Tíminn - 05.08.1987, Síða 13

Tíminn 13
Miðvikudagur 5. ágúst 1987
hund frænku Stellu. Hann hafði
einu sinni vísað henni veg, þegar
hún villtist í Yorkshire. Ósjálfrátt
ávarpaði Stella þennan ókunnuga
hund. Hann kom ekki til hennar,
en skokkaði á undan hjónunum
nær fjögurra kílómetra leið, þar til
kom á stíginn, sem þau voru að
leita að. Þá hvarf hann skyndilega.
Ein frægasta saga um tryggð
hunds við eiganda sinn er um
Bobby, terricr, sem elskaði hús-
bónda sinn, fátækan fjárhirði svo,
að þegar hann lést árið 1858,
fékkst hundurinn ekki með nokkru
móti til að yfirgefa gröf hans í
Edinborg, en var fóðraöur þar
lengi. Stytta var gerð til minningar
um Bobby, þegar hann gaf upp
öndina, 14 ára gamall, á leiði
húsbónda síns.
Pað eru þó ekki bara lítil gæludýr
sem sýna hugrekki, tryggð og dul-
ræna hæfileika. Hryssan Lady í
Virginíu í Bandaríkjunum hafði
verið þjálfuð til að svara spurning-
um með því að benda á stafi og
tölur. Eít mestu hæfileika sína
sýndi hún í morðmáli.
Rannsóknarlögreglumaður og
heimilisvinur var að rannsaka hvarf
drengs og datt eitt sinn í hug að
spyrja Lady, hvar hann væri.
Hryssan svaraði með nafni á yfir-
gefinni malarnámu, sem full var af
vatni. Að vísu var svarið svo rangt
stafsett, að aðeins einn viðstaddra
áttaði sig á því. Þarna fannst hins
vegar lík drengsins, sem hafði
verið myrtur.
Dr. Robert Morris við rannsókn-
arstöð um dulræn efni í Norður-
Carolina, segir: - Yfirgnæfandi
líkur eru á að dulrænir hæfileikar
séu ekki aðeins mannlegir. Dýr
búaeinnigyfirþeim í ríkum mæli.
Því miður beinast rannsóknir á
dýrum einnig á slæmar brautir.
Vegna þess að höfrungar vilja
gjarnan vingast við menn, eru þeir
þjálfaðir til að koma fyrir sprengj-
um á skipssíður, svo eitthvað sé
nefnt.
Ef til vill verður þó farið að
hugsa sig um tvisvar, ef ótvírætt
sannast, að dýr, rétt eins og sumt
fólk, búi yfir dulrænum hæfileikum.
Þá gætu rannsóknirnar tekið á sig
aðra mynd og tilgangurinn orðið
manneskjulegri.
AÐ UTAN
Dulrænir hæfi
leikar dýra
Eru dýr dulræn, eöa hafa þau sjötta
skilningarvitið? Geta þau haft sam-
band við okkur með hugsanaflutn-
ingi? Nýleg bók eftir sérfræðing í dul-
sálarfræði veitir nokkur svör.
Allnokkrar sögur eru til um dýr mcð dulræna hæfileika, að minnsta kosti
eitthvert sjötta skilningarvit. Eflaust þekkja flestir íslendingar, komnir til
vits og ára, dæmi um slíkt. Ósjaldan hefur verið skrifað um hesta, hunda,
forystufé og jafnvel ketti, sem á óskýraniegan hátt hafa brugðist við yfir-
vofandi hættu eða öðru óvenjulegu, svo til bjargar varð.
Fyrir nokkrum mánuðum kom út í Englandi bókin „Dulræn dýr“ (Psyc-
hic Animals) þar sem sagt er frá hetjudáðum margra dýra og þeim óskýran-
lega hæfileika þeirra að sjá atburði fyrir.
Þegar sprengja sprakk í stór-
versluninni Harrods í London rétt
fyrir jólin 1983, hefðu cflaust miklu
lleiri látið lífið. ef lögreglutíkin
Queenie hefði ekki komið við
söguna. Fimm mínútum fyrir
sprenginguna fann hún greinilega
á sér, að eitthvað var að og reyndi
að draga umsjónarmann sinn, John
Gordon burtu. Hann missti hægri
fót og fingurna af hægri hendi.
