Tíminn - 26.04.1995, Blaðsíða 4

4
Mi&vikudagur 26. apríl 1995
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: |ón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 5631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugeró/prentun: ísafoldarprentsmiöja hf.
Mána&aráskrift 1550 kr. m/vsk. Ver& í lausasölu 150 kr. m/vsk.
„Betri er einn fugl í
hendi en tveir í skógi"
Á ársfundi Seðlabanka íslands, sem haldinn var
síðastliðinn mánudag, kom fram að gjaldeyris-
varasjóður landsmanna hefur rýrnað um 11 millj-
arða króna. Ástæðan er ekki sú að vöruskiptajöfn-
uður hafi verið óhagstæður, heldur á þessi rýrnun
að mestu rætur að rekja til flutnings fjármagns úr
landi. íslenskir fjárfestar hafa í nokkrum mæli
keypt verðbréf erlendis, en erlendir fjárfestar hafa
ekki að neinu marki fjárfest hérlendis.
Þannig eru áhrif hins frjálsa fjármagnsmarkaðar N
neikvæð að minnsta kosti í upphafi. Þetta eru
staðreyndir sem ættu að vekja menn til umhugs-
unar.
Frjáls fjármagnsmarkaður er kominn til þess að
vera, en hins vegar verður að lifa með þeim að-
stæðum og draga réttar ályktanir af þróuninni.
Fjárfesting í erlendum verðbréfum verður til þess
að eignir myndast erlendis, sem geta gefið gjald-
eyristekjur þegar til lengdar lætur. Hins vegar hef-
ur sú ekki orðið raunin á enn sem komið er.
Það vekur sérstaka athygli að um helmingur
fjármagnsflutninganna er af völdum þess að líf-
eyrissjóðir hafa fjárfest í erlendum verðbréfum.
Það vekur einnig athygli að staðreynd er að sjóð-
irnir hafa tapað á þessum viðskiptum. Það er
áhætta í því fólgin að spila á alþjóðlegum fjár-
magnsmörkuðum, og eins og málin standa nú er
staðreynd að vinningur hefur ekki hlotnast fjár-
festum.
Það vekur einnig sérstaka athygli að upplýsingar
um hagnað eða tap á erlendum verðbréfum liggja
ekki á lausu í bókhaldi lífeyrissjóðanna. Um þetta
þarf að setja skýrar reglur. Lífeyrissjóðirnir fara
með fjármagn launþega í landinu og félagsmenn
þeirra eiga skýlausan rétt á að fá ljósar og greinar-
góðar upplýsingar um afkomu þeirra og hvernig
því fé er varið.
Nú getur það vissulega verið svo á frjálsum
markaði að tap í dag getur snúist í hagnað á morg-
un. Hins vegar er ábyrgð þeirra stjórnenda lífeyris-
sjóðanna mikil, sem taka stórar áhættur á alþjóð-
legum markaði í von um skjótfenginn ágóða. For-
ustumenn sjóðanna mega ekki gleyma þeim
skyldum sem þeir hafa gagnvart sínu fólki, sem
eru þær að beita afli sínu að uppbyggingu atvinnu
hér innanlands, jafnframt því að ávaxta sjóðina
þannig að þeir geti staðið við sínar eftirlauna-
skuldbindingar. Fjárfesting í innlendum pappírum
ríkissjóðs ætti ekki að fela í sér mikla áhættu fyrir
lífeyrissjóðina, og forráðamenn þeirra ættu að
hugsa sig vel um áður en þeir taka áhættu erlend-
is og hafa í huga gamla máltækið að „betri er einn
fugl í hendi en tveir í skógi".
Eitt mesta vandamál íslenska efnahagskerfisins
um þessar mundir er að það laðar ekki að sér er-
lenda fjárfestingu. Hjá öllum þjóðum, sem við ber-
um okkur saman við, er erlend fjárfesting styrk
stoð í efnahagskerfinu. Eitt brýnasta verkefnið er
að búa svo um hnútana að hér verði breyting á, ef
íslenska efnahagskerfið á að verða fullgilt í alþjóð-
legu efnahagsumhverfi. Lítil fjárfesting hérlendis
er ein af höfuðorsökum atvinnuleysisvandans í
landinu.
Bolakálfurinn Össur
Stjórnarandstaðan viröist eiga í
örlitlum vandræöum með að
finna sér farveg í gagnrýninni á
hina nýju ríkisstjórn. En hins
vegar er brýnt að stjórnarand-
stæöingar geri annað hvort, tali
minna eöa komi sér upp heild-
stæöum málflutningi sem ekki er
þjakaður af innri mótsögnum eða
skítkasti. Hlutverk stjórnarand-
stöðunnar er göfugt og í tilvist
hennar felst raunar hinn sanni
hornsteinn lýðræðisins. Þess
vegna er sérstaklega gleðilegt að
sjá það í viðtali við Óssur Skarp-
héðinsson í Alþýðublaðinu að
hann fagnar því að fara í stjórnar-
andstöðu. Raunar er kæti Ossurar
svo mikil yfir því að vera kominn
í stjómarandstöðu, að honum
virðist finnast það mun eftirsókn-
arverðara en að vera í stjórn, og
stjórnarseta hans sé því einhver
mistök. Sjálfur segist hann hafa
sloppiö út úr ríkisstjómarfjósi eft-
ir langa vetrardvöl: „Mér líður
satt að segja eins og bolakálfi sem
sleppt er út úr fjósi," segir Össur í
Alþýðublaðinu sínu.
