Tíminn - 10.09.1991, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 10. september 1991
Tíminn 5
Fjárhagsstaða Byggðastofnunar og Framkvæmdasjóðs:
Ríkisendurskoðun telur
að afskrifa þurfi meira
Ríkisendurskoðun hefur áætlað að Framkvæmdasjóður og Byggða-
stofnun, ásamt Atvinnutryggingadeild og Hlutafjárdeild stofnunar-
innar, þurfi að leggja samtals 5.500 milljónir kr. framlög í afskrifta-
sjóði útiána. Vantar samkvæmt því 3.150 milljónir kr. á að núverandi
framlög séu fullnægjandi. Þetta kemur fram í skýrslu sem Ríkisend-
urskoðun vann, að beiðni forsætisráðherra, en forsætisráðherra hafði
áður upplýst um hluta þeirra niðurstaðna sem fram komu í þessari
úttekt.
Ríkisendurskoðun telur vafasamt
gildi þeirrar heimildar sem stjórn
Byggðastofnunar hefur til að fella
niður og breyta í víkjandi lán kröf-
um Atvinnutryggingadeildar, með
samþykki forsætisráðherra og fjár-
málaráðherra. Bæði væri notkun
slíkrar heimildar ætíð ákaflega við-
kvæm og vandasöm vegna hættu á
mismunun milli lánþega. Og einnig
sé hætt við að ákvæðið girði að
nokkru fyrir möguleika til virkrar
innheimtu.
Framlög í afskriftasjóði Hlutafjár-
deildar Byggðastofnunar telur Riki-
sendurskoðun að þurfi að hækka úr
120 upp í 220 m.kr.
láp ríkissjóðs vegna ábyrgða á A-
hlutdeildarskírteinum ætlar Ríkis-
endurskoðun að geti numið 200
milljónum kr. þegar upp er staðið.
Og þar við geti bæst 60 milljónir
vegna B-hlutdeildarskírteina.
Samtals 260 m.kr. af þessum
ábyrgðum geti því að lokum fallið á
ríkissjóð.
- HEI
Að mati Ríkisendurskoðunar blas-
ir við hrikalegur vandi hjá Fram-
kvæmdasjóði Islands. Eigið fé sjóðs-
ins sé raunverulega neikvætt um
1.200 milljónir kr., þar af eftir nauð-
synlegt 1.600 m.kr. viðbótarframlag
í afskriftasjóð (í alls 1.800 m.kr.). At-
hugun á þróun greiðslustöðu á
næstu árum benti til þess að út-
greiðslur vegna tekinna lána geti
orðið um 4.000 milljónum meiri en
inngreiðslur vegna veittra lána á
næstu 10 árum.
Ríkisendurskoðun bendir á að
auka þurfi eigið fé Framkvæmda-
sjóðs verulega eigi hann að geta
sinnt lögboðnu hlutverki sínu. Sé
íhugunarvert hvort ekki sé tíma-
bært að leggja sjóðinn niður. Enda
geti t.d. Lánasýsla ríkisins og
Byggðastofnun annast núverandi
hlutverk Framkvæmdasjóðs íslands.
Af 25 milljarða kr. útlánum Fram-
kvæmdasjóðs eru 21,2 milljarðar til
opinberra aðila og sjóða og talin ör-
ugg. Vandamálin eru öll vegna 3,8
milljarða lána til annarra aðila, hvar
af tæplega helmingur fór til fiskeld-
islyrirtækja, sem að meginhluta er
talið tapað fé. Af þessum 3,8 millj-
arða lánum er aðeins fimmtungur-
inn í skilum. Gjaldfallnar afborganir
og vextir í vanskilum nema nú rúm-
lega 700 milljónum króna. Hjá
Byggðastofnun þarf 1.750 m.kr. í af-
skriftasjóð, að mati Ríkisendurskoð-
unar, þ.e. 75 millj.kr. til viðbótar því
l. 200 m.kr. viðbótarframlagi sem
ákveðið var nú í byrjun ágústmán-
aðar s.l. Greiðslustaða Byggðastofn-
unar muni versna verulega 1994 og
verða í járnum næstu tvö árin þar á
eftir.
