Tíminn - 16.09.1994, Blaðsíða 5

Föstudagur 16. seþtember 1994
n ti
5
pappír?
5/jfurðwr Magnússon:
Á aö kaffæra öryggismál í
Opiö bréf til Sighvatar Björgvinssonar iönaöarráöherra
Með bréfi þessu til yðar, hæst-
virtur ráðherra, vil ég minna á
ab Iðnaðarráðuneytið hefur
staöið fyrir umdeildum breyt-
ingum á rafmagnsöryggismál-
um þjóðarinnar og að 7. júlí
síðastliðinn birtust nokkrar
spurningar frá mér í Tíman-
um, spurningar sem beint var
til Iðnabarrábuneytisins. Við
þeim hef ég ekki enn fengið
svar. Ef starfsmenn ráðuneytis
yðar hafa ekki séð þessar línur,
þá leyfi ég mér ab senda yður
greinina sem hér birtist og
leggja enn og aftur fram
nokkrar athugasemdir og
spurningar sem ég óska svara
viö.
Af hverju er mönnum mis-
munað þá veittar eru gildingar
frá Rafmagnseftirliti ríkisins?
Er það ef til vill þrýstingur frá
ráðuneyti yðar, sem því veld-
ur? Er það ekki misnotkun
valds og aðstöðu að sumir
starfsmenn RER, sem fjalla nú
um Iöggildingar og umsóknir,
hafa fengið háspennulöggild-
ingu sjálfir án þess að uppfylla
skilyrði reglugerðarinnar þar
um? Nú legg ég málið í yðar
dóm.
Það heyrist víða að ýmsir fag-
menn í rafmagnsiðnaðinum
bera ekki traust til Rafmagns-
eftirlits ríkisins, stofnunar sem
á að vera til fyrirmyndar í öllu
er varðar öryggi, fagmennsku
og lýtaleysi.
Því miður má vel merkja æf-
ingarleysi reglugerðarhöfunda
á handahófskenndum kröfum
og eyðublaðaframleiðslu, sem
trúlega er til ab sýnast. Á að
kaffæra íslensk rafmagnsör-
yggismál í pappír?
Það virðist vera ab í dag sé
rafmagnseftirlit landsins fyrst
og fremst bundið við nógu
mikið af eyðublöðum, um-
sýslu á skrifstofum, nefndar-
fundum og við allskonar
kröfugerð. Því þeir rafmagns-
eftirlitsmenn, sem eftir eru hjá
RER, fá ekki að starfa vib skob-
un á raforkuvirkjum.
Þegar búiö er að skerða raun-
eftirlit með raforkuvirkjum
um 90% mibað vib fyrri ár,
„Er öllu fómandi fyrir
„lífshœttulegar" tilraun-
ir? Hver er svo árangur-
inn?
Mig langar að spyrja yð-
ur, hœstvirtur ráðherra:
Hafið þér t.d. heyrt um
viðbrögð forstöðumanna
eftirlitsstofhana ESB og
hvemig þeir hafa tekið
þessari þróunarhjálp ís-
lensku ráðgjafanna og
hvort þessar stórþjóðir
kunna að meta hjálp-
ina? Er það almenningur
hér á landi sem borgar
fyrir þessa þjónustu sem
ráðgjafamir láta Raf-
magnseftirlitið vinna
fyrir EES og ESB?"
VETTVANGUR
verða starfsmenn að skapa sér
ábúðarmikið starf, svo þeirra
yfirmaður í ráðuneytinu trúi
því ab minnsta kosti að þeir
séu ómissandi og verðugir
launa sinna (Sagt er að þeir fái
100 tíma óunna í yfirvinnu á
hverjum mánuði umfram
laun).
Ég vil benda á að hvergi í Evr-
ópu eru gerðar jafn fáráníegar,
kröfur til.rafverktaka og gerðar
eru hér á landi. Trúlega stafar
þetta af þeim tilraunum sem
Þróunardeild RER stendur fyrir
og íslenskir rafmagnsiðnaðar-
menn eru hafðir í, á kostnað
íslenskra fyrirtækja og al-
mennings.
Svo að vitnað sé til orða ráð-
gjafa ráðuneytanna snemma á
árinu 1992 (frá Iðnaðar- og
Fjármálaráðuneyti), sem töl-
uðu á upphafs- og mörgum
öðrum kynningarfundunum
um nýskipan rafmagnsörygg-
ismála á íslandi, þá kom fram í
þeirra máli að álíka kröfur og
þeir kynntu og töldu bestar,
þekktust ekki annarstabar í ná-
lægum löndum og jafnvel ekki
í öllum heiminum.
