Fréttablaðið - 18.03.2009, Qupperneq 5

H A U S
MARKAÐURINN 5MIÐVIKUDAGUR 18. MARS 2009
Ú T T E K T
stefnu sem unnið sé eftir í sam-
starfi ríkisins og Alþjóðagjald-
eyrissjóðsins.
NAUÐSYN Á
ÁBYRGRI EFNA-
HAGSSTJÓRN
Edda Rós Karls-
dóttir, hagfræð-
ingur í Nýja-
Landsbankan-
um, segir að
vegna gja ld -
eyris- og banka-
kreppunnar
þurfi vaxtaákvörðunin nú annars
vegar að taka mið af mjög versn-
andi efnahagshorfum, og hins
vegar af hættunni á fjármagns-
flótta úr landi – en slíkur flótti
gæti magnað efnahagskreppuna
enn meira. „Hingað til hafa þess-
ir tveir þættir togast á í vaxta-
ákvörðunum Seðlabankans – en
það hefur nú breyst,“ segir hún.
Umfang efnahagskreppunnar
segir Edda Rós hins vegar slíkt að
vaxtalækkun sé nauðsynleg. „At-
vinnulífið ræður ekki við núver-
andi vaxtastig og störf munu glat-
ast að óþörfu auk þess sem háir
innlendir vextir tefja fyrir því
að skuldir heimila og fyrirtækja
verði færðar úr erlendri mynt
yfir í íslenskar krónur. Gjaldeyr-
isáhættan í kerfinu er gríðarleg
og nauðsynlegt er að ráðast í um-
fangsmiklar skuldbreytingar til
að draga úr henni.“
Hröð lækkun verðbólgunnar
og tiltölulega stöðugt gengi krón-
unnar segir Edda Rós valda því
að hægt sé að lækka stýrivexti
án þess að raunvextir lækki niður
fyrir raunvexti í viðskiptalöndun-
um. „Hættan á fjármagnsflótta er
því ekki söm og áður, jafnvel þótt
vextir verði lækkaðir töluvert.
Samkomulag Seðlabankans og
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins um að
viðhalda gjaldeyrishöftum dreg-
ur auk þess úr líkum á fjármagns-
flótta í bráð, en ég vara eindreg-
ið við að í stjórn efnahagsmála
styðji Seðlabankinn sig við höftin
til lengdar. Haftabúskapur er að
mínu mati fullreyndur, bæði hér
á landi og í gömlu ráðstjórnarríkj-
unum, en hann skaðar efnahags-
lífið stórkostlega til lengri tíma.“
Edda Rós segir því meðal mikil-
vægustu verkefna Seðlabankans
að útfæra tillögur um afnám hafta
í áföngum. Ábyrg stjórn ríkisfjár-
mála sé óaðskiljanlegur hluti af
þeirri vegferð.
„Ég legg til að vextir verði lækk-
aðir um 150 punkta á fimmtudag-
inn. Ef gengi krónunnar helst til-
tölulega stöðugt og vísitala neyslu-
verðs hækkar lítið í mars, þá
kemur til greina að lækka vexti
um 150 til 200 punkta til viðbót-
EDDA RÓS
KARLS DÓTTIR
ar strax um næstu mánaðamót
og taka mjög stór skref eftir það.
Hraði og stærð vaxtalækkana mun
þó meðal annars ráðast af aðgerð-
um í ríkisfjármálum og efnahags-
málum almennt. Ábyrg efnahags-
stjórn er nauðsynleg til að koma í
veg fyrir óbærilega skuldasöfnun
ríkissjóðs og flótta einstaklinga
og fyrirtækja úr landi. Umsókn
um aðild að Evrópusambandinu
mun auka trúverðugleika ábyrgr-
ar efnahagsáætlunar, greiða fyrir
vaxtalækkunum og viðreisn efna-
hagslífsins,“ segir Edda Rós Karls-
dóttir.
