Tíminn - 10.03.1994, Side 4

4
Wímmn
Fimmtudagur 1(0. mars 1994
llÍMiftlfíI-
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1917
Utgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: ]ón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Stakkholti 4,105 Reykjavík
Inngangur frá Brautarholti.
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Prentun: Prentsmibja
Frjálsrar fjölmiblunar hf.
Mánabaráskrift 1400 kr. m/\/sk. Verb í lausasölu 125 kr. m/vsk.
Heyrir norrænt sam-
starf sögunni til?
Þing Norðurlandaráös hefur, samkvæmt fréttaflutn-
ingi þaðan, aðallega snúist um væntanlega aðild
Noregs, Finnlands og Svíþjóðar að Evrópubandalag-
inu. Það er að vonum, vegna þess að svo vill til að
þingið er haldið sömu dagana og samningaviðræður
Norðmanna standa yfir og þar að auki á viðkvæmum
tímapunkti í þeim viðræðum. Enn er ekki ljóst hvort
samningar nást um aðild Norðmanna, en líkur virð-
ast þó til þess að af þeim verði. Þjóðaratkvæða-
greiðsla þarf að fara fram í öllum ríkjunum, þannig
að langt er í frá að þessi atburðarás sé á enda.
Það verður að gera ráð fyrir því að upp komi sú
staða að ísland verði eitt Norðurlanda utan Evrópu-
bandalagsins. Hins vegar ber sú umræða, sem sprott-
ið hefur um norrænt samstarf af þessu tilefni, nokk-
urn keim af æsingu augnabliksins á viðkvæmum
tíma í aðildarviðræðunum. Það er keppst við að gefa
yfirlýsingar um það að norrænt samstarf tilheyri lið-
inni tíð og muni framvegis verða innan EB, og virt
dagblöð m.a. í Svíþjóð skrifa um það ritstjórnargrein-
ar.
Vissulega munu umræður á norrænum vettvangi
mótast um sinn af atburðarásinni í Evrópusamrun-
anum. Hins vegar eru þær staðhæfingar að norrænt
samstarf heyri sögunni til vafasamar, svo ekki sé
meira sagt. Kemur þar margt til.
Umræður um norrænt samstarf eru ekki nýjar af
nálinni, og reyndar hafa í tengslum við hvert einasta
Norðurlandaráðsþing komið upp raddir um það að
samstarfið væri einskis virði, og skrifaðir hafa verið
um það margir dálksentimetrar í dagblöð á öllum
Norðurlöndunum og þar á meðal hér á landi. Nor-
rænt samstarf hefur ekki snert efnahagssviðið nema
að litlu leyti. Það hefur ekki fyrr en á allra síðustu ár-
um snúist um utanríkismál. Þrátt fyrir allar umræður
um fánýti samstarfsins hélt það áfram og þróaðist
stöðugt fram á við á sviði réttindamála á félagslega
sviðinu, samskiptum á sviði menningarmála,
menntunar, vísinda og rannsókna. Grunnurinn var
lík menning þjóðanna og gagnkvæmur skilningur á
þeim málefnum sem um var fjallað. Árangurinn var
sá að fyrir löngu er kominn á á Norðurlöndum nokk-
urs konar „innri markaður" á sviði félags- og menn-
ingarmála, þar á meðal sameiginlegur vinnumarkað-
ur, afnám vegabréfaskyldu og fleira. Nú, þegar sam-
starfsþjóðir okkar á Norðurlöndum standa ef til vill
frammi fyrir breyttum aöstæðum á sviði Evrópusam-
starfsins, vakna áhyggjur at framtíð þessa samstarfs.
Tíminn ér þeirrar skoðunar að það standi á svo
traustum rótum að þær verði ekki slitnar, þótt áhugi
forustumannanna kunni að beinast um sinn að Evr-
ópusamrunanum. Áfram verður þörf fyrir traust og
gott samstarf og samráö milli Norðurlandaþjóðanna,
ekkert síður þegar mótuð er afstaðan til mála sem
varða Evrópusamstarfið.
Hins vegar er eðlilegt að staða norræns samstarfs sé
metin nú á þessum tímamótum og íslendingar hafa
tækifæri til þess að beita sér á þeim vettvangi gegn-
um formennsku í Ráðherranefndinni og þeim
nefndum sem undir hana heyra. íslendingar eiga
ekkert að hengja haus, heldur ganga að þeim verkum
uppréttir og án þess að kyrja söng um eilífa útskúfun
og einangrun.
Breytt námsskrá í guðfræðinni
Forustumenn Sjálfstæbisflokks-
ins eru nú sem óbast ab undir-
búa vibbrögb vib fylgishruni
flokksins í Reykjavík í vor. Ein-
hvem veginn virbist ólánib elta
Sjálfstæbisflokkinn, enda em
menn hættir ab hafa tölu á
hversu mörg skötulíki hafa bæst
viö afrekaskrá flokksins í
Reykjavík á síbustu vikum og
mánubum. Tilraun til ab byggja
bensínstöö í garöinum hjá
helstu forkólfum flokksins í
Grafarvogi hefur ekki bætt mór-
alinn. Ab láta duga aö kynna
slíka breytingu — sem mun
hafa áhrif á mörg hundmö íbúa
— fyrir tvennum hjónum í
hverfinu hefur heldur ekki bætt
stöbu málsins.
