging heilsugæslustöðva sé
skynsamlegasta og hagkvæmasta leiðin og að það hafi
sýnt sig að slíkt leiði til minni eftirspurnar eftir dýrri
sj úkrahússþj ónustu.
Stefán skiptir heilbrigðisþjónustunni niður í eftirfar-
andi fjóra þætti:
„í fyrsta lagi er almenn heilbrigðisþjónusta þar sem
tengjast heimilislækningar og heilsuverndarstarf.
í öðru lagi sérfræðiþjónusta á stofu.
í þriðja lagi göngudeildarþjónusta sérfræðinga.
í fjórða lagi sjúkrahúsaþjónusta.“
Stefán telur að veikasti hlekkurinn í okkar heilbrigð-
isþjónustu sé fyrsta stigið og eigi það sérstaklega við um
höfuðborgarsvæðið. „Af þessu leiðir að verið er að leysa
á sérhæfðari og dýrari stigum vandamál sem hægt er að
leysa betur og e.t.v. á ódýrari hátt í frumþjónustunni.
Stór hluti af vandamálum sem koma upp á borð
heilbrigðisþjónustunnar eru þess eðlis að þekking og
kraftar sérhæfðu þjónustunnar henta illa við lausn
þeirra... Ef horft er á landið í heild þá er það ljóst að
það átak sem gert var í framhaldi af nýjum lögum um
heilbrigðisþjónustu 1974 um bætta frumheilbrigðisþjón-
ustu hefur að verulegu leyti farið fram hjá höfuðborgar-
svæðinu og það skipulag sem þeir búa við í dag er það
sama og var dæmt ófullnægjandi fyrir 15-20 árum og
leiddi til hinna nýju laga.“
Stefán telur höfuðkosti þessa nýja skipulags vera þá
að fjárfest var í heilsugæslustöðvum og starfsliði þar
fjölgað. Þar með skapaðist aðstaða til að sinna betur
einföldustu og algengustu læknisverkum og heilsuvernd
batnaði.
Uppbygging heilsugæslustöðvanna hefur kostað mik-
ið fjármagn, en Stefán er þess fullviss að því hafi ekki
verið illa varið. „Ef menn hugsa aftur til áranna um 1970
var skortur á heilbrigðisþjónustu stórfellt vandamál í
dreifbýli og olli byggðaröskun. Sú uppbygging sem átt
hefur sér stað hefur komið að góðum notum til þess að
afstýra þeim vanda.“ Það kemur fram í könnun
landlæknis veturinn 1984-1985 að íbúar á höfuðborgar-
svæðinu leita oftar til læknis en íbúar annarsstaðar á
landinu. Að meðaltali er þarna 40% munur á.
„Þessi aukna ásókn í heilbrigðisþjónustu getur stafað
af þrennu. Lakara heilsufari, vanræktri heilbrigðisþjón-
ustu í dreifbýli, eða því að heilbrigðisþjónustan á
höfuðborgarsvæðinu leysir ekki verkefni sín á nógu
skilvirkan hátt.“
Full þörf sýnist á að þessi mál verði skoðuð enn frekar.
Fimmtudagur 17. júlí 1986
GARRI
Gestakomur á Fremristekk
Hjónin á Fremristekk eru að
búa sig undir að taka á móti
gestuni. Elín húsfreyja hefur steikt
kleinur og bakað pönnukökur.
Guðmundur bóndi hefur farið í
betri fötin og virðist í góðu skapi.
Gestina ber að garði og Guð-
mundur bóndi býður þá velkomna
og fylgir þeim til stofu. Gestirnir
eru niðurlútir og þreytulegir. Þeir
hafa erflða vökunótt að baki. Guð-
mundur bóndi segist skilja vel
þreytulegt útlit þeirra. Hann hafi
átt marga vökunótt á samninga-
fundum og oft ekki haft erindi sem
erfiði.
En áður en við komum að efn-
inu, segir Guðmundur, skul-
um við þiggja góðgerðir hjá Elínu,
rjúkandi kaffi og háíslenskt bakk-
elsi, kleinur og pönnukökur. Það
hressir sálina og á meðan getum
við spjallað um daginn og veginn.
Það getur gert okkur auðveldara
að komast að efninu á eftir.
Það lifnar heldur yfir gcstunum,
þegar þeir eru að drekka kaffiö og
ræða um rigninguna á Suðurlandi
og sólskinið norðanlands. Já, lífið
er svona, segir Guðmundur, skin
og skúrir.
