Tíminn - 27.01.1994, Qupperneq 3

Fimmtudagur 27. janúar 1994
*S*Z-----„i.-----
Cwib iFl «llJ laili B
3
Hátt í þúsund VR-félagar atvinnulausir, margir bóta-
og launalausir í marga mánubi vegna gjaldþrota:
„Þetta fólk
sveltur heilu
hungri"
„Þa& hafa aldrei verib jafn-
margir á atvinnuleysisskrá hjá
okkur. Síöustu þrjá til fjóra
mánubi hafa ab jafnaöi komiö
50-80 nýir á skrá á tveggja
vikna fresti. En á síöustu tveim-
ur vikum komu alls 113 nýir
inn," segir Gunnar Páll Pálsson
hjá Verslunarmannafélagi
Reykjavikur.
Við útborgun atvinnuleysisbóta
hjá stéttarfélaginu í fyrradag
fengu alls 886 greiddar út bætur.
Hinsvegar eru hátt í eitt þúsund
manns á atvinnuleysisskrá hjá fé-
laginu, eöa 971. Mismunur á
fjölda bótaþega og þeirra sem em
á skrá helgast af biðtíma af ýms-
um ástæðum.
„Þetta fólk bara sveltur," segir
Gunnar Páll um þá fjölmörgu
sem hafa orðið illa úti vegna þess
að vinnuveitandinn varð gjald-
þrota. Það fær enga aðstoð frá fé-
lagsmálayfirvöldum né fær
greiddar atvinnuleysisbætur fyrr
en úrskurður um gjaldþrot hefur
veriö formlega samþykktur hjá
Héraðsdómi. Þar hafa mál hins
vegar hrannanst upp vegna hrinu
gjaldþrota síðustu þrjá til fjóra
mánuöi.
lenti í gjaldþroti og því getur við-
komandi einstaklingur ekki búist
við því að fá atvinnuleysisbætur
fyrr en í fyrsta lagi 1. febrúar þeg-
ar búið er að samþykkja gjaldþrot-
ið. Þá vilja félagsmálayfirvöld
ekki hjálpa sökum þess að við-
komandi á inni launakröfur sem
em ígildi peninga.
„Fyrirtæki er gjaldþrota og þá
eiga menn kannski inni ógreidd
laun í einn til tvo mánuði. Við
þetta bætist svo þriggja mánaða
uppsagnarfrestur, þannig að við-
komandi launamaður á kannski
launakröfu í þrjá og allt uppí sex
mánuði."
Gunnar Páll segir að við gjald-
þrot fyrirtækja ábyrgist Ríkis-
ábyrgðasjóður launagreiðslur til
viðkomandi launamans. Hinsveg-
ar tekur það sinn tíma að úr-
skurða fyrirtæki gjaldþrota. At-
vinnuleysistryggingasjóður hefur
aftur á móti borgað út atvinnu-
leysisbætur fyrir þessa daga og
gerir síðan upp við Ríkisábyrgðar-
sjóð launa. Atvinnutrygginga-
sjóður er hinsvegar ekki tilbúinn
að greiða fyrr en úrskurður um
gjaldþrot liggur fyrir hjá Héraðs-
dómi.
Stúdentan Háskóla íslands eru þessar vikumar ab fá í hendur einkunnir úr prófum sem tekin voru fyrir jól
og kennsla er hafin af fullum krafti ab nýju. Starfsfólk Landsbókasafns íslands hefur áþreifanlega orbib vart vib
ab háskólanemar eru komnir til starfa ab nýju eftir erfib jólapróf. Þangab koma á degi hverjum margir stúdentar.
Þar á mebal er þessi fallega stúlka sem sat einbeitt yfir bókunum á safninu ígcer. ■EÓ/Tímamynd cs
Formaöur Alþýöubandalagsins segir stjórnvöld hafa beitt vafasöm-
um vinnubrögöum viö bráöabirgöalögin:
Vinnubrögðin bjóða
hættunum heim
lög voru sett á verkfall sjó-
manna meö því aö fullvissa
sig ekki um aö lögin nytu
stuönings þingmanna Sjálf-
stæöisflokksins. Hann segir
framkomu forseta Alþingis
viö umraeöu um máliö ger-
ræöislega. Ákvöröun um aö
neita ósk um aö fresta um-
ræöunni sé mjög alvarleg ekki
síst þar sem um bráöabirgöa-
lög var aö ræöa.