Kolsvört mynd blasir við hjá At-
vinnutryggingadeild Byggðastofn-
unar. Eigið fé deildarinnar var nei-
kvætt um 30 m.kr. í maí s.l., en yrði
neikvætt um 1.400 m.kr., ef af-
skriftareikningur deildarinnar yrði
færður samkvæmt mati Ríkisendur-
skoðunar, sem telur að deildin muni
neyðast til að afskrifa allt að 1.760
m. kr.
Sömuleiðis þurfi deildin fyrirsjáan-
lega á viðbótarfjármagni að halda til
að mæta greiðsluvanda á næstu ár-
um. Jafnvel þótt allir lánþegar At-
vinnutryggingasjóðs stæðu í skilum
mundi deildin þurfa 1.250 m.kr. við-
bótarfjármagn á árunum 1992-94.
Matthías Bjarnason segir það ekki ný tíðindi að hluti útlána
_ Byggðastofnunar sé tapaður:
Utlánatap svipað
og annars staðar
Hækkun framfærsluvísitölunnar um sl. mán-
aðamót jafngildir 8,5% ársverðbólgu:
Framfærslan
0,6% dýrari
Kauplagsnefnd hefur reiknaö út
vísitölu framfærslukostnaöar mið-
að við verðlag í byijun þessa mán-
aðar. Miðað er við vísitölu 100 í maí
1988 og út frá þeim mælikvarða er
vísitalan nú 158.1 stig
Frá því í síðasta mánuði hefur
framfærsluvísitalan því hækkað um
0,6%. Af þeirri hækkun stafa tæp-
lega 0,1% af tveggja prósenta verð-
• hækkun á bensíni við upphaf mán-
aðarins. Þá olli 3,8% hækkun á
áfengi og 3,9% hækkun á tóbaki
þann 4. sept. sl. rúmlega 0,1%
hækkun vísitölunnar.
Verðhækkanir á ýmissi vöru og
þjónustu olli 0,6% hækkun vísitöl-
unnar, en á móti kom lækkun á
verði matvöru sem olli 0,2% lækkun
á vísitölunni.
Vísitala framfærslukostnaðar hefur
Vilja ekki
skólagjöld
Blaðinu hefur borist eftirfarandi
ályktun frá kennurum við Fjölbraut
við Ármúla:
.Almennur kennarafundur Fjöl-
brautaskólans við Ármúla, haldinn
2. september 1991, mótmælir hvers
konar hugmyndum stjómvalda um
upptöku skólagjalda."
síðastliðna tólf mánuði hækkað um
7,7%. Undanfarna þrjá mánuði hef-
ur hún hækkað um 2,1%, en það
jafngildir 8,5% verðbólgu á heilu
ári. —sá
Matthías Bjamason, formaður
stjómar Byggðastofnunar, kvaðst
vera undrandi á mörgum þeim upp-
götvunum sem Ríkisendurskoðun
virðist hafa verið að gera að undan-
fömu. Hann benti á að Byggða-
stofnun væri sjálfstæð stofnun
með sjálfstæða stjóm og hún hefði
mjög ákveðnu hlutverki að gegna
lögum samkvæmt. Stofnunin hafl
rækt sitt hlutverk eftir bestu getu.
„Það var sjáanlegt og er búið að
vera í mörg, mörg ár, að hluti af lán-
um Byggðastofnunar var tapaður.
Það er hins vegar ekkert stærri hluti
en gengur og gerist í lánastofnun-
um,“ sagði Matthías í samtali við
Tímann í gær. Varðandi Hlutafjár-
sjóð og Atvinnutryggingasjóð, eða
Hlutafjárdeild og Atvinnutrygginga-
deild Byggðastofnunar sem nú
heita, benti Matthías á að þeir sjóðir
hafi lotið sérstakri pólitískri stjórn í
tíð fyrri ríkisstjórnar, sem kom þess-
um sjóðum á. Þó þessir sjóðir hafi
verið fluttir til Byggðastofnunar þá
hafi stofnunin ekkert haft með lán-
veitingar eða aðra starfsemi þeirra
að gera fyrr en í ár. Matthías bendir
á að Atvinnutryggingasjóður sé nán-
ast ekki orðinn annað en inn-
heimtustofnun og þar séu engin ný
lán veitt. „Hins vegar sé ég að Ríkis-
endurskoðun bindur þessa sjóði
meira eða minna saman, en ég fæ
nú ekki séð að sú stofnun eða nokk-
Matthías Bjarnason.
