Tíminn - 05.08.1987, Qupperneq 2

2 Tíminn
Miðvikudagur 5. ágúst 1987
Graskögglaverksmiðjur ríkisins:
Ein seld, önnur í kaup-
leigu og tilboð í þriðju
Eitt tilboð hefur borist í Fóð-
uriðjuna í Búðardal einu gras-
kögglaverksmiðju í eigu ríkisins
sem hefur verið starfrækt í sumar
og verður starfrækt fram til ára-
móta.
Fóðuriðjan er minnsta gras-
kögglaverksmiðjan í eigu ríkisins
og getur framleitt 1500 tonn af
graskögglum á ári á móti því að
hinar verskmiðjurnar þrjár, Stór-
ólfsvallabúið, Gunnarsholt og
verksmiðjan í Flatey gátu framleitt
um 2000 til 2500 tonn á ári. Við
Fóðuriðjuna vinna um 12 manns á
sumrin en 2 til 3 aðra tíma árs.
Með Fóðuriðjunni fylgir jörð
sem verksmiðjan er búin að kaupa
og hefur um 3 til 400 ræktanlega
hektara og tvö íbúðarhús.
Graskögglaverksmiðjan í Flatey
á Mýrum hefur þegar vcrið seld og
fengust um 20 milljónir fyrir hana.
IJað var Óli Óskarsson sem keypti
verksmiðjuna oghyggst liann fram-
leiða grasköggla í vcrksmiðjunni
áfram.
Stórólfsvallabúið hefur verið
leigt til þriggja ára með kauplcigu-
skilmálum, tveimur mönnum sem
hyggjast hefja ánamaðkabúskap til
þess að framlciða lífrænan áburð.
Verksmiöjan í Gunnarsholti hefur
ekki framleitt neitt í sumar og mun
ekki gera, en ekki eru uppi neinar
hugmyndir um að selja þá verk-
smiðju enn sem komið er.
Framkvæmdastjóri Fóður-
iðjunnar í Ólafsdal, Sæmundur
Graskögglaverksmiðjan í Gunnarsholti
Kristjánsson hefur gert tilboð fyrir
hönd heimamanna í verksmiðjuna
og eignir hennar upp á um 10
milljónir króna. Hann sagði að
meiningin væri að halda áfram
framleiðslu á graskögglum en ekki
væri ákveðið hve margir myndu
standa að kaupunum, því tíminn
til áramóta væri til stefnu til þess
að ganga frá hlutafé, enda yrði
ekki gcngiö formlega frá kaupunum
fyrr en þá. Aðspurður hvernig
menn treystu sér til að halda áfram
graskögglaframleiðslu þegar mikið
tap hefði verið á verskmiðjunni
sagði Sæmundur að tap verksmiðj-
unnar væri flókið mál sem erfitt
væri að rekja í stuttu máli en mætti
að hluta rekja til fjármálaráðuneyt-
isins. Það hefði lofað ákveðnu
stofnfé þcgar ríkið keypti vcrk-
smiðjuna á sínum tíma af heima-
mönnum en það hefði aldrei verið
lagt fram. Verksnriðjan hefði því
orðið að taka það fé af rekstri og
taka lán til þess að brúa bil sem
mynduðust. Sá skuldahali hefur
síðan dregist á eftir allan tímann.
Einnig væri ræktun lands mun
erfiðari hjá Fóðuriðjunni heldur
en hjá öðrum graskögglaverk-
smiðjum. Á móti kæmi að gras-
kögglar frá henni hefðu þótt með
þeini bestu senr völ væri á því
jarðvegurinn væri betri þótterfiður
væri í ræktun. Það hefði því ekki
verið vandamál að selja fram-
leiðslu Fóðuriðjunnar utan árið
1984.
„Það er annað hvort að halda
áfram að reka þessa verksmiðju
eða leggja þetta sveitarfélag hér
niður. Það er um þetta tvennt að
ræða. Úr því að stjórnvöld hafa
ekki meiri skilning á byggðastefnu
en raun ber vitni. þá verða menn
að berjast sjálfir.
Hitt er annað mál að viðgreiðum
allt of hátt verð fyrir verksmiðjuna
miðað við tilboðið. Við erum að
kaupa 16 ára gamla verksmiðju á
sama tíma og Skagfirðingar fá svo
til nýja og helmingi stærri verk-
smiðju á tólf milljónir. Vallhólma-
verksmiðjunni fylgdu öll tæki og
hús auk þess sem hún hefur íblönd-
unartæki sem stór peningur er í. Ef
miðað er við Flateyjarverksmiðj-
una sem fór á 22 milljónir, þá erum
við líka að greiða of hátt verð því
henni fylgja 5 jarðir sem gel'a
samtals um 7 þúsund hektara lands
ef ég man rétt.
„Þetta er í lægri kantinum, en
það er spurning hvers virði þessar
eignir eru fyrir ríkið og það er
spurning fyrir ríkið að losna út úr
þessum rekstri og vera ekki að taka
ábyrgð á þessum stanslausa halla-
rckstri sem er á þessu,“ sagði
Sigurður Þórðarson skrifstofustjóri
í fjármálaráðuneytinu aðspurður
um það verð sem fengist fyrir
Fóðuriðjuna í Ólafsdal.