Miklir libsflutningar
framundan
En eftir ab borgin tapast munu
þó skapast enn stærri vandamál
fyrir flokkinn, því þá þarf flokk-
urinn ab leggja í mikla liösflutn-
inga á fulltrúum sínum. Garri
hefur áöur bent á ab sjálfstæbis-
menn una þvi ekki aö borgar-
stjóri, sem tapar borginni, sitji
áfram í fomstu flokksins í
Reykjavík og því er einsýnt ab
Markús er einn þeirra sem færa
þarf til á taflboröi stjómmál-
anna eftir kosningar. Eftir því
sem næst veröur komist er
áhugi fyrir því í fomstu flokks-
ins ab „taka upp" þann leik þeg-
ar Markús var færbur frá Út-
varpinu yfir í stööu borgar-
stjóra, en til þess aö svo megi
verba þarf aö taka upp nokkra
fleiri leiki. Sá leikur, sem sjálf-
stæöismenn og einkavinir for-
sætisrábherra em nú sannfæröir
um aö hafi verib afleikur sem
þurfi aö taka upp, er þab þegar
Heimir Steinsson var geröur aö
útvarpsstjóra. Þess vegna em nú
uppi raddir um aö flytja Heimi í
nýja prestsstööu í Gautaborg
sem kirkjumálaráðherra flokks-
ins hefur samþykkt aö búa til.
Þar meö losnaöi stóllinn fyrir
Markús og erfiöasti hjallinn í
liðsflutningum flokksins eftir
hmn væri þar meö yfirstiginn.
Horfur em á aö aldrei þessu
GARRI
vant kunni Sjálfstæðisflokkur-
inn að geta komið þessu máli
fram án þess aö klúöra því, en
þaö helgast af því að flokkurinn
fær óvæntan stuðning til þess
frá kirkjunni.
Machiavelli og kirkjan
Séra Heimir Steinsson hefur
ekki átt sjö dagana sæla í stóli
útvarpsstjóra, enda á ýmsu
gengið í átökum á þeim bæn-
um. Óþarfi ætti að vera ab rekja
þá slagsmálasögu alla, en kær-
leiksboöoröin, sem þessi guös-
maður hefur menntaö sig í, gera
ekki ráö fyTir machiavellískum
samstarfsháttum af þeim toga
sem tíðkast í valdabaráttu innan
yfirstjórnar RÚV og í einkavina-
klúbbi forsætisráöherra. Þaö er
því af bróöurlegum hvötum og
náungakærleik aö yfirstjóm
þjóðkirkjunnar hefur ákveðiö
að bjarga þessum þjóni sínum
úr úlfagryfjunni og gefa honum
kost á Svíþjóðardvöl. Hins vegar
hefur kirkjan dregiö sína lær-
dóma af þessu máli öllu og er nú
þegar farin að endurskoöa
námsskrána í guðfræöideild-
inni. Augljóslega hefur það háð
Heimi í þeirri veraldlegu bar-
áttu, sem hann stendur í innan
veggja útvarpsins, aö hafa ekki
fengið formlega þjálfun í aö
beita rétt fyrir sig fólinu sem í
honum býr.
Þetta á þó ekki eftir aö veröa
vandamál hjá guðfræöingum
framtíöarinnar, því nú em
hnefaleikar meðal þess sem
prestar morgundagsins læra í
Háskólanum. Fréttir bámst í
gær af einni slíkri þjálfunar-
stund, sem haldin var um helg-
ina, og ekki er aö heyra annaö
en aö prestsefni í dag séu orðin
fær um aö gefa marktæk spítala-
vink ef svo ber undir.
Þó Markús Örn muni trúlega
setjast í stólinn hans Heimis
fljótlega eftir kosningar, þýðir
þaö ekki ab prestlærðir menn
séu til frambúöar aö draga sig út
úr veraldarvafstri og stjómunar-
stööum hjá ríkinu. Þvert á móti
em horfur á enn meiri sammna
ríkis og kirkju og aö prestar
muni í auknum mæli koma inn
í slíkar stööur, eftir aö búið er aö
aðlaga guöfræöinámiö þeim
vemleika sem ríkir almennt í
þjóðfélaginu. Garri
helgina bar þess merki aö þar
vom sannir bardagam'enn drott-
ins á ferö. Má mikils af þeim
vænta þegar þeir fara aö boba
orðiö í fyllingu tímans. Ef trúar-
deyfð sækir að sóknarbömuniun,
verða þeir fullfærir um aö beita
aöferðum Þangbrands, sem ekki
lét sig muna um að skíra heilu
hreppana til kristindóms á einu
bretti með þeim aöferöum sem
dugbu, en Þorvaldur víöförli og
hans nótar náöu aldrei tökum á.
