Tíminn - 30.06.1993, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 30. júní 1993
Tíminn 7
Samkomulag varð um lokaályktun heimsþings Sameinuðu þjóðanna
um mannréttindi í Vín:
Ríki heims viðurkenna
algildi mannréttinda
EfUr Agúst Þór Ámason
Heimsþingi Sameinuðu þjóðanna um mannréttindi, sem hófst fyr-
ir hálfum mánuði, iauk á miðnætti síöastliöinn föstudag. Þingfull-
trúar urðu ásáttir um að geta umboðsmanns mannréttinda í loka-
ályktun þingsins og koma á fót eftirlitsstofnun til kanna ásakanir
um mannréttindabrot á konum. Aftur á móti náðist ekki samkomu-
lag um stofnun alþjóöa mannréttindadómstóls.
Mannréttlndasamtök sökuðu Sameinuöu þjóöimar um aö ganga ð bak orða
sinna og melna þeim þðtttöku f samningu lokaðlyktunar heimsþlngslns.
Undirbúningur fyrir þingið byrj-
aði fyrir rúmum þremur árum og
hátt í eitt hundrað alþjóðlegir und-
irbúningsfundir voru haldnir víðs-
vegar um heim áður en það hófsL
Formlegir undirbúningsfundir fúll-
trúa allra aðildarríkja Sameinuðu
þjóðanna voru fjórir og lauk þeim
seinast í maí, án þess að samkomu-
lag næðist um drög að samþykktum
heimsþingsins. Útlitið fyrir að ár-
angur næðist á sjálfu þinginu var
því ekki góður í upphafi. Deilumar
um það hvort Dalai Lama, trúarleið-
togi Tíbetbúa, fengi að ávarpa þingið
urðu enn til að auka svartsýni fólks
og þegar þingið var hálfnað höfðu
festir trú á því að samkomulag
næðist um lokaályktun þess. í upp-
hafi seinni viku þinghaldsins fór þó
heldur að rofa til og er talið að það
megi fyrst og fremst þakka Gilberto
Vergne Saboia frá Brasilíu, sem
stjómaði fundum nefndarinnar sem
vann að gerð lokaályktunarinnar
(Drafting Committee). Samkvæmt
dagskrá þingsins átti lokaályktunin
að liggja fyrir að kvöldi 24. júní, en
vegna ýmissa deilumála seinkaði
gerð hennar um sólarhring. Þá var
ekki vitað hvort samkomulag væri
um niðurstöðuna á sjálfu þinginu
og hófst fúndurinn á því að Alois
Mock, utanríkisráðherra Austurríkis
og forseti þingsins, bað þingfúlltrúa
að byrja á að samþykkja lokaálykt-
unina áður en þeir gerðu grein fyrir
afstöðu sinni. Fulltrúar ríkjanna eitt
hundrað og sjötíu fögnuðu þá nið-
urstöðunni einróma og margir
þeirra höfðu á orði að þetta væri
sögulegur viðburður. Sérfræðingar
og embættismenn hafa síðan tekið
undir það sjónarmið og segja að
þingið hafi markað tímamót í
mannréttindaumræðunni í heimin-
um. Þeir hafa bent á að lokaályktun-
in, sem er 32 síðna löng, feli í sér
verulega réttarbót fyrir frumbyggja,
þjóðarbrot, minnihlutahópa og kon-
ur. Rétturinn til þróunar var sam-
þykktur, en búist hafði verið við
andstöðu Vesturlanda við það atriði.
Sjálfsákvörðunarréttur þjóða hlaut
líka náð fyrir augum þingfulltrúa.
Stjómmálaskýrendur fullyrtu að
þingið táknaði tímamót f sögu
mannréttindasamtaka (NGO’s). Þeir
sögðu að hlutur þeirra í störfum
þingsins hefði verið einstakur og
ómetanlegur. Embættismenn ríkis-
stjóma og félagar í mannréttinda-
samtökunum, sem sátu þingið í Vín,
vom sammála um að það hefði mik-
ið fordæmisgildi að samtökin skyldu
fá að taka þátt í störfúm þingsins.