Þrátt fyrir það sögðu þeir það
vera skynsamlegt ab Raf-
magnseftirlit ríkisins og ráðu-
neytin hefðu um það for-
göngu að móta nýjar reglur,
sem nota mætti í öðrum EES-
og ESB- löndum.
Það var svo gert á mjög eftir-
minnilegan hátt, sem hófst
með fundi fyrst í desember
1992 þar sem starfsmenn Raf-
magnseftirlits ríkisins voru
dregnir í dilka og stofnað var
svonefnt Þróunarsvið. Þeir,
sem lentu í því, voru settir til
starfa, en hinir út á „guð og
gaddinn". Sjá t.d. bréf frá Iðn-
aðarráðuneytinu, dags. 30.11.
1992, og frá framkvæmda-
stjóra Þróunarsviðs, dags.
10.12. 1992.
Ráðuneytismenn brettu upp
ermarnar og áætlanir rábu-
neytisins fóru að skýrast. Nú
átti nýskipanin að taka við og
blómstra.
Rafmagnseftirlitsstjóri ríkis-
ins var settur í einangrun. Fjár-
ráðin voru tekin af honum,
hann virtist aðeins vera notað-
ur til að undirrita skjöl og það
ef til vill gegn betri vitund eba
af þrælsótta. Var honum ógn-
aö til hlýöni með uppsögn?
Framkvæmdastjóri Þróunar-
sviðs og kjarni þess voru hinn
raunverulegi forstöðumaður
Rafmagnseftirlits ríkisins. Frá
seinni hluta árs 1992 voru
framkvæmdastjórarnir frá Iðn-
abarráðuneyti og frá Hagsýslu
ríkisins; menn, sem urðu að
reiða sig á upplýsingar frá öðr-
um, þar sem þá skorti faglega
þekkingu. Hvernig fer, þegar
menn án þekkingar á sviði raf-
magnsöryggismála þurfa ab
byggja faglegar ákvarðanir á
ráðleggingum og upplýsing-
um annarra?
Svar: Stórt sköpunarslys gæti
skeð. Hvaða einkunn gefið
þér, háttvirtur ráðherra, raf-
magnsöryggismálum þjóðar-
innar í dag?
Er öllu fórnandi fyrir „lífs-
hættulegar" tilraunir? Hver er
svo árangurinn?
Mig langar að spyrja ybur,
hæstvirtur ráðherra: Hafið þér
t.d. heyrt um viðbrögð for-
stöðumanna eftirlitsstofnana
ESB og hvernig þeir hafa tekið
þessari þróunarhjálp íslensku
ráögjafanna og hvort þessar
stórþjóðir kunna að meta
hjálpina? Er það almenningur
hér á landi sem borgar fyrir
þessa þjónustu sem ráðgjaf-
arnir láta Rafmagnseftirlitið
vinna fyrir EES og ESB?
Er ekki kominn tími t:| að
stoppa þennan hættulega
skrípaleik með rafmagnsör-
yggismál þjóðarinnar, hæst-
virtur ráðherra?
Ég geri það að tillögu minni
ab þér, hæstvirtur ráðherra,
stoppið nú þegar þessa mis-
takastefnu lðnabarráðuneytis-
ins og setjið Berg Jónsson raf-
magnseftirlitsstjóra aftur til
starfa án íhlutunar einhverra
nefnda eða hulinna afla, ef til
vill hagsmunaafla.
Ég treysti á að þér bætið því
við yðar mikla starf að taka um
hríð virka yfirstjórn rafmagns-
öryggismála íslands í yðar
hendur og að forstöðumaður
RER sé beint undir yðar stjórn.
Felið honum að endurreisa og
lyfta rafmagnseftirliti landsins
úr „öskustónni" til að starfa á
líkan hátt og verið hefur síð-
astliðna áratugi.
Höfundur er löggiltur rafverktaki.
Um aðkomudrumb í Herdísarvík
Fyrir skömmu átti ég leið um Her-
dísarvík. Staðurinn sá lætur ekki
mikið yfir sér og væri lítt kunnur,
ef ekki væri vegna þess að þar var
tónaöur út stórbrotinn lífsóbur
Einars Benediktssonar. Mér er til
efs að íslenska þjóðin geti státaö
sig af stærri anda en hans, alltjent
ekki á síöari tímum.