Því miður særðist Queenie sjálf
svo alvarlega, að hún hélt ekki Íífi,
en enginn vafi er á að það var sjötta
skilningarvit hennar sem bjargaði
lífi Gordons - og hann gleymir
aldrei hinni ferfættu vinkonu sinni,
sem hann unni mjög og missti.
Höfrungurinn Beaky er annað
dæmi um þetta. Það var í apríl
1976 að reyndur kafari, Keith
Monery frá Sussex lenti í vanda úti
fyrir Penzance í Cornwall. Búning-
urinn hans hafði fyllst af vatni og
þó hann losaði sig við þungt beltið,
átti hann í erfiðleikum með að
komast upp á yfirborðið, en tókst
það þó loks. Þá var hann hins vegar
uppgefinn, sjór var þungur og
hann gat enga björg sér veitt.
Keith reyndi að halda sér á floti
og veifa öðrum handleggnum.
Kunningjakona hans, frú Carswell
sá til hans og stakk sér þegar til
sunds, en annar vinur var fljótari.
Beaky, fjögurra metra langur
höfrungur, skaust framhjá henni,
vatt sér undir manninn og ýtti
honum hvað eftir annað upp
yfirborðið, þegar hann örmagnað-
ist og sökk. Beaky vissi greinilega
að Keith kunningi hans var í vanda
og vildi hjálpa.
Flestar sögurnar fjalla sennilega
um hunda og eigendur þeirra. Það
var til dæmis í árslok 1970 að
Jean-Marie Valembois skildi
Black, tveggja ára hund sinn eftir
heima í Bethune í NA-Frakklandi.
Þó hann héldi mikið upp
hundinn, gat hann ekki tekið hann
með sér í vinnuna, en Jean-Marie
var byggingaverkamaður og starf-
aði í öðrum landshluta, í grennd
við Avignon.
Dag einn bar það síðan við að
vinnufélagi sagði við Jean-Marie: -
Það er alltaf ókunnugur hundur að
þvælast héma í kring. Mér rennur
til rifja að horfa á h'ann, kveinandi
og þefandi, greinilega að leita að
einhverju. Jean-Marie var ekki
með öllu grunlaus um að þetta gæti
verið Black, þó hann ætti erfitt
með að ímynda sér, hvernig hann
hefði ratað á stað, sem hann hafði
aldrei komið á áður. Hann fór á
stúfana og rakst fljótlega á Black,
sem varð frá sér numinn af gleði.
Tengslin milli manns og hunds
byggjast ekki einungis á því að
hundurinn treysti húsbónda sínum
til að gefa sér mat, húsaskjól og
félagsskap. Oft sýna hundar af-
burða greind og umhyggjusemi,
eins og eftirfarandi frásögn frá
Svíþjóð ber vott um.
í maí 1977 skildi Leif Rongemo
tveggja ára dóttur sína og Elsass-
hundinn Roy eftir stofunni, meðan
hann fór sjálfur fram í eldhús.
Nokkrum mínútum síðar kom
hann inn aftur og varð skelfingu
lostinn, þegar hann sá gluggann
opinn, en bæði barnið og hundur-
inn voru horfin. Þess má geta, að
íbúðin er á fimmtu hæð.
Með öndina í hálsinum leit Leif
niður á götuna, einum 12 metrum
neðar, en sá ekkert óvenjulegt,
fyrr en hann leit til hliðar. Þar var
dóttir hans skríðandi á fjórum
fótum eftir mjórri syllu, sem nær
allt í kring um húsið. Á eftir henni
fetaði hundurinn sig, kveinaði
lágt og leið greinilega illa. Bæði
voru utan seilingar.
Hefði Leif rekið upp óp, má
Styttan af Bobby, sem neit-
aði að yfírgefa leiði hús-
bónda síns árum saman.
Heidi, sem fann á sér að
húsmóðir hennar væri að
deyja.

John Gordon
meðtíkina Qu-
eenie, sem
fórnaði lífí sínu
fyrir hann.
telja líklegt að bæði hundurinn og
barnið hefðu hrokkið svo við, að
fall væri óhjákvæmilegt. Syllan var
svo mjó, að hvorugt þeirra gæti
snúið sér við.
