Morgunblaðið - 12.02.2006, Síða 22

22 | 12.2.2006
Þ etta byrjaði sem sumarvinna sem égílengdist svo í,“ segir sitjandi Íslands-meistari í pípulögn, Tómas Helgason.
„Hún hentaði mér vel því ég var fljótur að læra
handtökin svo ég dreif mig bara í námið.“
Þessi 22 ára iðnnemi starfar sem stendur í
lagnaverslun Sindrastáls á Akureyri þar sem
hann lærir allt um mismunandi lagnaefni en
fljótlega stefnir hann á að koma til Reykjavíkur
til að ljúka pípulagninganáminu. „Ég kann mjög
vel við að fá að ráða mér sjálfur í vinnunni,“
heldur hann áfram. „Maður fær einfaldlega
teikningar til að vinna út frá en þarf að finna
sjálfur lausnir sem ganga. Í raun lendir maður í
alls konar lagnaþrautum sem geta verið mjög
krefjandi en ég hef mjög gaman af því.“ Hann
segist njóta þess að vinna með höndunum. „Og
ekki er verra að eftir mann stendur stórt stykki
sem hægt er að dást að,“ segir hann kíminn.
Í fyrra var Tómas fulltrúi Íslands á Norður-
landamótinu í pípulögnum sem hann segir
hafa verið heilmikið ævintýri. „Verkefnið
er svolítið misjafnt eftir því hvar mótið er haldið
en það felst í því að vinna með það lagnaefni
sem við þekkjum. Í raun gengur þetta út á
þrautalausn, tímatöku og vandvirkni sem er
mjög skemmtilegt þótt stressið sé nú tals-
vert meira en í vinnunni. Á síðasta
móti smíðuðum við handklæða-
ofn og lögðum hitaveitukerfi
sem var erfitt verkefni,
ekki síst vegna þess að
við urðum að leysa það á
stuttum tíma.“
Tómas gerir ráð fyrir
að vera kominn með
sveinspróf upp á vasann
eftir um tvö ár en
hyggst ekki láta þar við
sitja heldur stefnir á
meistarapróf í fram-
haldinu. | ben@mbl.is
TÓ
M
A
S
H
E
L
G
A
S
O
N
LOFAR GÓÐU
L
jó
sm
yn
d:
S
ka
pt
i H
al
lg
rí
m
ss
on
Í raun lendir maður í alls
konar lagnaþrautum sem
geta verið mjög krefjandi en
ég hef mjög gaman af því
SAGA HLUTANNA | BLÝANTUR
Ekkert blý í blýöntum
L
jó
sm
yn
d:
J
úl
íu
s
Þ rátt fyrir nafnið innihalda blýantar ekkert blý heldurákveðna tegund kolefnis sem kallað er grafít. Það efni varuppgötvað í Seathwaite Valley í Englandi um 1564. Fljót-
lega eftir það voru fyrstu frumstæðu blýantarnir búnir til á sama
svæði með því að vefja grafíti inn í snæri eða leggja það í við-
arhylki.
Árið 1662 voru blýantar búnir til í Nürnberg sem í dag
tilheyrir Þýskalandi, að því er virðist með því að
líma ræmur af grafíti inn í hylki sem gerð voru
úr tveimur viðarbútum. Í byrjun 18. aldar
voru þar framleiddir blýantar í viðarhylki
sem í voru kjarnar úr blöndu af graf-
íti, brennisteini og mismunandi
bindiefnum. Þessir þýsku
blýantar voru mun síðri en
þeir ensku sem haldið var
áfram að framleiða úr hreinu
grafíti allt fram til ársins 1860. Tímamót urðu í framleiðslu
blýanta þegar franski efnafræðingurinn Nicolas Conte þróaði og
fékk einkaleyfi á aðferð við að búa til blýanta árið 1795. Hann not-
aði blöndu af leir og grafítpúðri sem var brennd áður en hún var
límd í þar til gert slíður í sívölu viðarhylki. Blýið var ferkantað í
lögun og þurfti að líma þunna ræmu af viði með í raufina til að
fylla upp í hana. Aðferð Contes gerði það að verkum að hægt var
að stjórna hversu harður eða mjúkur blýanturinn varð, sem var afar
mikilvægt fyrir listamenn.
Frá 1812 framleiddi Bandaríkjamaðurinn William Munroe í Bost-
on blýanta í viðarhylki en þeir stóðu bresku blýöntunum langt að
baki í gæðum. Árið 1847 kom Bandaríkjamaðurinn Joseph Dixon
á fót verksmiðju rétt utan við New York sem meðal annars fram-
leiddi blýanta. Eberhard Faber setti svo á laggirnar fyrstu sér-
hæfðu blýantaverksmiðjuna árið 1861 í New York og árið eftir
unnu bandarískir blýantar, sem Eagle Pencil Company framleiddi,
til verðlauna í Lundúnum.