Hús skáldsins stendur rétt ofan
viö fjöruboröið og því ekki nema
nokkur fet frá því niður í fjömna.
Þegar mig bar niður aö sjónum,
rak ég augun í rekaviðardmmb.
Var hann u.þ.b. tveggja metra
langur og gildur eftir því.
Ekki er ég svo fróður um haf-
strauma, aö ég geti gert mér í hug-
arlund frá hvaða strönd þennan
dmmb hefur rekib að húsi skáld-
jöfursins, né heldur hitt hvar um
höf hann hefur rekib.
Þó þykist ég vita, ab hann muni
vera nokkuð langt að kominna og
úr umhverfi okkur íslendingum
framandi. Samt gat ég ekki séb ab
dmmburinn ylli nokkmm land-
spjöllum, þarna sem hann lá í
fjörusandinum. Tókst okkur því
bærilega að deila með okkur sól
og bljbvibri íslensks haustdags,
mér, íslendingnum, og honum,
alútlendum drumbi, hvaöan svo
sem hann kann að vera.
Því miður láðist mér ab spyrja
hann um álit hans á mér og nær-
veru minni. En mér þótti hann
auka fjölbreytileika fjörunnar,
auk þess sem sú langa leið, sem
hann átti að baki, var í góðu sam-
ræmi við lífshlaup skáldsins sem
áöur er nefnt. Þab þarf stóra
drauma til að berast yfir mikil
höf.
Nú er það svo, að okkur, þessari
aðkomuþjób sem ísland byggir,
hefur á undanförnum árum bæst
fleiri gestir frá framandi strönd-
um en títtnefndan rekavib. Á ég
þá viö fólk frá fjarlægum heims-
hornum. Er þab víba að komið,
flest frá Asíu, en sumt frá Afríku.
En þótt ferb þess yfir hafið hafi
verið með nokkuð öbrum hætti
en ferð dmmbsins til Herdísarvík-
ur, þá á þaö þó eitt sammerkt meb
honum. Það eykur fjölbreytileik-
ann á landi hér. Því hlýtur koma
þess að vera fagnabarefni hverj-
um þeim sem hafa vill fjölskrúö-
ugt litaval innan síns ramma.
Því miður hefur koma þessa
fólks leitt í ljós, aö þeir eru til
meðal okkar sem svo skortir víb-
SPJALL
PJETUR
HAFSTEIN
LÁRUSSON
sýni, að þeir fá glýju í augun ef
fyrir þau ber annab en vant er.
Þetta fólk vill ekki hafa í sínum
römmum verk meb fleiri litum en
einum. Má raunar velta því fyrir
sér, hvert sé form slíkra mynda og
innihald.
Nokkuð hefur boriö á því ab
þetta fólk einlitra skoðana hafi
kvatt sér hljóös í fjölmiðlum. Tel-
ur sumt af því aökomumenn
óæöri okkur sem fyrir erum. Aðrir
taka ekki svo djúpt í árinni, en
lýsa áhyggjum sínum yfir því að
komumenn hafi í farteski sínu
siöi þeirra þjóba, sem komib hafa
þeim til manns.
Og ekki nóg meö þab, heldur séu
þeir vísir til að vilja halda þeim
sibum hér á landi. Til aö mynda
virðist svo sem át okkar nýju
landa á kryddi geti orbið íslenskri
menningu nokkuð skeinuhætt.
Einnig leikur grunur á að sumt af
þessu fólki iðki hér trú sína. Má
öllum ljóst vera, hvílík árás þab er
á okkur íslendinga, sem í hálfa
fimmtu öld höfum trúað á gyð-
inglegan gub þýskan. Og þótt
þjóðlegt.
Hvaö sem líður tuldri öfga-
manna gegn innflutningi fólks
frá fjarlægum heimshornum,
megum við ekki gleyma því að
mjór er mikils vísir. Við vissar að-
stæöur, s.s. langvarandi atvinnu-
leysi, brenglaða þjóðernisvitund
og útbreiddan menningarskort,
getur þetta tub orðið að illslökkv-
andi báli haturs og ofstækis. Því
ber ab svara kynþáttafordómum
af fullri einurb og jafnvel banna
birtingu þeirra í fjölmiðlum. Fyrst
bannað er ab svívirba einstak-
linga opinberlega, fæ ég ekki séb
nein rök fyrir því að heimila sví-
virðingar á kynþáttum.
