Tíminn - 04.12.1991, Page 7

Miðvikudagur 4. nóvember 1991
Tíminn 7
Aðalsteinn Sigurðsson, fiskifræðingur:
landhelgin
og
Það vakti strax ugg hjá mér, þegar farið var að tala um gagn-
kvæmar veiðiheimildir við ísland og á veiðisvæðum EB. Við höf-
um með æraum kostnaði og fyrirhöfn náð yfirráðum yfir svæð-
inu út að 200 sjómflum. Meira að segja höfum við hætt lífi og
limum þeirra sjómanna, sem unnu þessi réttindi okkur til handa.
Ég tel því ekki koma til greina að
gefa neitt eftir af þeim réttindum,
sem við nú höfum, í hafinu í
kringum ísland.
Ef við lítum á þær „gagnkvæmu"
veiðiheimildir, sem nú er talað
um, hvað fáum við þá fyrir þær
3000 smálestir af karfa, sem EB-
menn krefjast að fá? Þeir bjóða
30.000 smálestir af loðnu í græn-
lenskri landhelgi, en ekki veit ég
betur en fiskveiðisamningurinn á
milli Grænlendinga og EB-manna
renni út fyrir árið 1993. Þ.e.a.s.
áður en EES-samningurinn á að
taka gildi, ef svo illa fer að af hon-
um verður. Hvað eru þá EB-menn
að bjóða fyrir karfann? E.t.v. eitt-
hvað, sem þeir hugsa sér að semja
síðar um við Grænlendinga.
í samningi okkar við Grænlend-
inga um nýtingu loðnustofnsins
norður í hafi, er þeim heimilað að
veiða 11% af árskvótanum. Nýti
þeir sér ekki þennan rétt, fellur
hann í okkar hlut og hefir svo far-
ið að þessu, þrátt fyrir það, að þeir
hafi selt EB-mönnum veiðirétt-
inn.
Eins ber þess að geta, að samn-
ingur okkar við Grænlendinga og
Norðmenn um skiptingu loðnu-
kvótans norður í hafi er um það
bil að renna út, og enginn veit um
hvað verður samið að því búnu.
Ég get því ekki séð, að EB-menn
hafi neina loðnu að bjóða fyrir
karfann.
Það virðist því augljóst, að veiði-
heimildir, sem EB fengi, væru
ekki neitt annað en tilslökun til
að greiða fyrir tollalækkunum á
fiski, sem seldur yrði til EB-landa,
eða einhverju öðru í EES-samn-
ingnum. Þetta væri því þvert ofan
í allar fullyrðingar ráðamanna að
slíkt komi ekki til greina.
Hér er að framan hefi ég ein-
göngu talað um heimild til karfa-
veiða í fiskveiðilögsögu okkar
vegna umræðunnar í fjölmiðlum
síðustu dagana. Áður var talað
um karfa og langhala. í báðum
tilfellum er um veiðiheimildir í
íslenskri fiskveiðilögsögu að
ræða og því aðeins stigsmunur
þar á.
Hér við land eru tvær tegundir
af langhala, sem veiðanlegar
gætu verið. Finnst mér sjálfgefið
að við reynum sjálfir að nýta þær,
ef unnt er, ekki bjóða þær útlend-
ingum, eins lélegt og ástand fiski-
stofna er hér við land eins og
stendur með tilsvarandi verk-
efnaleysi fyrir fiskiskipaflotann.
Slétti langhali eða slétthali er
einkum við suður- og suðvestur-
ströndina og hefi ég af eigin
rannsóknum ekkert um hann að
segja.
Snarpi langhali eða snarphali
finnst fyrst og fremst vestan-.
norðvestan- og norðanlands. Á
meðan ég stundaði grálúðurann-
sóknir með línu fýrir Norðvestur-
og Norðurlandi varð ég hans tals-
vert var, þó lítið sem ekkert aust-
an Húnaflóa. Mest fékk ég af hon-
um í álnum á milli íslands og
Grænlands, að mig minnir heldur
norðan við Vestfirðina (staðsetn-
ing er til á Hafrannsóknastofnun)
og þegar mest var af honum, var
hann á öðrum til þriðja hverjum
öngli, þó smávegis væri líka með
af grálúðu.
Þar sem verkefnið var grálúðu-
rannsóknir og fjármunir af
skornum skammti eins og geng-
ur, var þessu ekki frekar sinnt.
Vafalaust má fá meiri upplýsing-
ar um snarpa Ianghala hjá sjó-
mönnum, sem stundað hafa grá-
lúðuveiðar á þessum slóðum.