Sem gamall kúarektor úr sveit-
inni veit Garri að erfitt getur ver-
ið að koma bolakálfum í fjós aftur
eftir að einu sinni er búiö aö
sleppa þeim út. Það er líka trúlega
þaö sem bolakálfurinn Össur er
að segja lesendum Alþýöublaðs-
ins undir rós, að það geti orðið
erfitt að koma honum í ríkis-
stjórn á ný eftir þetta kjörtímabil,
vegna þess að hann vilji vera
frjáls úti í eilífu vori stjórnarand-
stöðunnar. Margir munu eflaust
fagna slíkri frelsisþrá kratanna.
Mótsagnirnar
Það, sem einkennir helst stjórn-
arandstöðu
Össurar, er
þó ekki það
hversu sér-
kennilega
„össurísk"
hún er.
Þvert á móti
er stjórnar-
andstaða
Ö s s u r a r
nokkuð dæmigerð fyrir þá gagn-
rýni, sem beint hefur verið að rík-
isstjórninni, þó það sé raunar rétt
hjá umhverfisráðherranum fyrr-
verandi, að hann hefur ekki til að
bera þá biturð og beiskju sem ein-
kennir málflutning sumra ann-
arra stjórnarandstæðinga. Össur,
eins og stjórnarandstaðan öll, er
nefnilega fastur í mótsagna-
kenndum yfirlýsingum um ríkis-
stjórnina, yfirlýsingum sem
stangast hver á aðra og geta ekki
allar verið réttar.
Þannig hefur Össur komið fram
í sjónvarpi og útvarpi og talað
GARRI
fjálglega um það hversu vel Sjálf-
stæðisflokkurinn hafi komið út úr
samstarfssáttmálanum og komiö
nánast öllum sínum málum fram.
Framsóknarflokkurinn hins vegar
hafi orðið að kokgleypa alla sína
stefnu og allt þaö sem hann
stendur fyrir. Þetta hefur Össur ít-
rekað bent á og væri svo sem
ágætt sjónarmiö, ef ekki væri fyr-
ir það að í næsta viðtali er hann
farinn að tala um að Sjálfstæðis-
flokkurinn hafi endanlega gengið
í björg og gerst bandingi eða
ímynd framsóknarstefnunnar.
Litlir framsóknarmenn í Sjálf-
stæðisflokknum hafi unnvörpum
komið úr felum og kysst fætur
Framsóknarmaddömunnar.
Davíb framsóknar-
maður
í Alþýðublaðinu í gær segir Öss-
ur um Davíð, fyrrum hetju sína:
„Greining Þorsteins Pálssonar fyr-
ir kosningar var rétt; hann sagði
að mestu andstæðurnar í stjórn-
málum dagsins væru Alþýðu-
flokkur og Sjálfstæðisflokkur. Eins
og Sjálfstæöisflokkurinn hefur
þróast síðustu árin, þegar í ljós
kom að í Davíð Oddssyni blund-
aði lítill framsóknarmaður sem að
lokum braust út og yfirtók forsæt-
isráðherrann, þá er þetta einfald-
lega rétt hjá Þorsteini."
Eitthvað rímar það illa hjá Öss-
uri að halda því fram að Fram-
sókn hafi farið illa út úr stjórnar-
myndunarsamningum og segja
svo líka að sjálfstæðisráðherrarnir
hafi hver um annan þveran
breyst í framsóknarmenn. Vitaö
er að þeir Halldór Blöndal og Þor-
steinn Pálsson hafa verið kallaðir
framsóknarmenn, en ef Davíð er
líka orðinn framsóknarmaöur í
stjórnarmyndunarviðræðunum,
eru framsóknarmenn nú komnir
með 80% ráðherrastólanna auk
annars!
