Tíminn - 12.02.1993, Qupperneq 4

4 Tíminn
Föstudagur 12. febrúar 1993
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Tlminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aöstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrimsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason
Skrifstofur: Lynghálsi 9,110 Reykjavfk Slml: 686300.
Auglýslngasíml: 680001. Kvöldslmar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,- , verð I lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Vafasamur samningur
Á góðum stundum tala ráðamenn um að íslensk-
ur iðnaður sé það sem koma skal. Það sé meðal
annars iðnaðurinn sem þurfí að verða þjóðinni til
bjargar í versnandi atvinnuástandi. Stundum er
einnig talað um hæfni íslenskra iðnaðarmanna,
hve iðnvarningur sé vandaður ef hann er íslensk-
ur.
Verkalýðshreyfmgin og samtök atvinnurekenda
hafa gengist fyrir auglýsingaherferð um að hvetja
til kaupa á íslenskum iðnvarningi, og frjáls fé-
lagasamtök hafa einnig gengist fyrir slíkum her-
ferðum, með nokkrum árangri.
í ljósi þessa hlýtur sú ákvörðun Innkaupastofn-
unar ríkisins að gera samning við sænskt fyrir-
tæki um að sauma einkennisbúninga að vekja
nokkra athygli. Þetta er réttlætt með því að þarna
sparist miklir fjármunir.
Það er ljóst að með þessum samningi er ríkis-
valdið fyrir sitt leyti að gefa línuna um það að
lægsta boði eigi að taka, hverjar sem aðstæður
eru, og það sé ekkert gefandi fyrir slagorðið að
kaupa íslenskt.
Um leið og skoðaður er sá verðmunur, sem felst
í tilboðum innlendra og erlendra aðila, verður að
hafa í huga hverjar aðstæður eru í þjóðfélaginu í
dag. Atvinnuástand fer stöðugt versnandi, og fara
nú þær prósentutölur, sem gefnar eru upp af op-
inberum aðilum, 5% eða þar yfir, að nálgast þær
tölur sem við höfum horft upp á með skelfingu í
okkar nágrannalöndum. Atvinnuleysið kostar rík-
issjóð ómælda fjármuni. Eitt prósentustig f at-
vinnuleysi þýðir 600 milljóna króna útgjöld úr at-
vinnuleysistryggingasjóði. Þar við bætast almenn
áhrif á veltu í þjóðfélaginu.
Það er auðvitað alveg ljóst, þegar svona háttar
til, að þá verður ríkisvaldið að vanda sig í verk-
samningum og taka fleiri þætti með í reikninginn
en verðmun tilboða í krónum og aurum. í þessu
tilfelli var um umtalsvert verkefni að ræða, og
hvað kemur næst? Hugarfar okkar sjálfra skiptir
mestu máli í þessum efnum, og það er auðvitað
alveg óþarft að vera katólskari heldur en páfinn,
þegar um slík útboð er að ræða, og taka ekkert til-
lit til aðstæðna í þjóðfélaginu.
Því verður vart trúað að það sé trú þeirra, sem
með völdin fara, að það sé betra að borga fólki fyr-
ir að vera heima atvinnulaust, heldur en að hlúa
að þeirri atvinnustarfsemi sem er í landinu.
Hér er ekki verið að fjalla um gæði vörunnar eða
mismun þjónustu eða aðra þætti tilboðsins sem
um getur. Hér er verið að benda á það einu sinni
enn, að hér er um alvarlegt stefnumarkandi mál
að ræða, og ef harðlínustefna um lægstbjóðanda
ræður í öllum tilvikum er auðvelt að senda fram-
vegis öll þau verkefni úr landi, sem hið opinbera
vill á annað borð hafa fyrir að bjóða út. En eins og
áður sagði skiptir hugarfarið hér mestu máli, og
að þjóðarhagur sé einnig hafður til hliðsjónar
þegar slíkar ákvarðanir eru teknar.

Nýlega vonl kynnt drög áð nýrri
skólamálastefnu sem unnin voru
af nefnd valinkuntnra sjálfstæðis-
manna, en menntamálaráðherra
starfa í nefndinni Hin
menntastefna - eöa öUu heldur
viðtökur hjá fram-
haldsskólamönnum og fýá Há-
skólarektor, en gninnskólakcnn-
urum virðist hafa tekist betur að
hafa hemil á hrifningu sinni. Þeir
eru þó jákvæðir gagnvart megin-
atriðum hinnar nýju stefnu. Það
verður að segjast eins og er, að sá
samstarfsxiyi sem lýsir sér í þess-
um viðbrögöum eraðdáunarvenð-
ur því lúnn flokkspólitíski hroki
sem kom fiam í sfcápun nefndar-
herra hefur f fjölmiðlum iagt
áhmiu áaðhérsér áfangaskýrsla
fleira eru ldisjur sem gegnsýra
hina nýju skólastefnu. Carri gerir
ekki fflfcan t0 að kallast miHil
skólamaður, en fyrr má nú rota en
dauðrota, 80 -90% af því sem
hinir.......