„Undir miðnætti í gærkvöldi
beitti forseti sér með einstak-
lega gerræðislegum hætti hér í
þinginu," sagði Ólafur Ragnar.
„Þess er ekkert fordæmi að ósk
þriggja þingflokka um frestun
umræöu á öðrum degi þings,
þegar um fyrstu umræbu máls
er að ræða, hafi verið neitað
með þeim hætti sem forseti
gerði. Einkum og sér í lagi er
þetta gerræði alvarlegt þar sem í
hlut eiga bráðabirgbalög og
upplýst hefur verið að forsætis-
rábherra hefur eingöngu rætt
við tvo þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins um stuðning við
frumvarpið. Allir þeir þing-
menn sem töluðu í umræbunni
í gær lýstu því yfir að það hefði
ekki verið talaö við þá. Forseti
var því ab koma í veg fyrir aö
þingið gæti rætt við forsætis-
ráðherra við fyrstu umræðu
málsins um hin vafasömu
vinnubrögð sem viðhöfð vom
við setningu bráðabirgðalag-
anna.
Það hefur ávallt verib venja ab
forsætisráöherra gengi úr
skugga um að réynt væri aö
hafa samband við alla þá þing-
menn stjómarliðsins sem hægt
væri að ná í. Að tala bara við tvo
þingmenn úr stærsta stjómar-
flokknum em ný vinnubrögð
viö setningu bráðabirgðalaga
sem bjóða heim stórkostlegum
hættum í stjómkerfinu. í raun
og vem var forseti að gerast að-
ili aö þessari misbeitingu valds
með því að neita að fresta um-
ræðunni þar til Davíð Oddsson
gæti gert þinginu grein fyrir
sínu máli.
Ég tel að málið sé oröið svo al-
varlegt að Davíð Oddsson eigi
eingöngu um tvo kosti að velja.
Annað hvort nefni hann þá tvo
þingmenn Sjálfstæöisflokksins
sem hann talaði við, til að
sanna að það hafi veriö haft
samband við meirihluta þings-
ins eða þá að biðja þingið og
þjóðina afsökunar á því að hafa
sett bráöabirgðalög með hæpn-
um hætti," sagði Olafur Ragnar.
Gunnlaugur Stefánsson, starf-
andi forseti Alþingis, var spurð-
ur hvort það væri eðlilegt að
hafna beiöni þriggja þingflokka
um að umræðum um þingmál
yrði frestað.
„Það var niðurstaba mín. Ég
gerði fundarhlé og átti fund
með fulltrúum allra þingflokka
og það varð síðan niðurstaða
mín að fundi skyldi haldið
áfram. Þingsköp kveöa á um að
forseti skuli stjóma fundi og
þingmenn eigi aö hlíta úrskurði
forseta. Ég kvað upp minn úr-
skurö samkvæmt bestu sam-
visku og bestu vitund og hafði
bæði þingsköp og alla starfs-
hætti í þinginu til hliðsjónar.
Ég hef átt mjög góða sam-
vinnu við alla þingflokka þegar
ég hef gegnt forsetastörfum og
hef oft orðið við óskum um aö
bregða út af dagskrá þegar ég
hef talið slíkt rétt. Svo getur þaö
orðið niðurstaða forseta að ekki
sé hægt að verða við óskum
þingmanna og það var að þessu
sinni. Svo geta menn haft mis-
munandi skoðanir á ákvörðun,
en það breytir ekki því að for-
seti var í fullum rétti að kveða
upp úrskurð í málinu," sagöi
Gunnlaugur.
