Tíminn - 02.04.1987, Side 9

Fimmtudagur 2. apríl 1987
lllllilll LEIKLIST
Sjón, heyrn
og tilfinning..
Þjóðleikhúsið: Ég dansa við þig. Danshöf-
undur: Jochen Ulrich. Stjórnandi uppfærsl-
unnar: Sveinbjörg Alexanders. Tónlist: Sam-
uelina Tahija.
Það er leikandi léttur blær yfir
bessari sýningu Islenska dansflokks-
ins. Klassískur ballett er að sönnu
oft hrífandi fagur og vissulega á
íslenski flokkurinn að leggja rækt
við hann. En sýning eins og þessi er
kærkomin leikhúsreynsla og hið
besta til þess fallin að laða fólk á
balletsýningu. Engum þarf að leiðast
undir sýningunni sem byggð er á
þýskum millistríðsáraslögurum.
Stefið, ef svo má kalla, er hið
dillandi lag Ich tanze mit dir in dem
Himmel hinein, sem hér var sungið
við textann Á hörpunnar óma.
Sýningin er í 24 atriðum sem öll
byggjast sem að líkum lætur á sam-
skiptum kynjanna. Einkenni atrið-
anna er húmorinn og verða sum hver
verulega kómísk í meðförum. Höf-
undurinn er þýskur og hefur áður
komið við sögu dansflokksins þegar
hann samdi Blindisleik við tónlist
Jóns Ásgeirssonar. Ekki fer milli
mála að Jochen Ulrich er mikill
listamaður og hefur starf hans hér
skilað góðum árangri. íslensku dans-
ararnir standa sig með prýði svo að
ég efast um að þeir hafi gert betur
áður, a.m.k. hef ég ekki séð það. En
mestu munar um framlag tveggja
erlendra dansara úr flokki þeim sem
Ulrich stjórnar í Þýskalandi, Tanz
Forum. Þeir heita Áthol Farmer og
Philippe Talard.
Þessir menn eru frábærir dansar-
ar, með mikla tækni, léttir og glens-
fullir, veittu sýningunni erótíska
spennu sem blés lífi í svo mörg
atriðanna. Af öðrum karldönsurum
er ástæða til að nefna Örn Guð-
mundsson, okkar þrautreynda dans-
ara, sem sýndi glettnisfullan dans og
hafði vel á valdi sínu gamansemina.
Ég get ekki farið að telja upp
dansmeyjarnar allar, enda skiluðu
þær sínum hlutverkum allar með
prýði.
Einkunnagjöf af minni hálfu til
þessa fólks er ekki á dagskrá hér. En
sýningin gladdi augað, og vöndug-
leiki og næmt sjónskyn setti mark
sitt á uppfærslu Sveinbjargar Alex-
anders, enda er hún þrautreyndur
kunnáttumaður á þessu sviði og einn
þeirra Islendinga sem hvað lengst
hafa náð á erlendum vettvangi.
Ég nefndi hin sjónrænu hlið sýn-
ingarinnar og vissulega er ballett
veisla augans. En tónlistin skiptir
miklu máli og hér var hún svo
kunnugleg og aðgengileg sem verða
mátti. Söngvarar voru Egill Ólafsson
og Jóhanna Linnet og sungu af
mikilli prýði. Einkum verð ég að
nefna hrífandi söng Egils, hæfilega
kómískan, á titillaginu. Raunar væri
unnt að nefna fleiri lög þar sem þau
Egill og Jóhanna fóru á kostum:
Wochenende und Sonnenschein,
Unter einem Regenschirm, Ich
Tíminn 9
kússe Ihre Hand, Madame... Hér
féll söngur, texti og danslist í einn
farveg svo að sjón, heyrn og tilfinn-
ingu var vel veitt. Þá er einmitt mest
gaman í leikhúsi, þegar gesturinn
nýtur með öllum skilningarvitum
þess sem fram er borið.
