Tíminn - 04.12.1991, Page 4

4 Tíminn
Miðvikudagur 4. desember 1991
Sovétforseti segir upplausn ríkjasambandsins geta skapað
alþjóðavanda — Telur hættu á að valdarán sé í undirbúningi:
NEYÐARAKALL
GORBATSJOVS
„Stríð getur brotist út innan Sovétríkjanna, ijúfí ríkin sambands-
heildina,“ sagði Mikhafl Gorbatsjov, forseti Sovétríkjanna, í gær, en
pólitísk framtíð hans er á huldu eftir að Úkraínumenn hafa nær ein-
róma lýst fylgi við sjálfstæði í nýafstöðnum kosningum.
í ákalli, sem firést hefur að hann
hyggist senda til þingmanna lýð-
veldanna 12 og von er á að hann
flytji í sjónvarpi, segir að upplausn
ríkjasambandsins muni valda ára-
tuga efnahagslegri ringulreið. „Ekk-
ert nema samstaðan getur forðað
okkur frá skelfilegri hættu sem að
steðjar — þeirri hættu að aldagöm-
ul tengsl, sem myndast hafa milli
fólks af sama uppruna, sem tengt er
fjölskylduböndum og er sömu þjóð-
ar, rofni... Aðskilnaði fylgir að
árekstrar kunna að verða milli þjóð-
flokka og lýðvelda og ef til vill stríð.
Þetta yrði skefilegt áfall fyrir þjóðir
alls heimsins."
Nýtt valdarán?
í viðtali við vikuritið Literatumaya
Gazeta og birtast mun í dag (Táss
hefur þegar birt kafla úr því) ræðir
Gorbatsjov líka möguleikann á nýju
valdaráni, svipuðu því þegar hann
sjálfur var settur í stofufangelsi í
þrjá daga í ágústmánuði. „Þeir eru
ýmsir, sem búast við nýju valdaráni,
og ef til vill eru einhverjir að skipu-
leggja það,“ segir hann. „Það gætu
verið einhverjir úr valdakerfi
(kommúnista)flokksins. En hafi
slíkir menn einhverja ögn af heil-
brigðri skynsemi í höfðinu, ættu
þeir að reyna að hugsa lengra en til
næsta dags... þeir yrðu vanvirtir og
molaðir mélinu smærra." Þá segir
Gorbatsjov að sjálfur ,Jesús Kristur
gæti ekki rofið þau bönd er tengja
Sovétþjóðimar".
Tilfinningatónninn í máli Gorbat-
sjovs þykir benda til að hann telji að
úrslitin um líf eða dauða Sovétsam-
bandins muni senn ráðast. Leiðtog-
ar Úkraínu, Rússlands og Hvíta-
Rússlands munu hittast í Minsk,
höfúðborg Hvíta-Rússlands, á laug-
ardag. Það þykir ekki góðs viti fyrir
Gorbatsjov að fundurinn er haldinn
utan höfuðstöðvanna, Moskvu. For-
setinn hvetur leiðtogana til að gera
uppkast að sambandssáttmála full-
valda lýðvelda, sem yrði gmnnur að
nýju ríkjasambandi. Leiðtogar sjö
lýðvelda, þar á meðal Boris Jeltsín,
skyldu undirrita drög að slíkum
sáttmála þann 25. nóvember. Þess í
stað ákváðu þeir að senda plaggið til
umfjöllunar á þingum hvers lýð-
veldanna fyrir sig og gerðu þar með
að engu vonir Gorbatsjovs um að
skjótt yrði frá málinu gengið.
Ukrainskir leiðtogar munu vera lítt
hrifnir af sambandshugmyndinni og
taka svo til orða að „sjálfstæði merki
sjálfstæði".
Boutros Boutros Ghali tekur við af Javier Perez de Cuellar um áramótin:
GHALISOR EMBÆTTISEIÐ
Boutros Boutros Ghali, aðstoðarforsætisráðherra Egypta-
lands, sór í gær embættiseið sem næsti aðalritari Sameinuðu
þjóðanna, eftir að allsherjarþingið var búið að veh'a hann í
þetta háa embætti.
Ghali tekur við af Javier Perez de
Cuellar þann 1. janúar á næsta ári.
öryggisráð Sameinuðu þjóðanna
valdi Ghali sem næsta aðalritara
þann 21. nóvember, úr fríðum hópi
þeirra sem komu helst til greina.
Hann verður fyrsti maðurinn frá
Afríku sem gegnir þessu embætti.