Leif brá snöggt við, bað konu
sína að hringja á slökkviliðið, en
þaut sjálfur niður með teppi, sem
hann og nágranni héldu þöndu
beint fyrir neðan barnið. Allir
störðu upp og urðu vitni að því, að
skyndilega greip hundurinn
traustri kjaftfylli í buxur telpunnar,
lyfti henni upp og fetaði sig svo
aftur á bak að glugganum með
byrðina. í örvæntingu fylgdist fólk
með í þrjár mínútur, en þá tók frú
Rongemo við dóttur sinni, en Roy
stökk inn á stofugólfið og dinglaði
skottinu í ákafa.
Það eru þó ekki einungis hundar,
sem bjargað hafa lífi eigenda sinna.
1 apríl 1970 bjargaði köttur heilli
fjölskyldu í Buckinghamshire.
Michael Lusada og tvö börn hans
sváfu á heimili sínu, þegar banvæn-
ar gufur tóku að berast frá gaskynt-
um heitavatnsgeymi.
Kötturinn linnti ekki látum,
heldur kveinaði og klóraði stöðugt
þar til allir vöknuðu. Michael var
orðinn máttfarinn af eiturloftinu,
en honum tókst með naumindum
að koma börnunum út og þau náðu
sér síðan öll þrjú á sjúkrahúsi.
Fyrir nokkrum árum vann hópur
vísindamanna að því að sanna að
öll dýr, líka fuglar og skordýr,
byggju yfir eiginleika, sem gerði
þeim kleift að sjá fyrir yfirvofandi
hættu. Hópurinn safnaði ógrynni
af dæmum um slíkt.
Kínverjar hafa löngum haldið
því fram, að með því að athuga
atferli dýranna, megi segja fyrir
um náttúruhamfarir, einkum jarð-
skjálfta. Þetta hefur orðið til að
ellefu sinnum á fimm árum hefur
verið spáð rétt fyrir um jarðskjálfta
í Kína.
í ktnverska útvarpinu var lýst
einu dæmi: - Tíbetski jakuxinn lá
á jörðinni og teygði frá sér alla
fætur. Pandabjörninn hélt um
hausinn og veinaði og svanurinn
lagðist flatur niður, til að gera sem
allra minnst úr sér. Þetta gerðist í
dýragarði fyrir skjálftann mikla í
júlí 1976, sem olli stórtjóni í bæn-
urn Tangsham, austan við Peking.
Við sama tækifæri varaði Retrie-
vertíkin Lisa félaga sína í breska
sendiráðinu við. Hún vakti annan
sendiráðsritara, Richard Margolis
og konu hans, en þau gættu Lisu
um tíma fyrir eigendur hennar.
Þrálátt geltið og tóntegundin sann-
færði þau um að eitthvað væri í
aðsigi. Þau vöktu aðra í húsinu og
allir flýttu sér út. Nokkrum mínút-
um síðar reið skjálftinn yfir og
skemmdir í húsinu voru umtals-
verðar.
Sumir hundar virðast finna á sér
hvernær ástvinir þeirra eru feigir.
Bankastarfsmaður á eftirlaunum,
Frank Ashworth segir frá Dachs-
hundi sínum, Heidi:
- Nóttina eftir að ntóðir mín
fékk heilablóðfall, gat Heidi ekki
verið kyrr nema andartak í einu,
scm var óvenjulegt. Þannig gekk
fram á næsta morgun, þegar Heidi
stökk skyndilega niður úr stólnum
og sleikti hendur móður minnar í
ákafa. Innan klukkustundar var
gamla konan látin og skömmu
síðar var Heidi orðin eins og hún
átti að sér að vera.
Ekki má gleyma að minnast á
allar þær afturgöngur hunda, sem
sögur segja frá, einkum í Englandi.
Frank nokkur Glanville, héraðs-
dómari í Somerset, sagði dagblaði
frá „stórri skepnu, líkri hundi“
sem birst hafði tvisvar í sambandi
við dauðsföll.
Svo virðist sem framliðin dýr
geti líka hjálpað fólki. Stella Sell-
ors í Derbyshire og maður hennar
villtust á heiðum Cornwall 1980 og
voru að þrotum komin, þegar þau
sáu hund, nákvæmlega eins og