í fróðlegu viðtali við Jochen Ulri-
ich í leikskrá skilgreinir hann þetta
erótíska spil sem „samræðu" milli
söngvaranna og dansaranna. Og
ennfremur segir hann: „Þarna reyni
ég að miðla almennri tilfinningu og
myndum af ýmsum uppákomum í
mannlegum samskiptum, því sem
gerist í daglega lífinu, spennunni
milli karls og konu. Okkur dreymir
um að dansa til himna rétt eins og í
gamalli Hollywoodkvikmynd, en
það er líka hluti af draumnum að
hrapa til jarðar aftur. Við verðum að
geta gert grín að því líka.“
Að svo mæltu vil ég þakka fyrir
þessa skemmtilegu sýningu og hvetja
fólk til að sækja hana. Viðtökur á
frumsýningu voru ágætar, en ekki
fullsetið húsið. Úr því rætist líklega.
Vissulega er ástæða til að óska
sýningunni góðs gengis. Hér hefur
íslensk danslist fengið vítamín-
sprautu sem hún mun vel njóta af.
Gunnar Stefánsson
P.S. Höfundarnafn við leikdóminn
um „Eru tígrisdýr í Kongó?“ féll
niður. En mér er ljúft að gangast við
'að ég skrifaði téða umsögn. G.S
TÓNLIST
lllllllllil
Kammersveit Reykjavíkur gekkst
fyrir „Schönbergskvöldi“ í Áskirkju
hinn 12. mars, og flutti þar tvö
tímamótaverk eftir Arnold Schön-
berg (1874-1951), blásarakvintett
op. 26 og Serenöðu op. 24. Tíma-
mótaverk eru þau talin vegna þess,
að með þeim kemur tólftónatæknin,
sem kennd er við nafn Schönbergs,
fram fullburða í fyrsta sinn. Um þá
tækni segir m.a. í tónleikaskrá:
„Líklega hefur engin „uppgötvun"
haft önnur eins áhrif á stefnu tónlist-
ar okkar tíma og „tólftónaröðin"
svonefnda ... Og sú raðtækni er
sprottin af listrænni nauðsyn til að
binda efni í form, efni sem endan-
lega hafði verið losað úr viðjum
tóntegunda ... í 4. þætti Serenöð-
unnar er tólftónaröðin semsé upp-
spretta alls og þar er fylgt ströngustu
reglum um jafngildi allra tóna. Eng-
inn tónn má hljóma oftar en annar
og hver tónn skal vera á sínum stað
í röðinni.“ Þetta sýnir, að menn geta
nálgast þessa tónlist úr ýmsum
áttum, ef svo má segja; venjulegir
hlustendur gera sér litla grein fyrir
þeirri „teóríu“ sem bak við liggur,
en hlusta á verkið út frá því hvort
þeim finnst það fallegt eða ljótt,
skemmtilegt eða leiðinlegt. En
lengra komnir geta greint það í
frumparta sína, séð hina upphaflegu
tónaröð koma aftur fyrir umbreytta
á ýmsa vegu, sem spegilmynd, aftur-
ábak o.s.frv., sem allt er velþekkt
frá Sebastían Bach og fleirum.
Blásarakvintett Reykjavíkur, þeir
Bernharður Wilkinson (flauta),
Daði Kolbeinsson (óbó), Einar Jó-
hannesson (klarinetta), Hafsteinn
Guðmundssom (fggott) og Joseph
Ognibene (horn) /Buttu kvintettinn
ópus 26. Þetta verk reyndist vera
með þeim tormeltustu sem borin
hafa verið fyrir rslenskra áheyrend-
ur, og leiddist mörgum „monúment-
alt“ undir flutningnum. Eitt óæft
eyra minntist þess til samanburðar
við hávaðann, að einu sinni þegar
hann fór út að ganga með blómið sitt
í fyrrasumar kom hann þar að sem
maður var að bora götuna með
loftpressu. Og þar kom að unglingur
með gítar og spurði hvort hann
mætti taka þátt í tónleikunum. Hins
vegar var það vafalaust að Blásara-
kvintett Reykjavíkur spilaði mjög
vel og að þessu verki má venjast, ef
vilji er fyrir hendi, með því að hlusta
á það nógu oft. Því dropinn holar
steininn, ekki með afli heldur með
því að falla oft.