Forverar hans í starfi eru: TVygve
Lie frá Noregi (1946-1953), Dag
Hammarskjöld frá Svíþjóð (1953-
1961), U Thant frá Búrma (1961-
1971), Kurt Waldheim frá Austur-
ríki (1972-1982), og Javier Perez de
CuellarfráPerú (1982-1991).
Ghali sór embættiseiðinn á arab-
ísku, sem er eitt af sex opinberum
tungumálum Sameinuðu þjóðanna.
Hann sór þess eið að gegna starfi
sínu af hollustu, heiðarleika og sam-
viskusemi, að gæta aðeins hags-
muna Sameinuðu þjóðanna og taka
ekki við skipunum frá neinni ríkis-
stjóm eða yfirvaldi.
Eitt af fyrstu verkum hans verður
að koma innanhúsmálefnum Sam-
einuðu þjóðanna í lag og velja sér
eigin aðstoðarmenn til að stjóma
vinnu þeirra 14.000 manns sem
starfa á vegum stofnunarinnar um
heim allan. Þar af em 5.000 í New
York. Meðlimir í Sameinuðu þjóð-
unum em 166 talsins. Útistandandi
skuldir em upp á 6 milljarða, sem
em ógreidd félagsgjöld og kostnað-
ur vegna friðargæslu.
Ghali kemur til starfa nú þegar
Sameinuðu þjóðirnar bíða mikil
verkefríi. M.a. er um að ræða friðar-
gæslustarf í Vestur-Sahara, Kamb-
ódíu og jafrível í Júgóslavíu. Þegar er
friðargæsla starfrækt á Kýpur, í Líb-
anon og í Mið-Ameríku.
Ghali er 69 ára gamall. Hann kem-
ur frá vel efnaðri fjölskyldu í Kaíró.
Hann er kristinn, en eiginkona hans
er Gyðingur.
Afi hans var forsætisráðherra Eg-
yptalands í kringum aldamótin, en
hann var myrtur árið 1910. Frændi
hans var utanríkisráðherra á þriðja
áratug þessarar aldar.
Ghali talar arabísku, ensku og
frönsku reiprennandi. Hann stund-
aði nám í Kaíró, París og Bandaríkj-
unum. Þar á meðal stundaði hann
rannsóknir við Columbiaháskólann
í New York árin 1954-1955.
Hann var prófessor í alþjóðarétti
og alþjóðatengslum við Kaíróhá-
skóla í mörg ár og á einnig að baki
merkan feril sem rithöfundur og
blaðamaður.
Reuter-SIS
FRETTAYFIRLIT
TÖKÍÖ - Norður-Kóreumenn j
ætla að leyfa alþjóðlegri
vopnaeftirlitsnefnd að kanna
kjamorkubúnað sinn, ef þeir fá
staðfestingu á þvf að Banda-
rikjamenn séu byrjaðir að fiytja
kjamorkuvopn sfn frá Suður-
Kóreu.
KIEV - Ekki Iftur illa út fyrir aö
Úkrafna hljóti sjálfstæðisviöur-
kenningu umheimsins. Hins
vegar eru engin merki um að
almenningur sé í sæluvímu
eftir úrslit kosninganna um
helgina, en þá var bæði kosið
um sjálfetæði landsíns og for-
seta.
LOME - Joseph Kokou Koff-
igoh, forsætísráðherra Togo,
var handtekinn í gær effir að
hermenn réðust á skrifstofu
hans. Nokkrir létust, en ekki er
vitað hversu margir.
JERÚSALEM - Yitzhak
Shamir, forsætisráðherra fsra-
els, segir að Íraeíar ætli ekki
að láta sjá sig á friðarfundi um
málefni Mlðausturlanda f
Washington fyrr en í næstu
viku, en fundurinn byrjar f dag.
BONN - Aðstoðarmaður
Helmuts Kohl, kanslara Þýska-
lands, hefur látið af störfum, en
hann er grunaður um að vera
flæktur I misjöfn málefni, td.
hjálpaö tíl við leynilega vopna-
sölu til Israeis. Ekki var gefin
upp nein ástæða fynr þv( að
hann hætti störfum.
PATTAYA, Thaiiandi - Khi-
eu Samphan, leiötogi Rauðu
khmeranna f Kambódíu, sem
varð fyrir árás fjölda manns
þegar hann sneri heim úr út-
legð i sfðustu viku, segist hafa
í hyggju að fara aftur tii Kamb*
ódíu. Hann varð að flýja ásamt
aöstoðarmönnum sfnum eftir
stutta viðdvöl í landinu.
NAIROBI - Stjómarflokkurinn
f Kenfa hefúr ákveöiö að leyfa
aðra stjómmálaflokka í land-
inu. Þar með er efnræðí eins
flokks lokið þar í landi.