íslendingar, okkur ber sjálfum
að nýta okkar eigin landhelgi
undanbragðalaust!
TÓNLIST
Spámaður í sínu föðurlandi
Svo bar við 24. nóvember, á þriðju
tónleikum Kammermúsíkklúbbs-
ins í haust, að þrisvar sinnum fleiri
áheyrendur komu en venjulega.
Bústaðakirkja fylltist út úr dyrum,
og varð að raða lausum stólum á
auð svæði inni í kirkjunni og í
anddyrinu. Þrjár skýringar á þess-
um óvænta atburði koma í hug-
ann: að kreppan sé komin; að Moz-
art sé svona heitt elskaður, en tón-
leikarnir voru honum helgaðir í
tileíni af 200. ártíð hans 5. desem-
ber næstkomandi; eða að Sigrún
Eðvaldsdóttir hafi „trekkt" svona,
og er sú skýring sennilegust. Að
auki kann það að eiga sinn þátt,
þótt leiðinlegt sé að viðurkenna
það, að tónleikamir voru vel
kynntir í sjónvarpi.
Tónleikarnir snemst auðvitað um
Mozart: Fyrst fluttu Sigrún Eð-
valdsdóttir og Helga Þórarinsdótt-
ir Dúó fyrir fiðlu og lágfiðlu í B-
dúr K. 424; þá spilaði Sigrún
ásamt Snorra Sigfúsi Birgissyni
sónötu fyrir fiðlu og píanó í e-moll
K. 304; síðan léku Oskar Ingólfs-
son, Helga og Snorri Sigfús Kegel-
statt-tríóið K. 498 í Es-dúr fyrir
klarinettu, lágfiðlu og píanó; og
loks kom kvintett í g-moll K. 516,
sem Sigrún og Zbigniew Dubik
(fiðlur) Helga og Guðmundur
Kristmundsson (lágfiðlur) og Nora
Kornblueh (knéfiðla) léku. Verkin
spanna semsagt 9 ár af rúmlega 30
ára tónskáldaferli Mozarts, frá
1778 þegar hann var 22ja ára, til
1787 þegar hann var 31 árs — frá
Idomeneo til Don Giovanni. Þótt
menn segi stundum að Mozart hafi
fæðst sem næst fullskapað tón-
skáld, þá var hann auðvitað alltaf
að iæra og þroskast allt til dauða-
dags. Slíkt sést kannski ekki svo
gjörla í kammerverkunum, sem
iðulega vom samin í skyndi af sér-
stöku tilefni - dúóin K. 423 og 424
samdi hann t.d. fyrir Mikael Haydn
(bróður Jósefs) sem var lasinn og
gat ekki samið þau sjálfur, en Keg-
elstatt- tríóið er sagt samið eina
nóttina yfir ballskák. Enda sýnir
kammermúsíkin ekki nema lítinn
hluta — þó mikilvægur sé frá sjón-
arhóli stofutónlistar — hins fjöl-
þætta Mozarts: þar skipa ópemr,
sinfóníur og konsertar stóran sess.
En tónleikarnir í Bústaðakirkju
vom auðvitað mjög ánægjulegir.
Fyrst ber að nefna innblásna og
fjörlega spilamennsku Sigrúnar
Eðvaldsdóttur. Hún á það sannar-
lega skilið að vera spámaður í sínu
föðurlandi, og Mozart sjálfur hefði
áreiðanlega haft gaman að því að
vera þarna meðal áheyrenda —
kannski var hann það meira að
segja, annað eins heyrist nú til
dags. Helga Þórarinsdóttir og
Snorri Sigfús em bæði fyrsta
flokks kammerspilarar, og Oskar
Ingólfsson spilaði eins og engill.
Þetta vom „sólistarnir", en kvin-
tettinn hefði ekki verið jafn ágæt-
lega fluttur ef ekki hefði notið
hinna þriggja, Dubiks, Guðmund-
ar og Komblueh. Sig.St
' BÓKMENNTIR m
Fallegar persónur
og Ijótar
Þorgrimur Þrálnsson: Mltt er þltt. koma í SÖgUJUli, eru OÍ ein-
Fróðl hf 1991. f&Idar. Þær eru annað hvort
„Mitt er þitt“ fjallar um þijá góðar eða vondar, fallegar eða
14 ára gamla stráka, þá Kidda, ómyndarlegar, vel klæddar eða
Tryggva og Skapta, sem eru í asnaiegum fötum, stunda
allir í 9. bekk í Langholts- íþróttir og hcilbrigt lífemi eða
skóia. drekka bjór og reykja.