Eftir kaffidrykkjuna tekur Svav-
ar formaður til máls. Eins og þú
veist Guðmundur, segir hann,
erum við hingað komnir til að
segja þér frá fundinum í nótt. Það
voru haldnar margar ræður, einn
sagði þetta og annar hitt. Það er
óþarft að vera að tíunda það.
Klukkan sex um morguninn kom-
umst við loks að niðurstöðu. Okkur
fimmmenningunum var falið að
ganga á fund þinn og skvra þér frá
þvi, að mál þitt sé úr sögunni, hvað
Alþýðubandalagið sncrtir. Það,
sem sumir telja mistök þín, á að
vera gleymt og grafið af hálfu
okkar í Alþýðubandalaginu.
Hinir gcstirnir láta sér nægja
þessa ræðu Svavars, nema Ólafur
Ragnar, sem bætir við: Eins og þú
veist Guðinundur, höfum við
Guðrún Helgadóttir alltaf verið
vinir þinir og verðum það áfram.
Kafarinn eftir Schiller
Guðmundur bóndi hefur brosað
öðru hvoru í kampinn undir þess-
um ræðuhöldum. Brosið hefur ver-
ið heldur tvírætt, en það er Guð-
I i t • . í.iij..
Schiller: „Þar moraði svarthrúgað
sækindafjöld...“
mundi eiginlegt að brosa þannig að
skilja má það á tvo vegu.
Jæja krakkar, segir hann. Nú
lætur Elín okkur fá aftur kaffi í
bollana og svo langar mig til að
rifja upp kvæðið Kafarinn eftir
Schiller í þýðingu Steingríms Thor-
steinssonar. Það er nokkuð frægt í
þingsögunni, því að eitt erindi þess
var lesið upp á Alþingi á þann hátt,
aö allir, sem á hlýddu, munu
minnast þess enn í dag, þótt 41 ár
sé liðið síðan.
Tilefnið var það, að Bændaflokk-
urinn gerði kröfu til að einn af
þingmönnum hans, Magnús Torfa-
son, léti af þingmennsku, en Magn-
ús ncitaði því. Jónas frá Hriflu líkti
þá Magnúsi við kafarann, seiu sagt
er frá í kvæði Schillers. Kóngur
hati fleygt gullbikar á mikið hyl-
dýpi og heitið þeim bikarnum,
sem tækist að ná honum. Frækinn
kafari steypti sér þá í hyldýpið og
sá margt ófagurt í undirdjúpum, en
samt tókst honum að ná í bikarinn.
Hann kom mcð bikarinn sigri hrós-
andi, en kóngur var svikull. Hann
kastaði bikarnum aftur í undir-
djúpin og sagði að kafarinn yrði að
rcyna í annað sinn. Hann gcrði
það, en kom ekki upp aftur.
Jónas frá Hriflu sagði, að Magn-
ús hefði kafað niður i undirdjúp
Bændaflokksins og Sjálfstæðis-
flokksins og séð þar margt ófagurt,
en haft þá bikarinn eða þing-
mennskuna að launum. Þcssum
dýrgrip ætlaði hann ekki að sleppa,
enda hefði hann réttilega til hans
unnið og bæri nú að nota hann í
þágu lands og lýðs. Sök Magnúsar
var sú að dómi Bændaflokksins, að
hann hafði snúist til liðs við þáver-
andi vinstri stjórn.
Séra Sigurður Einarsson, sem þá
sat á þingi, fylgdi þessari ræðu
Jónasar eftir, með því að lesa eitt
erindi úr kvæðinu, þar sem lýst var
því, sem fyrir kafarann bar i undir-
djúpunum:
Þar moraði svarthrúgað
sækindafjöld
í samfelldri skríðandi kös.
Kleppfiskur, gaddskata, grálega
köld
og gríðarstór hræfískur svam þar í
ös.
með gnístrandi sagtennur, gneypur
og argur
hinn gráðugi hár, sem bárudjúps
vargur.
Gleðitíðindi
Guðmundur hélt áfram: Mér
hcfur fundist undanfarnar vikur,
að ég hafi eins og verið í hlutverki
kafarans í kvæði Schillers. Það
hefur verið reynt að ná af mér
ærunni. Ég hefi orðið að kafa í
undirdjúpum Alþýðubandalagsins
til að ná henni aftur. Hún er sá
gullbikar, sem ég hefi endurheimt.
Eg læt engan ögra mér til þess að
varpa þeim gullbikar frá mér aftur.
Svo langar mig til að launa ykkur
heimsóknina og gleðja ykkur með
því, að ég hefi ákveðið að gefa
aftur kost á mér til framboðs í
næstu þingkosningum. Ég hafði
hugsað mér að draga mig í hlé, en
ég hefi fengið slíka hvatningu
undanfarið til að halda áfram þing-
mennsku, að ég tel mig skyldugan
til að verða við þessum áskorunum.