fram í
sinni sfcýrslu, cm slagorð sem út-
faerð hafa verift í ótal útgáfum á
síftustu 5 eða 10 árum af aftskilj-
aniegustu aftilum. „Til nýrrar ald-
ar“ hét Ld. citt af þessum plögg-
um sem kom frá menntamála-
ráðnneytinu og „Skóla
Kennarasambandsins“ __________
annar doðrantur. t ótal sfcjölum
spamaðaraðgerða og fjárskorts
og Garri veit eldd til að þar $é
úttuggna frasa um vaiddreifingu
seat
næst fóikinu er rétt að minna á að
^'"............" ................ ......... i. i.... i.. 111........... i

leyti. Á sínum túna voru fógur
rök faerð fyrir þessum valddreif-
ingarikvæðum en valddreifingin
ekkl orðið meiri þrátt fyrir það.
(Raunar er valddreifing f skóia-
irbrigði á Norðurlöndum, á hröðu
öðmm hefur verið bent á stór-
hættuiega bóknámsdýrkun i ís-
Íensku framhaidsskólakerfi.
ur og því séu eínhveijar umræður
um menntastefnuna á dagskriu
Ber að þafcka siíka hógværð hjá
eins mátt búast við að þeir fagað-
ilar og aörir sem láta sér menntun
og meiwtakerfið varða, hefðu
eldá verið spuröir álits.
Gamlar lummur
Nú vtll svo til að helstu atriði
hinnar nýju menntastefnu eins
Og hún hefur verið kynnt almenn-
ingi, hljóma kunnuglega. Sam-
Nýju fötin
er felast í hinni nýju mennta-
stefnu er því sama eðlis og nýju
fötin keisarans, og Garri er fús til
að taka að sér hlutverk bamsins
og segja: „Hann er ekki í neinu.“
En það er ekki þar með sagt að
þessi nýfa menntastefna sé einsk-
Garrii telur það jákvaeðast við
þessa áfangasfcýrslu að úr því að
heil nefnd sjálfstæðismanna hef-
ur komist að því að hlutir eins og
samfelldur skóladagur og einset-
inn skóli séu eftirsóknarverðir, þá
muni þessi flofckur ioks sjá
ástæðu tíl að gera eitthvað t þeim
málum. fijótiegt ætti aft vera að
ur, stuttar verknámsbrautir í
fiamhaidsskóia, ákveðin sam*
ræming í stúdentsprófsgreinum
og umfiam aUt VALDDREIFING
í skótakerfinu. Allt þettaog mddu
endaiaust vera að eyða fé í að
skrifa sðmu skýrsiuroar aftur og
aftur. Garri getur því vissuiega
tekið undir 90% af því sem sett er
fram sem ný menntastefna. alveg
eins og Garri gat tekið undir 90%
af þeirri menntastefnu sem var tii
staðar áöur.
Þau aðalatriði hinnar nýju
menntastefnu sem mest er
hampað, eru hins vegar hlutir
stæðismannanefndarinnar, sem
ekfcá var þjóðarsátt um áður en
hún var samin. Ráðherrann
kemst þá ekki hjá því að fara að
hrinda menntastefnunni í fram-
kvæmd og dugar þá eidd enn eltt
árið að skýla sér á bak við erfíöa
Það
mm ekki „nýja
menntastefnu“ sem er næstum
eins og sú gamla. Það vantaöi að
var aðmarka
iiiii
Af rentunni skuliö
þér þekkja þá
Um áramótin varð sú breyting á
lögum og regiugerðum og seðia-
bankatilskipunum um gjaldeyris-
viðskipti að allt er leyfilegt nema að
það sé bannað en áður var allt
bannað nema það væri leyft. Þessa
skilgreiningu á gjaldeyrisfrelsinu
gat að líta í Tímanum í gær og er
hún höfð eftir seðlabankastjóra.
Alfrelsið í fjármunatilfærslum
milli gjaldmiðla og þar með landa,
takmarkast sem sagt við að við-
skiptin séu ekki bönnuð. Hins veg-
ar kann að reynast erfitt að vita
hvað hvað er leyft og hvað bannað
og sker rannsóknarréttur Seðla-
bankans úr um hvað ekki er Ieyft,
sem þá hlýtur að vera bannað.