Fulltrúar mannréttindasamtaka
voru almennt ánægðir með niður-
stöðu þingsins, en töldu Iokaálykt-
unina þó of veikt orðaða. John
Shattuck, aðalfulltrúi Bandaríkj-
anna, sagði aftur á móti að með
samningu lokaskjalsins hefði þingið
„búið til gagnort skjal sem vísar veg-
inn fram á við. Með því hefúr algildi
mannréttinda og þær grundvallar-
reglur, sem Bandaríkin byggja á í
mannréttindum, verið staðfest að
nýju.“
Nokkurrar óánægju gætti á loka-
degi þingsins vegna Bosníuályktun-
ar íslamstrúarríkja, sem samþykkt
var með 88 atkvæðum á móti einu.
Fimmtíu og fjögur ríki sátu hjá.
Fulltrúar Vesturlanda töldu að þegj-
andi samkomulag hefði verið í gildi
um að geta ekki sérstaklega mann-
réttindabrota í einstökum löndum.
Þeir ákváðu þó að sitja á sér til að
stofna gerð lokaályktunarinnar ekki
í hættu. Mörgum þótti lítið gert úr
þjáningum fólks í Tíbet, Austur-
Tímor, Kasmír og víðar með því að
minnast ekki á atburðina í þessum
löndum, fyrst minnst var á Bosníu.
Töluverð gagnrýni hefur komið frá
mannréttindasamtökum vegna þess
að ekki náðist samkomulag um að
koma á fót embætti umboðsmanns
mannréttinda. Gerhard Baum, aðal-
fulltrúi Þýskalands, sagði þó að
áfangasigur hefði náðst varðandi
umboðsmanninn, en í Iokaályktun-
inni er málinu vísað til allsherjar-
þings Sameinuðu þjóðanna. Baum
sagði að nú væri allsherjarþinginu
ekki stætt á öðru en að taka málið
fyrir. Hann sagði einnig að loka-
ályktunin veiti samfélagi þjóða
heimild til að skipta sér af mann-
réttindabrotum einstakra ríkja og
að í framtíðinni gætu þeir, sem eru
ofsóttir af ríkisstjómum heimalanda
sinna, leitað réttar síns á grundvelli
ályktunarinnar, eins og íbúar aust-
antjaldslandanna gátu á grundvelli
Helsinkisáttmálans, lokaályktunar
Ráðstefnu um öryggi og samvinnu í
Evrópu.
„Ég legg skylduspamaðinn
beint á Stjömubók.“
K
f
Svala Björk Amardótdr, fegurðardrottning Islands.
Qóðar fréttir fyrir þá sem vilja treysta
fjárhagsstöðu sína í framtíðinnil
Reglulegur sparnaður hefur margoft sannað gildi sitt þegar ungt fólk leggur í kostnaðarsamt nám, stofnar heimili
eða kaupir húsnæði. Nú, þegar skyldusparnaður heyrir sögunni til, er brýnt að sparnaður haldi áfram á raunhæfan hátt.
Spariáskrift að STJÖRNUBÓK er tvímælalaust góður kostur.
X Verðtryggð inneign með háum vöxtum.
X Lánsréttur til húsnæðiskaupa, allt að 2,5 milljónum króna til allt að 10 ára.
X Spariáskrift - öll innstæðan laus á sama tíma.
X 30 mánaða binditími. Unnt er að losa bundna innstæðu gegn innlausnargjaldi.
Það er auðvelt að safna í spariáskrift - með sjálfvirkum millifærslum af viðskiptareikningi eða heimsendum gíróseðium.
Hí
f STJÖRNUBÓH
BUNAÐARBANKINN
Traustur banki