Kiddi og Tryggvi æfa fótbolta Þá er söguþráðurinn á ýmsan
í 3. flokki með Æskunni, en hátt óraunveruiegur, t.d. eru
æðsti draumur þelrra beggja aðferðimar við að finna þjóf-
er að komast í ungiingaiands- inn nokkuð ævintýralegar og
Íiðið. Skapti fæst við fínlegri erfitt að ímynda sér að slfk
viðfangsefni og dansar ballett klækjabrögð væri hægt að
eins og engill auk þess sem nota í raunveruleikanum.
hann semur ijóð. I bókinni er reynt að koma
Eins og fiestir strákar á því á framfæri að útiitíð sé
þeirra aidri spá þeir töiuvert t ekld aiit. Þaö tekst ekki, því að
hltt kynið og em flestar auka- góðu persónumar eru fallegar
persónumar stúlkur utan af en þær vondu ljótar.
iandi. Þrátt fyrir að mér hafi ekki
Þegar einn þeirra félaga er þótt bókin góö, efast ég ekki
sakaður um þjófnað, ákveða um að hún nái góðri sölu, því
þeir að finna sökudóiginn og þetta er einmitt dœmigerð bók
þá fer ýmisiegt að gerast. sem afar og ömmur gefa
„Mitt er þitt" fjailar um ung- baraabörnunum í jólagjöf, en
Hnga og þeirra áhugamál, en unglingar myndu ekki kaupa
mér fannst hún ekltí trúverð- sérsjálfír.
ug. Slgríóur Inga
Persónuraar, sem fram siguröardóttlr
„Hann er sagður bóndi"
„Hann er sagður bóndi."
Æskan 1991.
Á bókarkápu er sagt að þetta sé
„æviferilsskýrsla Vilhjálms
Hjálmarssonar rituð af honum
sjálfum". Þá vitum við það.
Hér er á ferð maður sem kann
vel að segja frá, hefur lifað langa
ævi og víða komið við sögu. Þess
vegna tengist þessi skýrsla um
æviferil hans víða þjóðarsög-
unni, svo að þættir úr menning-
arsögu tuttugustu aldarinnar
verða bundnir í þeirri sögu.
Vilhjálmur er léttur í máli, hóf-
samur og ýkjulaus með gott
kýmniskyn. Þess vegna verður
frásögn hans öll þægileg aflestr-
ar. Hann segist hafa haft gaman
af viðfangsefnum sínum og því
finnst lesandanum farsæl starfs-
gleði stafa af þessari æviferils-
skýrslu. Hér er maður sem hefur
notið lífsins í daglegum störfum
sínum. Því er þægilegt að verða
honum samferða.
Þegar Vilhjálmur á Brekku var
um fermingu urðu þau þáttaskil
í sögu þessarar þjóðar að ung-
lingum landsins almennt opn-
uðust leiðir til framhaldsnáms
eftir fullnaðarpróf barna. Gagn-
fræðaskólar kaupstaðanna og
héraðsskólarnir opnuðu þá leið.
í annan stað urðu þau þáttaskil
1927- 31 að með nýjum krafti
var ráðist í samgöngubætur. Á
þeim grundvelli hefur svo verið
byggt síðan.
Lítil og afskekkt byggð eins og
Mjóifjörður hefur barist fyrir lífi
sínu. Sú lífsbarátta er efni þess-
arar bókar og nær yfir mestan
hluta þessarar aldar. Og hvað
sem á eftir kann að fara er hér
komið heimildarrit um þessa
sögu. Og baráttan í Mjóafirði á
sér hliðstæðu í sögu annarra
byggða víða um land. Því opnar
þessi æviferilsskýrsla lesendum
sínum sjálfa íslandssöguna, svo
yfirlætislaus og takmörkuð sem
hún þó virðist við fýrstu sýn.
Þessi bók bætist nú við þær
Mjófirðingasögur sem Vilhjálm-
ur á Brekku hefur skrifað um
sveit sína. Þar hefur hún sér-
stöðu og er léttari og skemmti-
legri en skýrslan um byggðina
hefur verið með köflum. Annáll
um fólk og byggð fjarðarins
leyfði ekki gamansemi á sama
hátt og þessi skýrsla.
Hér gefur höfundur lesendum
sínum kost á að njóta liðinna
daga með sér. Og mér finnst
ómaksins vert að þiggja það.
H.Kr.