LONDON - Kevin Maxwell, I
sonur fjölmiðlakóngsins Ro-
berts Maxweli, segist hafa sagt
af sér sem stjómarformaður
Maxwell Communication Corp.
Plc.
Albanir
flýja enn
Tuttugu og þrír Albanir hafa flúið
til Ítalíu á fiskibáti, en hefur verið
synjað um að fá að fara í land.
Albanimir, en á meðal þeirra er ein
kona og fimm hermenn, fóru yfir
Adríahaf frá Sarandehöfn, áður en
ítalskir strandgæsluverðir náðu að
stöðva þá.
Þeim hefur verið haldið í bátnum
eftir að þau komu í höfn í Gallipoli.
Þau hafa fengið matvæli og vatn, að
sögn embættismanna. Reuter-SIS
Gíslamálið tekur líklega enda fyrir jól
Bandaríski gíslinn Alann Steen var
látinn laus úr haldi mannræningja í
Beirút í gær. Bandarískir diplómat-
ar tóku á móti honum í bandaríska
sendiráðinu í Damaskus um hádeg-
isbilið í gær.
Steen hefur verið í haldi mannræn-
ingja síðan 24. janúar árið 1987.
Hann er annar gíslinn sem er látinn
laus í þessari viku, en á mánudaginn
var Bandaríkjamaðurinn Joseph
Cicippio látinn laus. Átta vestrænir
gíslar hafa fengið frelsi síðan Sam-
einuðu þjóðimar tóku gísladeiluna í
sínar hendur. Þrír vestrænir gíslar
em enn í höndum líbansk-músl-
ímskra strangtrúarsamtaka: banda-
ríski blaðamaðurinn Terry Anderson
og tveir þýskir hjálparstarfsmenn,
Heinrich Stmebig og Thomas
Kemptner.
Fréttamenn segja að Steen hafi lit-
ið þreytulega út þegar hann hitti
Christopher Ross, sendiherra
Bandaríkjanna í Sýrlandi. Hann var
rispaður í framan og sagði blaða-
mönnum að hann hafi verið að raka
sig í fyrsta skipti í þrjú ár.
„Þeir (mannræningjamir) sögðu
mér að Anderson fengi frelsi innan
einnar viku. Ég er frelsinu feginn.
Ég vil þakka öllum fyrir, sem stuðl-
uðu að því að ég var látinn laus,“
sagði Alann Steen á blaðamanna-
fundi f gær. „Það er frábært að vera
orðinn frjáls aftur. Það er dásam-
Iegt.“
Steen er prófessor í fjölmiðlafræði.
Byssumenn rændu honum og þrem-
ur samstarfsmönnum hans, þar sem
þeir voru við störf í Beirútháskóla.
Hinir þrír vom látnir lausir síðar.
Þegar þeir voru látnir lausir, sögðu
þeir að Steen hafi reynt að flýja en
ekki tekist. Þess í stað þurfti hann að
' þola barsmíðar fyrir flóttatilraunina.
Alann Steen var látinn laus í Beirút
í gærmorgun. Sýrlenskir öryggis-
verðir komu með hann til Damas-
kus. Líkt og aðrir bandarískir gíslar,
sem hafa losnað úr haldi, er búist
við að flogið verði með hann til
bandarísku herstöðvarinnar í Wi-
esbaden í Þýskalandi áður en hann
fer heim til sín.
Steen er síðasti gíslinn sem var í
haldi samtaka, sem kalla sig Bar-
áttusamtök fyrir frelsi Palestínu.
Terry Anderson er í haldi annarra
samtaka, Islamska Jíhad, sem hófu
gíslalausnina með því að láta breska
blaðamanninn John McCarty lausan
í ágúst. Með honum fylgdu þau
skilaboð að Javier Perez de Cuellar,
framkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna, tæki að sér að leysa gísla-
deiluna.
Youssef Shakkour, aðstoðarutan-
ríkisráðherra Sýrlands, sagði, þegar
Steen var kominn í bandaríska
sendiráðið: „Við erum afar fegnir að
Steen skuli vera orðinn frjáls. Sýr-
lendingar munu halda áfram stuðn-
ingi sínum til lausnar gísladeilunn-
ar. En við verðum ekki fullkomlega
ánægðir fyrr en við sjáum alla gísla
frjálsa, þar með talda arabíska og
ísraelska."
ísraelar og stuðningsmenn þeirra í
suðurhluta Líbanon hafa 250 arab-
íska fanga í haldi.
Ross sagði að Steen færi fljótt heim
til að hitta fjölskyldu sína. Hann hef-
ur eignast tvö barnabörn á meðan
hann var f gíslingu. Reuter-SIS