ur önnur geti sagt fyrir um það hvað
sé tapað og hvað ekki. Ég veit ekki
til að þeir hafi neitt patent fram yfir
aðra menn til að lýsa einhverju slíku
yfir. Ég vil þó lflá benda á það, að
það eru ekki margir mánuðir síðan
Ríkisendurskoðun skrifaði upp á
reikninga Byggðastofnunar sem
rétta og tók undir lokaorð löggiltra
endurskoðenda um að mat eigna og
skulda væri eðlilegt," sagði Matthí-
as. Hann bætti því við að e.t.v. væri
ástæða til að skoða útlánatap ann-
arra lánasjóða og bankanna, það
væri umtalsvert líka. „Kannski Rík-
isendurskoðun verði falið að finna
það tap út líka?“ sagði Matthías.
Matthías vill ekki kannast við að for-
sendur hafi breyst mikið frá því að
Ríkisendurskoðun skrifaði upp á
reikninga Byggðastofnunar og segir
að vandi fiskeldis hafi verið ljós í
nokkur ár eftir að seiðaeldið hrundi
og verðfall varð á eldislaxi. „Ég held
að þetta hafi allt legið fyrir þegar
reikningar Byggðastofnunar voru
afgreiddir. Ég get ekki séð að neitt
hafi gerst síðan þá,“ sagði Matthías,
sem jafnframt fullyrðir að bæði fyrr-
verandi ríkisstjóm og núverandi
ríkisstjórn hafi ekkert gert til hjálp-
ar fiskeldinu og hafi þess vegna ekki
úr háum söðli að detta í þeim efn-
um, því miður.
Þórður Friðjónsson, stjórnarfor-
maður Framkvæmdasjóðs, segir
ljóst að vandi Framkvæmdasjóðs
vegna fiskeldislána sé mikill og ljóst
að auka þurfi eigið fé sjóðsins, ef
gengið er út frá því að mat Ríkisend-
urskoðunar nú í ágústmánuði um
afskriftarreglur sé eðlileg viðmiðun.
Þórður kvaðst í sjálfu sér hvorki
treysta sér til að gagnrýna mat Rík-
isendurskoðunar á fiskeldisfyrir-
tækjunum né taka undir það, því
verðmæti þeirra eigna, sem um væri
að ræða, ylti á því hvort greinin sem
slík ætti sér einhverja möguleika í
framtíðinni.
- BG
Valur Valsson, stjórnarformaður Menningarsjóðs íslandsbanka, afhendir Bergljótu Jónsdóttur,
framkv.stjóra ísl. tónverkamiðstöðvar, og Emi Magnússyni styrk til að gefa út geisladisk með leik
Arnar.
Islandsbanki
í tónmenninguna:
Styrkir
unga
einleikara
Stjóm Menningarsjóðs íslands-
banka hefur veitt íslenskri tón-
verkamiðstöð styrk að upphæð 600
þúsund kr. til að gefa út geisladisk
með píanóleik Araar Magnússonar.
Útgáfa þessi er liður í áformum fs-
lenskrar tónverkamiðstöðvar að
gefa út hljóðritanir með flutningi
ungra íslenskra einleikara til að
auðvelda þeim að koma sér á fram-
færi erlendis, en það hefur staðið
þeim fyrir þrifum hve upptökur eru
fáar með leik þeirra.
örn Magnússon er á leið til Japan
þar sem hann verður fulltrúi íslands
á norrænni píanóhátíð í nóvember.
Það mun verða honum styrkur að
hafa með sér upptökuna sem ís-
landsbanki hefur nú styrkt. —sá