Þeir sem gengu með hálfum huga
inn í salinn eftir hlé til að taka við
meiru af sama, fengu óvænt og
þægilegt gleðiefni þegar Serenaðan
byrjaði, undir stjórn Bandaríkja-
mannsins Pauls Zukofskys. Því þetta
er bráðskemmtilegt verk á að hlýða.
Hljóðfærasetning er í hæsta máta
óvenjuleg, og raunar líklegast (án
þess ég viti það) að hljóðfærin hafi
verið valin vegna flytjendanna 1923:
Klarinetta (Einar Jóhannesson),
bassaklarinetta (Sigurður I. Snorra-
son), mandólín (Martin Smith), gítar
(Þórarinn Sigurbergsson), fiðla (Rut
Ingólfsdóttir), lágfiðla (Guðmundur
Kristmundsson), knéfiðla (Arnþór
Jónsson) og bassarödd (John
Speight). Serenaðan er í 7 þáttum,
og hinn 4. er áðurnefnd „Sonnetta
nr. 217 eftir Petrarca", sem John
Speight söng og hefur svo mikið
tónlistarsögulegt gildi. Paul Zukof-
sky stjórnaði verkinu, sem áður
sagði, stúrinn á svip að vanda, en
allir eru á einu máli um það að hann
sé yfirburða tónlistarmaður sem hér
marki djúp framfaraspor með heim-
sóknum sínum (hann var hér til að
æfa Sinfóníuhljómsveit æskunnar,
eina ferðina enn). Og vafalaust er
það ekki síst Zukofsky að þakka hve
vel flutningurinn tókst.
Spakur maður hefur sagt eitthvað
á þá leið, að hann gerði sér grein
fyrir því að margt í „nútíma tónlist-
inni“ væri mjög gott, en að hann hafi
bókstaflega ekki tíma til að setja sig
inn í þetta. Hljóðfæraleikarar eru
auðvitað alltaf að leita að nýju efni
til að flytja - ekki geta þeir einskorð-
að sig við 19. aldar klassíkina -
tónskáldin þurfa að fá eitthvað nýtt
að gera, og ekki geta þau haldið
áfram að endurtaka hugsanir gömlu
mannanna. Plötuútgefendur þurfa
nýtt efni, o.s.frv. En þrátt fyrir allt
er mikill jarðvegur fyrir nýja tónlist
hér á landi, ekki síst meðal æsku-
fólks sem líklega hefur fengið al-
mennara tónlistaruppeldi en fyrri
kynslóðir, eins og sést af því að
þessir tónleikar voru mjög vel sóttir,
og ekki síður Villa-Lobos tón-
leikarnir á Kjarvalsstöðum um
daginn. Sig.St.
Krafa um aukið eigið
fé í fiskeldi í Noregi
Norskar lánastofnanir munu í fram-
tíðinni gera auknar kröfur til þeirra,
sem ætla að hefja fiskeldi, m.a. um
að þeir leggi fram stærri hlut en áður
af eigin fjármagni til uppbyggingar
eldisstöðvar. Ástæður þessa eru
harðnandi samkeppni á mörkuðum,
aukin þátttaka annarra þjóða í lax-
eldisframleiðslu og vaxandi fram-
leiðsla í Noregi. Þetta kom fram í
erindi sem aðstoðarbankastjóri
Bergensbanka flutti nýlega á fundi
með laxeldismönnum, eftir því sem
Fiskaren greinir frá.