Time:
Langir dagar,
bjartar nætur
Söluskattur af útreikningi söluskattsins:
FJÖLMÖRG VAFA-
ATRIÐIVID10%
SÖLUSKATTINN
Sviö og rófur skattlaus en soöin svið og rófustappa með söluskatti?
Viðskiptavinir matvöruverslana
tóku 10% vcrðhækkun á fjölmörg-
um matvörum í gær án þess að æmta
né skræmta, að því er fram kom í
samtölum við matvörukaupmenn í
Reykjavík. Vandamál kaupmann-
anna sjálfra, vegna upptöku 10%
söluskatts á matvöru, voru ekki síst
vegna þess að í ljós komu fjölmörg
vafaatriði.
Á að taka söluskatt eða taka ekki
söluskatt af; grilluðum kjúklingum,
soðnum sviðum, rófustöppu, kæfu í
niðursuðudós en ekki í plastdós?
Hvað með poppmaís? Er hann
þurrkað grænmeti, óunnið græn-
meti, eða kannski kornvara? Hvern-
ig á að flokka grænar og gular
baunir, eða súpujurtir? Kaupmenn
stóðu frammi fyrir fjölda vandamála
af þessu tagi í gær. Að öðru leyti
töldu viðmælendur Tímans ekki um
umtalsvert óhagræði að ræða vegna
breytinganna.
„Það er þó eiginlega grátbroslegt,
að þegar við hér eftir kaupum aðstoð
endurskoðanda, eins og menn gera í
mörgum tilvikum, til þess að gera
söluskattskýrslurnar, þá er nú ekki
nóg með að við þurfum að borga
þeim vinnuna við að reikna út
skattinn, sem við erum að innheimta
fyrir ríkissjóð, heldur þurfum við nú
líka að borga endurskoðendunum
söluskatt fyrir að gera söluskatt-
skýrsluna", sagði Gunnar Snorra-
son, kaupmaður í Hólagarði.
Gunnar sagði óneitanlega verða
heldur meiri vinnu við að skipta
söluskattsuppgjörinu í þrennt í stað-
inn fyrir tvennt. Hér eftir verði
kaupmenn einnig að gera skýlausar
kröfur til hcildsalanna um að allar
nótur frá þeim séu algerlega að-
greindar, sér það sem er nteð 25%
skatti, 10% skatti og síðan það sem
er undanþegið. En hingað til hafi
töluvert vantað á að sumir þeirra
aðgreindu nótur yfir söluskattskyld-
ar vörur og hins vegar vörur undan-
þegnar skatti.
Að undanskyldum vafa'atriðunum
sem þurfi að komast á hreint sem
fyrst, og mikilli vinnu við að endur-
merkja vörur í hillum, telur Hreinn
Bjarnason kaupmaður í Hagabúð-
inni ekki að útreikningur á þrískipt-
unr söluskatti eigi að verða svo
miklu meiri vandkvæðum bundinn
en í gamla tvöfalda kerfinu.
Vafaatriðin taldi Hreinn hins veg-
ar sum erfið viðureignar og nefndi
sviðin sem dæmi: „Ég kaupi þau inn
hrá og söluskattslaus. Af hverju á ég
þá að leggja söluskatt á þá hausa
sem ég sýð - og hver fylgist með því'
hvað mikið af sviöunum ég sel hrá
og hvað mikið af soðnum".
Kaupmennirnir segja misjafnt
hvaða hátt menn hafi á við útreikn-
ing á skattinum. Sumir reikni hann
út frá innkaupsnótunum, umreikn-
uðum tii útsöluverðs. Aðrir taki
hann beint af kassanum, þ.e. sund-
urliði vörurnar um leið og stimplað
er inn á kassana.
HEI
Eins og alkunnugt er hafa bjartar
nætur og langir sumardagar okkar
fslendinga oft vakið furðu fólks
utan landssteinanna. f síðasta tölu-
blaði af Time birtist grein um
ísland þar sem lýst er í mörgum,
fögrum orðum þessu fyrirbæri sem
greinarhöfundi finnst auðsjáanlega
mikið til koma.
Á íslandi.aðeins 60 mílum sunn-
an Heimskautsbaugs, er lengsti
dagur ársins 2.400 klukkustund-
ir,eða meira en þrír mánuðir,segir
í greininni. Næturnar taka enda á
svipuðum tíma og sumarleyfi hefj-
ast í skólunum og hefjast ekki aftur
fyrren sumarleyfunum lýkur. Öku-
menn keyra um hábjartar nætur
mcð ökuljósin kveikt, þar sem
lögreglan vill að fylgt sé eftir
ákveðnum reglum, fólk fer út með
tennisspaðana að nóttu til og börn
leika sér úti eftir miðnætti. í grein-
inni segir frá Jónsmessunótt og
þeirri trú fyrr á öldum að þá fengi
fólk uppfyllta eina ósk að því
tilskildu að menn gengju naktir um
í grasinu og konur færu yfir sjö
girðingar um leið og þær týndu
blóm við hverja þeirra.
En greinarhöfundur undrast
ekki aðeins bjartar nætur og langa
daga.heldur minnist hann einnig á
bjórleysi og trjáfæð. Hið óvenju-
lega er aldrei langt undan,segir
hann, i landi þar sem bjór er
ólöglegur, þar sem varla sjást tré ,
ríkissjónvarpið sendir ekki út á
fimmtudögum og allir, jafnvel út-
lendir innflytjendur þurftu.þangað
til fyrir skömmu að kallast íslensk-
um nöfnum. IDS