En vonandi kviknar þetta hat-
ursbál aldrei. Vonandi leitum vib
frekar fyrirmyndar í víðfeðmum
anda skáldsins í Herdísarvík held-
ur en í smásálarhætti afdankaðra
fasista. ■
FÖSTUDAGS
PISTILL
ÁSGEIR
HANNES
ATÓMBOMBUR í
EINKAVÆÐINGU
Skálmöldin í fyrrum Sovétríkjum
hefur verið í fréttum að undanförnu
og mönnum brugðið í brún við gá-
lausa meðferð á sprengiefni og
skotflaugum. Því er rétt að skoöa at-
burðina í gamla Sovét í réttu sam-
hengi og mibur gæfuleg áhrif Vest-
urlanda á þá atburðarás:
Markaðsbúskapur er eitt helsta
töfraorb á þessari öld og leysti iðn-
byltingu síðustu aldar af hólmi sem
hinn alþjóðlegi sannleikur um bætt
lífskjör. Fyrir nokkrum árum tók
lausnarorðib gildi í Sovétríkjunum
og fólkib bjó sig undir markaðsbú-
skap í stað samyrkjubúskapar.
Stjórnendur alþjóðastofnana og Evr-
ópubanka settu landsmönnum stól-
inn fyrir dyrnar nema þróunin í
gamla gúlaginu gerðist í nafni
markabsbúskapar.
Það kom því flatt upp á marga,
þegar lífskjör í fyrrum Sovét hríð-
versnubu á frjálsum markabi. Vib-
skipti drógust saman bæði innan-
lands og milli landa. Framleibsla
þjóðanna minnkaði strax um helm-
ing og víða mun meira. Hvert lík-
neskið af félaga Lenín á fætur öbru
var jafnað vib jörðu og KGB-sveitirn-
ar leystar af hólmi með markabs-
fræbingum. Allt í nafni frjálsrar
verslunar og til að þóknast vestræn-
um bankastjórum á föstum mánað-
arlaúnum.
Með sérsveitum KGB hvarf eina
aflið sem gat haldib skipulögbu
glæpastarfi í skefjum og fyrir bragð-
ib fara stigamenn um landib með
eldi og brennisteini. Á sama tíma
heimta bankastjórar Evrópu ab fyrir-
tæki og fasteignir séu einkavæddar
og seldar hæstbjóbanda. Alþýba
manna í Sovét á ekki peninga til ab
kaupa hlutabréf og því sölsa stiga-
menn undir sig eignir ríkisins jafn-
óbum og þær eru boðnar til sölu.
Til ab tryggja sér peninga til kaup-
anna hafa stigamenn skotið nibur
fjörutíu innlenda bankastjóra, öbr-
um til varnabar.
Stigamenn gúlagsins raka því sam-
an aubæfum á sama tíma og al-
menningur stendur sveltandi
álengdar og spyr hvort þetta sé
hinn vestræni markaðsbúskapur í
reynd. Ef svo er, vill fólkið fá aftur
gamla Sovétkerfið fyrir sína parta og
kveðja frjálsan markab. Sovétib var
þó einhvers konar kerfi þrátt fyrir
allt og sá fólkinu fyrir naubþurftum.
Allir höfðu vinnu og þak yfir höfuð-
ið ásamt nógu ab bíta og brenna. í
dag elur fólkib ekki von í brjósti og
tekur því fegins hendi við mann-
kynsfrelsurum á borð við félaga Sír-
ínovskí.
Engum kemur því í opna skjöldu,
þó að soltnir vörslumenn sprengi-
efnis og skotflauga hugsi sig um
tvisvar, þegar boðin eru margföld
laun í þúsund ár fyrir að senda lítinn
kjarnaodd með næturlestinni til
Baghdad eða í flugpósti til Stutt-
gart. Lái þeim hver sem vill og
syndlausir kasti fyrsta steininum.
Bankastjórum og markaðsfræðing-
um á Vesturlöndum er hollt að
hugsa markaðsbúskap sinn til enda
áður en þeir þröngva honum upp á
aðrar þjóöir. Á sama hátt og mark-
aði verbur illa stýrt meb handafli,
verður markaðsbúskap ekki heldur
komib á meb handafli. Róm var ekki
byggb á einum degi og markabur í
Sovétríkjunum verbur að þróast eins
og í öbrum löndum heims. Handafl-
ib ræktar abeins vaxandi andúb á
Vesturlöndum.