Bankastjórinn taldi að Norðmenn
myndu verða áfram leiðandi í laxeld-
inu. Honum sýndist erfitt að fóta sig
á því, hvernig horfur væru framund-
an næstu árin. Hann bað menn að
varast þá villu, að telja að laxafram-
leiðslan í Noregi væri lítið magn í
heimsviðskiptum með lax. Enda þótt
Kyrrahafslaxinn á árinu 1986 hafi
verið í allt um 640.000 lestir, væri
það vitað að aðeins þriðjungur þessa
magns færi til annarra landa. Menn
væru því á blindgötu, að telja fram-
leiðsluna á eldislaxinum í Noregi
lítinn hlut í samanburði við Kyrra-
hafslax, sem væri á boðstólum.
Mest af Kyrrahafslaxinum er neytt
innan þeirra landa, sem veiða hann,
en Kanada og Bandaríkin eru
stærstu veiðilöndin með alls um 2/3
laxveiðinnar. Hin löndin eru Sovét-
ríkin og Japan, sem veiða um 230
þúsund lestir af laxinum í Kyrrahaf-
inu. Þó eru það Japanar sem flytja
inn mest af Kyrrahafslaxi.
Bankastjóri Bergensbanka sagði
ennfremur, að á næstu árum yrði að
vinna vel innan þess kerfis, sem
menn byggju við um sölu á laxi, leita
yrði nýrra markaða og fara einnig
aðrar dreifingarleiðir við söluna. I
framhaldi af því þyrfti að afnema
magntakmörk og opna þar með
betur fyrir sölu á auknu magni. Því
fylgdi að lækka yrði verðið á laxin-
um.
Vitað er að í Bandaríkjunum og í
Vestur-Evrópu er aukinn áhugi fyrir
breyttum neysluvenjum vegna
stefnu til heilbrigðari lífshátta. I því
efni er fiskur á þeim matseðli. Verð-
mæti norska laxins til landa innan EF
hefur þannig tvöfaldast að verðmæti
frá 1979 til 1985. í Bandaríkjunum
hefur fiskneysla aukist úr 12,3 pund-
um í 15,5 pund milli áranna 1985 og
1986. Þetta jafngildir aukningu á'
fiskneyslu í heild um 300 þúsund
tonnum þar í landi.
Að lokum sagði bankastjóri Berg-
ensbanka, að miklir möguleikar
væru fyrir norska laxinn, ef það
tækist að aðlaga sölu hans nýjum
mörkuðum og nýjungum í fram-
leiðslu. En þessu fylgir að verðið
verður að lækka, sagði hann. Þá væri
ástæða til að óttast aukinn flutnings-
kostnað við að koma laxinum á
áfangastað og einnig hindranir sem
viðskiptalöndin setja á gagnvart
innfluttum laxi, ekki síst þegar aðilar
í þessum löndum kæmu til með að
auka laxaframleiðsluna.
Fiskeldisnám • sporðbraut
Þessa dagana birtist hér í blaðinu
auglýsing frá Bændaskólanum á Hól-
um um brautskipt búnaðarnám
1987-1988. Þar er þess getið m.a. að
valgrein sé fiskrækt.
Það mun hafa verið haustið 1981,
að nám í fiskeldi var fellt inn sem
valgrein á Hólum. Fiskeldi varþann-
ig inn í hinu almenna búnaðarnámi.
Með árunum hefur það unnið sér
fastan sess í náminu, enda orðið æ
fleirum ljóst hversu nauðsynlegt það
er að sinna menntunarþörf þeirra,
sem óska eftir staðgóðri þekkingu í
fiskeldi.
í fyrrgreindri auglýsingu frá Hóla-
skóla er tekið fram, að nemenda-
fjöldi sé takmarkaður. Umsóknar-
frestur um 2ja ára búnaðarnám er til
10. júní næstkomandi.