19. júní - 01.11.1927, Blaðsíða 2

r
131 19. JÚNÍ 132
geti haldist saman og móðurinni sé mögulegt að sinna
því og börnunum, er það talið börnunum, móður-
inni og þjóðfélaginu fyrir bestu.
Amerikumenn hafa orðið á undan öðrum þjóðum
að viðurkenna þessa kröfu, enda eru ekkjur þar
margar útlendar og þvi enn einstæðari en þær, sem
eru í sínu eigin landi. Árið 1919 voru ekknaslyrkir
komnir á í 39 ríkjum Bandaríkjanna og 5 af þeim
9 ríkjum sem eftir voru höfðu tekið málið til ihug-
unar.
Lög þessi eru misjafnlega víðtæk, sumstaðar ná
styrkirnir til allra ekkna, fráskilinna kvenna og yfir-
gefinna og til allra ógiftra mæðra, annarsstaðar til
ekkna einna. Sumstaðar fá feður slyrkinn séu þeir
ekki vinnufærir. aðrir æltingjar barnanna, sem ala
þau upp, geta líka komið til greina.
Alstaðar er þess krafist að konan sé talin fær uro
að ala upp börn sfn, víða er þess krafist að hún
vinni enga aukavinnu. Annarstaðar er mælt með því
að konan vinni vissa tíma utan heimilis, en því
mótmælt að hún taki að sér vinnu inn á heimilið.
Styrkurinn er misjafnlega hár, í hinum ýmsu ríkj-
um, er alment reynt að fylgja þeirri reglu að bæta
því við tekjur konunnar, sem á vantar til þess sem
talið er að álíka stór fjölskylda þurfi til að lifa sæmi-
lega, þó styrkirnir nái því ekki alstaðar. Ekkja með
8 börn fékk t. d. árið 1921 um 750 kr. á mánuði
í Illinois, á sama tíma fékk ekkja með 3 börn, í
New York, um 130 kr. á mánuði. Víðast eru styrk-
irnir greiddir úr sveitarsjóði, sumstaðar styrktir af
ríkisfé.
Alstaðar nema í einu ríki eru styrkirnir borgaðir
út á öðrum stöðum en fátækrastyrkir og er lögð á-
herzla á að þeim sé ekki blandað saman við sveit-
arstyrk. Sumstaðar hafa barnadómstólarnir það verk
með höndum að ráðstafa styrknum, annarstaðar
gera fræðslunefndir það, enn annarstaðar t. d. í New
York eru til sérstakar »Barnavelferðarnefndir« sem
úthluta honum. í nefndum þessum eru konur venju-
lega í meiri hluta og í einu ríki, Pensylvaniu, eru
þær eingöngu skipaðar konujn, sem vinna í samráði
við fræðslumálaráðuneytið.
Lög þessi hafa þótt gefast ágætlega. Eftir því sem
opinberar skýrslur segja um þau hefir heilsufar fjöl-
skyldanna víða batnað svo og þess vegna allur hag-
ur þeirra, að styrksins hefir þurft skemri tíma en við
hefði mátt búast. Barnadómstólarnir lýsa því yfir að
glæpir barna og unglinga hafi minkað að miklum
mun og þakka það styrknum. Telja Ameríkumenn
þessu fé vel varið.
Bresku nýlendurnar, Canada, Ástralia oy Nýja
Sjáland hafa komið á hjá sér samskonar styrkjum.
Skilyrðin eru lík og í Bandaríkjunum. Styrkurinn er
alment rífari í Canada en þar. í Manitoba, þar sem
flestir búa af íslendingum, var árið 1919 styrkur
meðalfjölskyldu um 260 kr. á mánuði, byggi hún í
bæ, en um 220 kr. mánaðarl. væri hún í sveit.
Styrkinn fá þar ekkjur og konur þeirra manna, sem
geta ekki séð fyrir heimilinu vegna heilsuleysis, eða
fangelsisvistar. Lögin eru mótfallin því að ekkjurnar
vinni utan heimilis.
Ástralia hefir ekki sérstaka löggjöf um ekknastyrki,
en Barnaráðuneyti ríkisins úthlutar um 10 kr. styrk
vikulega með hverju barni til 14 ára aldurs, en til
16 ára sé barnið ekki nógu heilsuhraust til að vinna
fyrir sér.
í Nýja Sjálandi eru ekknastyrkir fremur lágir, en ná
aftur til fleiii en þeirra sem fátækastir eru. Árstekjur
ekkju mega t. d. vera fram undir 3000 kr. án þess
að hún missi rétt til styrksins, er það gert til þess
að koma i veg fyrir örbyrgð ekki síður en að hjálpa
þeim sem komnir eru á vonarvöl.
Sömu reglu er fylgt í Danmörku. Var hún eitt af fyrstu
löndunum til að koma þessum styrkjum á Lögin eru
frá 1913 og veita ekkjum rétttil styrks með hjónabands-
börnum eða uppeldisbörnum sínum, án þess að styrkur-
inn sé skoðaður fatækrastvrkur. Lög þessi miða að því
að koma í veg fyrir að ekkjurnar komist á vonar-
völ, því eru styrkirnir veittir þó þær eigi dálitlar
eignir. T. d. má ekkja með 4 börn eiga eignir sem
nema alt að 6000 kr. án þess að hún missi rétt til
styrks rneð börnum sínum. Styrkirnir eru hæstir
með börnurn innan 2 ára. 1918 var lögunum breytt
þannig að styrk má líka veita ekkjumönnum með
börnum og forráðamönnum munaðarlausra barna.
Helming styrksins borgar sveitarstjórn en helming
líkið. Á fjárhagsári K.hafnar, frá apríl 1924 — apríl
1925 borgaði bærinn samkv. lögum þessum krónur
462.000.00 til 1.779 ekkna með 3270 börnutn.
Árið 1925 gengu í gildi í Englandi lög um ekkna-
og elhstyrki með almennum tryggingum. Na þær
tryggingar til allra þeirra sem vinna í annara þjón-
ustu, annara en vinnufólks, hafi þeir lægra kaup en
250 pund á ári (urn 5000 kr.). Eru tillögin greidd í
sambandi við tillög til almennra sjúkratrygginga,
sem áður voru komnar á. Vikugjald er um 9 auiar
fyrir konu, en um 18 aurar fyrir karlmann, borgar
vinnuveitandi jafnmikið fyrir hvern einstakling sem
er í þjónustu hans. Ríkið borgar mismun þann sein
þarf til þess að útborganir gætu hafist, þegsr lögin
gengu í gildi, til allra þeirra sem létt áltu til styrks-
ins samkvæmt þeim.
Eftir þessum lögum fær ekkja 10 sh. á viku (um
11 kr.) og 5 sh. með elsta barni en 3 sh. með hverju
hinna. Styrkur með börnum er greiddur til 16 ára
aldurs séu þau í skóla, annars til 14 ára. Hækkar
vikumeðlag næstelsta barnsins upp í 5 sh. þegar
eLta barnið hættir að fá styrk. 7 sh. og 6 pence
(um 8 kr. 25) er greilt vikulega með foreldralausu
barni.
Pýzkalaud hefir líka ekknastyrki en mér er ókunn-
ugt um fyrirkomulag þeirra.
Auk ekknastyrkja eru vlða komnir á fjölskyldu-
styrkir. Eru þeir venjulega greiddir úr sjóðum sem