Á þetta reyndi þegar tveir lífeyris-
sjóðir ætluðu að fara að ávaxta fé
sitt erlendis með margföldum
raunvöxtum miðað við þá sem allt-
af er verið að kvarta yfir hér á landi.
Rannsóknarrétturinn úrskurðaði
að það væri bannað af því að það er
ekki leyft, samkvæmt skilgrein-
ingu.
Alfríið
Þegar alfríið í gjaldeyrisviðskipt-
um gekk í garð hyggja margir gott
til glóðarinnar og einna fyrstur til
að grípa guð í fótinn var Lífeysis-
sjóður bænda, sem vill fara að gera
það gott í útlöndum og skella sér í
kauphallarbrask í New York með
milligöngu þarlends fyrirtækis,
sem sagt er að ávaxti fé upp á 20%
á ári. Það er nú einhver munur en
að hokra hér á landi og kaupa hús-
bréf og annað msl sem ekki gefur
einu sinni 10% ávöxtun.
En Seðlabankinn segir stopp því
óhæfa sé að lífeyrissjóðir séu að
fjárfesta á eigin spýtur í útlöndum,
þar sem þeir hafi ekkert vit á
áhættu og geti allt eins tapað aur-
um eins og grætt þá. En hins vegar
mun allt í lagi að láta verðbréfafyr-
irtæki annast milligöngu um fjár-
festingar erlendis, því að þar er svo
mikil fjármálaþekking fyrir hendi
að enginn hætta er á að sveitamað-
Vitt og breitt
V______________...... .........J
urinn verði plataður ef t.d. þeir
sem rekið hafa Fjárfestingafélag ís-
lands og Fjárfestingafélagið Scand-
ia og Ávexti hf. og fleira af því tag-
inu, sjá um kaupin í útlandinu.
En þá þarf að borga umboðslaun
og það kæra lífeyrissjóðimir sig
ekki um og vilja braska beinL
Út vil ek
Frelsið til að flytja peninga og
digra sjóði úr landi er því ekki eins
mikið og stjóm markaðshyggj-
unnar státar af. En samt munu
gefast góð tækifæri til að koma
gjaldeyrisforðanum fyrir í útlend-
um braskstofnunum sem lofa
hærri vöxtum en nokkum okrara á
íslandi dreymir um að taka.
Einstaklingar og sjóðir fá góð
tækifæri til að losa sig við íslensku
peningana og verða óháðir gengis-
fellingum og lágvöxtum miðað við
það sem haldið er að fáist annars
staðar. Þá getur Seðlabankinn átt
sína seðla og gert hvað sem hon-
um sýnist við þá.
Það er vel til fundið hjá bændum
að forða lífeyrissjóði sínum til út-
landa því að með markaðsfrelsinu
verður stoðunum sparkað undan
innlendri búvömframleiðslu en
kjöt og mjólkurvörur verða fluttar
inn samkvæmt kokkabókum Jón-
asar ritstjóra og þeirra stráka. En
bændur geta sem best haldið
áfram búskap, aðeins ekki á ís-
landi. Þeir geta fengið sér jarðir í
búsældarlegri löndum og selt nið-
urgreiddu og ódým framleiðsluna
sína til íslands. Þeir þurfa því ekki
að bregða búi heldur aðeins að
færa sig um set og sölusamtök
þeirra geta gerst innflytjendur
matvöru til íslands.
Ekki er nóg að flytja lífeyrissjóð
bænda úr landi heldur væri líka
gráupplagt að koma nokkrum öðr-
um sjóðum úr landi svo sem
Stofnlánasjóði, nýbyggingasjóði,
landgræðslusjóði og ræktunar-
sjóðunum og öllu því.
Þegar þetta verður allt komið í
kring hættir landbúnaðurinn
væntanlega að vera eins þungur
baggi á þjóðinni og kratar allra
flokka þreytast aldrei á að halda
fram.
En byrjunin hlýtur að vera sú að
forða Lífeyrissjóði bænda til New
York til ávöxtunar og ætti Seðla-
bankinn að sjá sóma sinn í því að
hætta að streitast á móti svo
frómri ósk.
Svo mætti vel hyggja að því hvar
vænlegast er að ávaxta ríkissjóð.
Ekki veitti ræflinum þeim af ríf-
legri rentu og væri nær að koma
honum í góðar hendur en að ausa
úr honum í hégóma eins og
menntun og heilbrigðiskerfi og
alls kyns félagsleg óþurftarverk. Þá
gefur nú verðbréfabraskið í New
York betri arð. OÓ