Ég trúi því að eftir það, sem á
undan er gengið, þyki ykkur þetta
gleðitíðindi og að ég eigi stuðning
ykkar vísan.
Ekki hafa borist fréttir af undir-
tektum gestanna, en giskað er á,
að sumir þeirra, sem voru daprír ■
bragði, þegnr þeir komu á Fremri-
stekk, hafi verið enn daprarí, þegar
þeir fóru þaðan.
Garri
VÍTT OG BREITT
BLAÐAUTGAFA SAM-
VINNUFÉLAGANNA
Inn á ritstjórnina hér hjá okkur
var að berast annað tölublað þessa
árs af tímariti sem nefnist Boðberi
og er gefið út af Kaupfélagi Þingey-
inga á Húsavík. í því er m.a. sagt
frá aðalfundi félagsins í vor leið,
sagðar fréttir frá aðalfundi Sam-
bandsins, birt umsögn endurskoð-
anda kaupfélagsins á aðalfundi og
grein eftir einn félagsmanna þar
sem hann ræðir opinskátt um þann
vanda sem nú steðjar að Kaupfé-
lagi Þingeyinga líkt og öðrum
kaupfélögum landsins.
Hér er að sjálfsögðu ekki vett-
vangur fyrir neins konar umsögn
um þetta tímarit, enda ekki ætlunin
að gefa hana. En á þetta er minnst
vegna þess að Boðberi er eitt
fjölmargra tímarita sem kaupfélög-
in víðs vegar um landið gefa út.
Það er sameiginlegt einkenni á
þessum blöðum, sem nú munu
vera komin nokkuð á þriðja
tuginn, að þau eru íburðarlítil og
láta ekki mikið yfir sér. En á hinn
bóginn gegna þau flest býsna vel
því hlutverki sínu að vera tengilið-
ur milli kaupfélaganna og félags-
,manna þeirra.
Eins og margrætt hefur verið hér
í blaðinu stendur samvinnuhreyf-
ingin öll nú frammi fyrir miklum
breytingum sem óhjákvæmilegar
sýnast vera á næstu árum. Þessi
mál voru m.a. rædd sérstaklega á
aðalfundi Sambandsins nú í vor,
og ljóst virðist að það sé ekki síst
vandi smásöluverslunar og viðvar-
andi taprekstur á henni sem verði
að leysa úr á næstu árum, máski
ekki alltaf með sársaukalausum
aðgerðum.
I þeirri baráttu þarf samvinnu-
hreyfingin öll á því að halda að
greiðu upplýsingastreymi sé jafnan
haldið uppi á milli félaga og félags-
manna. Ef hinir síðarnefndu vita
ekki jafnóðum hvað er að gerast og
er á döfinni þá skapar slíkt hættu á
margs konar misskilningi og tor-
tryggni.
Samvinnuhreyfingin þarf því
enn að efla og auka blaðaútgáfu
sína, og hér verður að hafa í huga
að blaðaútgáfan er einungis annar
anginn af fræðslustarfi hennar.
Hinn er skólarekstur og nám-
skeiðahald, sem hún sinnir af krafti
og vissulega má ekki vanrækja.
En samvinnublöðin eru akur
sem líka þarf að rækta. Á vettvangi
samvinnumanna hefur það oftlega
komið til umræðu að heildarsam-
tökin, Sambandið, ættu að hefja
útgáfu á félagsmannablaði sem
dreift væri í 40-50.000 eintökum til
allra félagsmanna og trúnaðar-
manna í kaupfélögunum.
Um slíka útgáfu hefur þó aldrei
náðst samstaða og því ósennilegt
að úr henni verði að sinni. Trúlegt
er að þar hafi ráðið mestu að
kaupfélögin hafi upp til hópa talið
happasælla að þau sæju sjálf um
þessi mál hvert á sínu félagssvæði.
En hvað sem þessu líður þá er hitt
ljóst að heildarsamtökin hafa mik-
ið verk að vinna á þessu sviði í
framtíðinni. Þessari blaðaútgáfu á
ekki að miðstýra frá Reykjavík, en
það þarf að samhæfa hana, vinna
að því að gera hana markvissa,
beinskeytta og sem áhrifamesta.
Það gerist ekki nema Sambandið
hafi forgöngu um það að samræma
störfin á þessum vettvangi og veita
því fólki, sem að þessu starfar, þá
aðstoð sem það þarf á að halda
hverju sinni.
- esig