RÍKIÐ Í SJÁLFSKAPARVÍTI
Ásgeir Jónsson, forstöðumað-
ur greiningardeildar Nýja-
Kaupþings, segist vilja hverfa
með stýrivexti
aftur í það stig
sem þeir voru
í fyrir banka-
hrun og áætlun
Alþjóðagjald-
eyrissjóðsins.
Vextir færu þá
í 15 prósentu-
s t ig , my ndu
lækka um 300 punkta. „Ég sé
engin rök fyrir því að halda vöxt-
um háum. Miðað við allan þann
samdrátt sem væntanlegur er í
kerfinu þarf að lækka stýrivexti
strax og í samræmi við það sem
er í öðrum löndum. Gjaldeyr-
ismarkaðurinn er í höftum og
engin rök að finna þar fyrir háu
vaxtastigi.“
Að auki bendir Ásgeir á að ekki
sé hægt að ráðast í alvöru aðgerð-
ir til að bregðast hér við skuld-
um heimila og fyrirtækja fyrr en
við lægra stýrivaxtastig. „Lægri
vextir eru algjör forsenda þess
að hægt sé að taka á þeim málum
og lækka greiðslubyrðina. Fyrir
mér er í raun óskiljanlegt af
hverju er ekki þegar búið að
lækka vextina.“
Í annan stað segir Ásgeir fjár-
málastjórnun ríkisins koma til
með að verða mun auðveldari
við lægra stýrivaxtastig. „Stór-
an hluta af vaxtakostnaði rík-
issjóðs má að stórum hluta til
rekja til sjálfskaparvítis vegna
þess ríkið ákvað að hækka vexti
upp í núverandi hæðir. Þar með
talið vaxtagreiðslur af erlendum
innstæðum sem hér eru í kerf-
inu.“ Mjög hröð vaxtalækkun
segir Ásgeir að muni létta á þeim
þrýstingi sem ríkið finnur fyrir.
„Fyrst ekki var tekin ákvörðun
um að opna fyrir gjaldeyrishöft-
in er ekkert annað í spilunum en
lækka vexti mjög hratt.“
Ásgeir kveðst jafnframt taka
undir sjónarmið í þá veru að
þegar horft sé til raunvaxtastigs
sé eðlilegast að miða við vænt-
ingar um verðbólgu, en ekki
verðbólgu liðinna tíma. Trú-
verðugleika Seðlabankans segir
hann minna mál við þessar að-
stæður þegar Alþjóðagjaldeyris-
sjóðurinn sé í raun við stýrið við
stjórn efnahagsmála. „Auk þess á
ég bágt með að skilja hvaða trú-
verðugleiki fengist með því að
lækka ekki vexti hratt.“
Peningastefnunefnd Seðlabank-
ans tekur ákvarðanir um beit-
ingu stjórntækja bankans í pen-
ingamálum, samanber 4. grein
laga 5/2009 um breytingu á fyrri
lögum um Seðlabankann. Lögin
voru samþykkt undir lok síðasta
mánaðar. Stjórntæki bankans
eru vaxtaákvarðanir hans, til-
tekin viðskipti við lánastofnan-
ir, ákvörðun bindiskyldu og við-
skipti á gjaldeyrismarkaði sem
hafa það að markmiði að hafa
áhrif á gengi krónunnar.
Í peningastefnunefnd eiga
sæti Svein Harald Øygard seðla-
bankastjóri, formaður nefnd-
arinnar, Arnór Sighvatsson að-
stoðarseðlabankastjóri og Þór-
arinn G. Pétursson, starfandi
aðalhagfræðingur Seðlabank-
ans. Þá skipaði forsætisráðherra
í byrjun mars tvo sérfræðinga
í nefndina, þau Anne Sibert,
doktor í hagfræði og prófessor
við Birkbeck College, Univer-
sity of London og Gylfa Zoëga,
doktor í hagfræði og prófessor
við Háskóla Íslands.
Peningastefnu nefnd
Seðla bankans
ÁSGEIR JÓNSSON