Nei, það er kominn tími á heil-
steyptari málflutning og mót-
sagnalausan hjá Össuri — og
raunar öðrum stjórnarandstæð-
ingum líka — og Garri lítur svo á,
að hér sé aðeins um tímabundin
málflutningsvandkvæði að ræða
hjá bolakálfinum Össuri. Hann sé
svona að sletta úr klaufunum í
hugsunarleysi eftir langa og
myrka stjórnarvetur. Garri
Andstaðan á móti sjálfri sér
Stjórnarandstaðan býr yfir mikilli
og dýrmætri reynslu í því aö vera
á móti. Er engin hætta á öðru en
að þvermóðskan eigi eftir aö skila
góðum árangri í andstöðunni og
fara þar margir fremstir meðal
jafningja. Það er einna helst að
Jón Baldvin eigi erfitt með að fóta
sig á sínu nýja tilverustigi, enda
er hann búinn að vera ráðandi afl
svo lengi að hann kann vart ann-
að. Hitt er annað að hann hefur
góða æfingu í andstöðu, því allt
síðasta kjörtímabil var hann á
móti Evrópustefnu Sjálfstæðis-
flokksins, landbúnaöarstefnu
hans, sjávarútvegsstefnu sam-
starfsflokksins og skattapólitík.
Hann er því vel í stakk búinn til
að takast á við Ólaf Ragnar og
Steingrím J. um forystuhlutverkið
í stjórnarandstöðunni.
Jóhanna Sigurðardóttir var í
stjórnarandstöðu síðasta kjör-
tímabil og hefur raunar verið það
í þau sjö ár sem hún gegndi ráð-
herraembætti. Síðari árin tók þó
steininn úr, þegar hún sagði
flokki sínum stríð á hendur og var
jöfnum höndum í andstöbu viö
flokkinn, sem hún gegndi vara-
formennsku í, og ríkisstjórnina
sem hún sat í.
Þab var enginn meöal-
mennskubragur á andstöðu Jó-
hönnu fyrr en eftir að hún sagði
sig úr bæði flokki og ríkisstjórn.
Eftir það hagabi hún sér eins og
hver annar brotthlaupinn krati
og stofnaði flokk og svoleiöis.
Andstaban viö
vinina
Andspyrnuhreyfingarnar í Al-
þýðubandalaginu gera flokkinn
að úrvalsgrip í andstöbunni.
Flokkurinn er á móti íhaldi,
Framsókn, krötum, Þjóðvaka og
Evrópu. Þar að auki er hver hönd-
in upp á móti annarri innan
flokksins, þar sem valdabarátta er
í algleymingi og hugsa félagarnir
hver öðrum þegandi þörfina þeg-
ar þeirra tími kemur.
Það eru helst óháðu kommarn-
ir, sem komnir eru í bland við
Allaballana, sem enn eru stilltir
og góbir, enda eru þeir ekki enn
farnir ab átta sig á til hvaða verka
þeir eru helst brúklegir. En Ög-
mundur mun innan tíðar komast
Á víbavangi
að því hvaða herrum hann á að
þjóna, þegar hann leiðir lið sitt í
BSRB í baráttunni um brauðiö.
Femínistarnir eru á móti körl-
um og öllu þeirra æði, kúgun
þeirra og ráðríki og því eðlilega í
andstöbu vib það karlaveldi sem
Alþingi er, svo ekki sé talað um
ríkisstjórnina þar sem ójöfnuður-
inn er himinhrópandi. Þær munu
því ávallt vera í úrvalsliði stjórn-
arandstöðu. Vel á minnst, þeim er
heldur ekkert um Helgu Sigurjóns
gefiö.
Ósamstíga eybimerk-
urganga
Þingmenn Þjóðvaka eiga þaö
sameiginlegt aö vera á móti flokk-
unum sem þeir áöur töldu sig
styöja. Á því mótþróaskeiöi voru
þeir líka hver á móti öðrum og
hafa kannski aldrei veriö meö
neinu eða neinum, varla veriö
með sjálfum sér.
Á þessari losaralegu upptaln-
ingu má sjá að stjórnarandstaöan
er firnasterkt fjölefli, sem hefur
þróaða hæfileika til aö vera í and-
spyrnu í stjórnmálalífinu.
En hvort hún verður endilega í
andstöðu við ríkisstjórnina og
hennar stefnur, er svo önnur saga.
Margir þeirra, sem mest ber á í
andstöðunni, hafa löngum verið
seigari að kljást viö samstarfsaðila
sína og flokksfélaga en svokallaða
pólitíska andstæðinga.
Því er það, að þrátt fyrir mikla
hæfileika til aö setja sig upp á móti
mönnum og málefnum og búa sér
til andstæðinga í hverju skoti, á
eftir að koma í ljós hver dugur er í
stjórnarandstöðunni sem slíkri.
Það lið á fátt sameiginlegt annað
en að hafa ekki komist í ríkis-
stjórn. Formenn Alþýöuflokks og
Alþýbubandalags geta ekki á heil-
um sér tekið vegna þess aö þeir
voru vanhæfir til aö mynda stjórn
með Sjálfstæbisflokknum og eiga
nú samleiö í eyöimerkurgöngunni
með femínistum og þjóðvökulum
þar sem enginn getur oröiö sam-
stíga öbrum.
En það gerir ekkert til, því hver
þarf á óvinum að halda sem á sér
slíka vini meöal samstarfsfólksins í
eigin flokkum?
Verst er ef ríkisstjórnin slappast
vegna skorts á verðugri stjórnar-
andstöðu. OÓ