Gunnar Páll nefnir dæmi af
manni sem var sagt upp störfum
um miðjan október og á því inni
laun fyrir það sem eftir er mánað-
arins og laun vegna þriggja mán-
aða uppsagnarfrests. Fyrirtækið
„En um leið og gjaldþrotaúr-
skurður er kominn þá fær við-
komandi bætur frá þeim tíma
sem hann byrjabi að stimpla sig,"
segir Gunnar Páll hjá VR. -grh
Ólafur Ragnar Grímsson, for-
maöur Alþýöubandalagsins,
segir aö forsætisráöherra hafi
beitt mjög vafasömum vinnu-
brögöum þegar bráöabirgöa-
Þaö uröu ákveöin þáttaskil í
sögu húsbréfaviöskiptanna þeg-
ar Seölabankinn hóf aö kaupa
húsbréf fýrir rúmri viku. Seöla-
bankinn er öflugasta peninga-
stofnun landsins. Aö sögn sér-
fræöinga á sviöi veröbréfaviö-
skipta gæti bankinn í krafti
stæröar sinnar í raun ráöiö
ávöxtunarkröfu og þar meö af-
föllum á húsbréfum.
„Ég myndi ekki segja að Seöla-
bankinn stjómaði húsbréfamark-
aðinum," segir Sigurbjöm Gunn-
arsson, deildarstjóri hjá Lands-
bréfum. „Ávöxtunarkrafan var á
niðurleið vegna þess aö framboð
var lítið og eftirspumin meiri. Á
verðbréfamarkaðinum nú er al-
mennt mikill skortur á bréfum.
Það er fyrst og fremst það sem
heldur vöxtunum á húsbréfum
niðri. Kaup Seðabánkans hafa
gert viðskiptin stöðugri. Krafan
hefði lækkaö en það hefði bara
gerst hægat."
Haldi Seðlabankinn áfram við-
skiptum með húsbréf hefur það
varanleg áhrif á markaðinn. Þaö
er hægt ab ímynda sér húsbréfa-
markaðinn sem blööm sem áður
var Iokuð í annan endann. Með
því aö Seðabankinn blandar sér
út ef þrýstingurinn verður of mik-
ill. Þetta er að sögn kimnugra það
sem er aö gerast á þessum mark-
aði. Seðlabankinn getur í framtíö-
inni beitt sér til að draga úr sveifl-
um á markaðinum. Komi mikið
af húsbréfum inn á markaðinn og
lítið sé keypt, dregur hann úr
þenslunni með því aö kaupa bréf.
Meö þessu er tryggður mun meiri
stööugleiki.
Seðalbankinn keypti húsbréf fyr-
ir óverulega upphæö, en áhrifin
skiluöu sér strax í lækkaðri ávöxt-
unarkröfu bréfanna.
Sú hætta gæti hins vegar verið í
þessu fólgin að bankinn sæti uppi
með húsbréf sem ekki væri hægt
að setja á markaöinn án þess að
tmfla hann, hækka ávöxtunar-
kröfuna og þar með afföllin. Sig-
urbjöm Gunnarsson telur þó ólík-
legt að þetta gerist.
„Að undanfömu hefur frekar
vantað húsbréf á markaðinn en
hitt. Seðlabankinn hefur ekki
keypt fyrir nema lága upphæð. Ef
hann heldur áfram aö bjóða í og
kaupir á þeim tímum sem fram-
boðið er meira en eftirspumin til
þess að jafna þær stóm sveiflur
sem shmdum hafa verið, þá er
það til góbs." -ÁG
Seblabankinn jafnar sveiflur á hús-
bréfamarkabinum. Bankinn hefur
ábur stýrt frambobi og eftirspurn rík-
isverbbréfa meb kaupum og sölu eft-
ir abstcebum. Þab sama geturhann
gert meb húsbréfin, en spumingin er
hvort erfibara sé ab losna vib þau en
verbtryggb ríkisskuldabréf og ríkis-
víxla.
nú í þessi viðskipti er lokaöi end-
inn opnaður og loftinu hleypt þar
Seöiabankinn blandar sér í viöskipti meö húsbréfog mun ráöa á
markaöinum:
Húsbréfakaup bankans
lækka ávöxtunarkröfu