19. júní - 01.03.1929, Síða 1

Ritstjóri:
Inga L. Lárusdóttir.
19. JÚNÍ
Afgreiðsla:
Sólvallarg. 15. - Sími 1095.
XII. árg.
Reykjavík, mars. 1929.
3. tölubl.
Breyting
ö. ellistyi'ktarsjóöslögnnum.
Ingibjörg H. Bjarnason og Halldór Steinsson
bera fram i Ed. frv. að breytingum á lögum um
almennan ellistyrk. Breytingarnar fara fram á það
að tillag rikissjóðs til ellistyrktarsjóðanna skuli
hækka úr 1 kr. upp i 2 kr. fyrir hvern gialdskyld-
an mann og að hver gjaldskyldur karlmaður skuli
greiða 4 kr. á ári, en kvenmaður 2 kr. Samkvæmt
riúgildandi lögum er tillag ríkissjóðs 1 kr. fyrir
hvern gjaldskyldan mann, karlmenn greiða 2 kr.
og konur 1 kr.
Frummælandi breytinga þessara Ingibjörg H.
Bjarnason flutti ítarlega og fróðlega framsöguræðu,
þegar málið var til fyrstu umræðu í efri deild.
Kvað hún lögin hvergi nærri fullnægja þeim til-
gangi er þeim væri ætlaður, að forða fátækum
gamalmennum frá sveit. Fé það, sem ellistyrktar-
sjóðirnir liefðu yfir að ráða væri svo sáralítið að
ekki gæti sá styrkur, sem þeir veittu talist annað
en lítilsháttar úrlausn, sem fátækranefndir eða
hreppsnefndir, sem úthluta slyrknum réttu um-
sækjendunum, til þess að þurfa ekki að láta ör-
vasa fátæklinga með öllu synjandi frá sér fara.
Á þessu yrði bezt ráðin bót með því að hækka
tillag til ellistyrktarsjóðanna eins og gert er ráð
fyrir í breytingartillögunum. Þegar tillit er tekið
til röskúnar þeirrar, sem orðið hefir á verðmæti
peninga, breytingum á verkakaupi og verðlagi, virð-
ist sanngjarnt að tillögin hækkuðu um helming,
eins og frumvarpið fer fram á.
Styrkur úr ellistyrktarsjóðum er nú alstaðar
mjög lítill — t. d. voru í Reykjavík siðast liðið
haust 613 umsækjendur og var 602 þeirra veittur
styrkur. af þessum hóp fengu 7 umsækjendur 20
kr. hver, 15 fengu 25 kr. hver, meira en helming-
ur allra umsækjanda (330) fengu 30 kr. hver, 215
umsækjendur frá 35—50 kr. hver, 43 umsækjend-
ur fengu fré 60 — 85 kr. hver, 1 fékk 85 kr., 1 fékk
95 kr. og 1 fékk 100 kr. — sem var hæsta styrk-
veitingin — Annarsstaðar á landinu mun ellistyrks-
upphæðirnar að jafnaði enn lægri.
Lögin gera ráð fyrir að lægsta styrkveiting sé
20 kr. og hæsta 200 kr. Hámarksákvæðið hefir til
þessa verið með óllu óþarft, bvi hvergi hefir verið
hægt að veita einum umsækjanda þá upphæð, sem
það nefnir.
Tölurnar hér að framan sýna hversu lítið ann-
að en nafnið þessir styrkir eru og að þessersann-
arlega þörf að breytingin verði samþykt.
Tillag ríkissjóðs er nú áætlað 45 þús. kr. og
sama upphæð stendur á fjárlögum fyrir 1930. Þótt
breytingarnar verði samþyktar og tillag rikissjóðs
hækki um helming — eða verði framvegis 90 þús.
kr. — hækkandi lítils háttar eftir því sem tala
gjaldskyldra vex — ætti sannarlega enginn að sjá
eftir þeim krónum, því það er ekki svo mikið fé,
sem íslenska ríkið leggur fram til þess að launa
gamalmennunum, sem slitið hafa kröftum sínum,
án þess að bera úr býtum þau verkalaun, ertryggi
afkomu þeirra á elliárunum.
Ellistyrktarsjóðirnir hafa nú starfað síðan árið
1900 og eru enn ekki orðnir þess megnugir að
úthluta styrk er neinu nemi. Það er sannarlega
tími til kominn að eitthvað sé gert til þess að breyta
þeim, svo að þeir komi að frekari notum og er
trumvarpið gott spor í þá átt.
Hugleiding.
Á sveitarenda stóð litið býli. Eldur var kviknað-
ur í húsunum og þau tekin að brenna. Ferðamað-
ur, sem um veginn fór, sneri sér að hóp manna,
sem stóðu rólegir skamt frá, með hendur í vösum
og höfðust ekkert að til að bjarga. »Hvernig víkur
því við að þið standið þarna aðgerðalausir, en
reynið ekki að slökkva eldinn«, hrópaði hann til
þeirra. »Við erum utansveitarmenn«, svöruðu þeir
og hreyfðu sig hvergi.
Þetta er sönn saga, og að vissu leyti er hún enn
í gildi. Að vísu eru það nú orðið ekki hreppamót-
in sem aðgreina. En það eru önnur landamerki:
skoðanir, stétt, aldur og stjórnmálaflokkar. Ekki
ósjaldan gerum við okkur einsýna að óþörfu vegna
þess að samheldnina skortir. I stað þess að sjá
málefnin í heild, klípum við litið brot af þeim^
og veltum því fyrir okkur, svo þrálátlega og þröng-
sýnislega, rétt eins og það væri yfirsjón að horfa
yfir stærra svið. Þetta minnir á lítið áhald, sem
mjög var í tísku ekki alls fyrir löngu, smáspegl-
ana, sem menn festu utan á gluggagrindina og
höfðu syo mikla skemtun af að horfa í. Sá sem