Skinfaxi - 01.11.1921, Page 1

8. IJLAÐ
REYKJAVÍK, NÓVEMBER 1921.
XII. ÁR
Samvinna
við Vestur'Islendinga.
Fáar nýjungar á æfinni hafa orðið mér
eins eindregið og óblandið gleðiefni, og
þá er mér barst sú frétt til Noregs fyrir
tveiin árum síðan að stofnað væri til sam-
vinnu milli Islendinga vestan hafs og
austan, og að sendur hefði verið nafn-
kunnur ágætismaður (síra Kjartan Helga-
son í Hruna) vestur til vetrardvalar.
Þessi samvinna hefir verið áhugamál
mitt um langan aldur, þótt lítt hafi eg
hreyft því opinberlega. Um 1910 — eða
svo — ritaði eg greinarstúf um þetta mál
í »Fjallkonuna«, er þá var gefin út í
Hafnarfirði. Stakk eg þar upp á félags-
stofnun í líkingu við »Nordmandsforbund-
et«, sem eg þekti dálítið af reynslu. Mint-
ist eg svo á málið í bréfaskiftum mínum
við áhugasaman Vestur-íslending í Winni-
peg, er um þær mundir hafði allmikil af-
skifti af íslandsmálum. Var hann hugmynd-
inni hlyntur, en taldi þó heldur frá þess-
háttar félagsstofnun í svip. Virtist honum
þörfin eigi fyllilega ljós, og þannig mun
fleirum mætum mönnum hafa verið farið
um þær mundir.
Því miður hefir svo verið um langan
aldur, að vér Austur-Islendingar þóttumst
hafa litla þörf fyrir landa vora vestan hafs,
nema í hvert sinn er fjárstyrks var leitað
til þeirra. Þá voru þeir góðir til að taka,
enda reyndust þeir vel og drengilega í
þeim efnum. En samskotin gleymdust
fljótt, og þakkirnar voru tíðum af skorn-
um skamti.
Þessi fórnfúsi vestur-íslenski drengskap-
ur kom fagurlega í ljós, þá er stofnað
var til Eimskipafélags íslands! — Og nú
nýskeð hafa Vestur-Islendingar safnað 10
til 15 þúsundum króna með frjálsum sam-
skotum til styrktar heilsuhælisbyggingar á
Norðurlandi. — Það mun því eigi ofmælt,
að ef meta ætti þjóðrækni Islendinga eftir
beinum fjárframlögum með frjálsum sam-
skotum til þjóðþrifa, þá standa Vestur-
Islendingar eigi að baki oss »góðu börn-
unum« heima, og hlutfallslega standa þeir
oss miklu framar.
Mér hefir því ætíð gramist það sárt, er
eg hefi orðið var austur-íslensks ódreng-
skapar í garð Vestur-íslendinga. Og það
hefir því miður of oft borið við. —
Með kinnroða og fögnuði tók eg frétt-
inni um þjóðrœknissamtók Vestur-íslend-
inga um sömu mundir sem eg var orðinn
þess vísari, að þjóðrækni landa minna
keima var í hraðri afturför. Og jafnvel
ungmennafélögin íslensku, sem áttu eld-
móði ungrar þjóðræknishrifningar »líf sitt
að launa«, voru farin að kólna og dofna!
Það skal þó fúslega játað, að þessi »sjúk-
dómur« gerði vart við sig víða um lönd
á ófriðarárunum, og er á vissan hátt af-
leiðing þeirra. —
Þá skeður það gleðilega fyrirbrigði, að
Vestur-íslendingar fylkja liði og stofna
ísl. þjóðrœknisfélag í marzmánuði 1919.
Stefnuskrá félagsins er stutt og kjarnorð.