Nemendur og kennarar guð-
fræöideildar héldu árshátíð sína í
húsakynnum Lögreglufélagsins,
þar sem tryggt þótti aö laganna
verðir rötuöu þangaö þegar kalliö
hljómaði og lúöramir gullu. Þab
er nefnilega alvanalegt aö stiila
þurfi til friöar og taka menn úr
umferð á svona samkundum.
Og ekki létu djarfir og hraustir
guöfræöinemar sitt eftir liggja aö
þessu sinni og vom slagsmálin
óvenju fjörleg. Þurfti bæöi lög-
reglu- og sjúkrabíla til aö flytja
fólk á brott, þegar hátíöin leystist
upp með brauki og bramli.
Þar fékk margur sannkristinn
löömng, sem veittur var af kær-
leiksríku bróöurþeli. Og allt var
það doblað, þegar hinn kjamm-
inn var boöinn fram samkvæmt
ritningunni.
Að kirkjunni er nú sótt úr öllum
áttum og fanga nýaldarsinnar og
heilagsandahopparar og aörir því-
líkir kristnar sálir út úr söfnuðum
þjóökirkjunnar og aörir veröa
tómlætinu aö bráö.
En styrkur kirkjunnar birtist í
ódeigum og bardagafúsum þjón-
um, sem brátt munu sendir út af
örkinni til aö berjast fyrir réttlæt-
inu og þá trú sem þeim er veitt í
guðfræðideildinni.
Því skal drottinn enn prísaður
fyrir aö gefa gubfræöinemum
þann styrk og hugarfar sem
reynst hefur kristindómnum svo
vel.
Guö láti gott á vita. OÓ
Guð láti gott á vita
Aldrei átti Þorvaldur víöförli er-
indi sem erfiöi þegar hann freist-
aöi þess aö boða íslendingum
kristna trú. Hann var friösemdar-
maður og tók enginn mark á því
hvaö hann var að tuba þegar
hann fór um landið meö fagnað-
arerindiö og boðaði mannkær-
leika, fyrirgefningu og umburöar-
lyndi. Það var ekki fyrr en Þang-
brandur geystist um meö kross-
inn í annarri hendi og sverðið í
hinni aö farið var aö bera ein-
hverja viröingu fyrir kristindómi
á ísa köldu landi.
Ólafur konungur Tryggvason
herjaöi um allan Noreg og brytj-
aöi niöur fólk því til sáluhjálpar.
Fyrir hans atbeina var ísland líka
kristnaö og þaö má Mörlandinn
eiga að sjálf kristnitakan fór fram
aö siðaöra manna hætti og ber
ekki síöur að þakka það heiðnum
mönnum en þeim sem ginn-
keyptir vom fyrir hinum nýja siö.
Með brauki og bramli
Kristindómurinn átti löngum
undir högg aö sækja, en hann gat
líka veitt höggin stór og smá þeg-
ar svo bar undir.
Um pústra guösmanna gegnum
tíöina er sitthvaö skráö. Um
kristnisöguna verður ekki sagt hiö
sama og karlinn haföi á oröi úm
guöspjöllin. Þótti honum þau
heldur dauf og leiðinleg lesning,
„þar sem enginn er í þeim bardag-
inn".
Róstur kirkjunnar manna stöf-
uöu oft af því aö hver vildi verja
sinn skilning á guösorðinu fyrir
þeim sem túlkuðu þaö á annan
hátt. Af þessu spratt mikil villu-
trú, sem ekki dugöi minna en
þrjátíu eöa hundrað ára stríö til
að kljást viö og dugbi þó ekki til.
Merkasti kirkjuhöföingi á ís-
landi, fyrr og síbar, iökaöi miklar
yfirreiöir og fengu margir bágt
fyrir að hafa ekki réttan skilning á
guöstrúnni.
Um eina af trúarlegum athöfn-
um sínum orti hann montvísu
um sjálfan sig og þar í er þessi frá-
bæra lýsing:
Við Dani var hann djarfur og
hraustur
og dreifði þeim á flæðarflaustur með
brauki og bramli.
Síöar afhöfðuöu aörar trúarhetjur
Jón Arason Hólabiskup og fóra
um guðshúsin meö brauki og
Á víbavangi
bramli og aldrei hefur þaö þótt
lýti á þjónum drottins hér á jörö
aö vera djarfir og hraustir.
Hib sanna hugarfar
Og guöi sé lof og dýrö fyrir þaö
að ekki er enn öll döngun úr þeim
sem era aö undirbúa sig aö gerast
verkamenn í víngaröi hans. Þaö
era greinilega engir guösvolaöir
vesalingar sem nú stúdera hinar
æsilegu opinberanir Jóhannesar
eða djarfar frásagnir Esekíels og
fleira hressilegt.
Árshátíö guöfræðinema um