Samvinnan - 01.04.1977, Blaðsíða 5

er traust á mönnunum og trú
á manninn, — ekki mann-
dýrkun, því að það er alls ekki
það sem átt er við, þegar tal-
að er um trú á manninn.
Mér finnst samvinnuhug-
sjónin leggja áherzlu á að
þræða hinn gullna meðalveg á
milli heildarhyggju og ein-
staklingshyggju. Með því móti
er lögð áherzla á hvort tveggja,
en það verður einungis gert
með því að gera sér grein fyrir
persónuleika mannsins. Þar er
komið að sérstöku viðhorfi,
sem átt hefur miklu fylgi að
fagna á Vesturlöndum, svoköll-
uðu persónuleikaviðhorfi. Hér
eru ekki tök á að fjalla ítarlega
um það, en ég vil aðeins geta
þess, að einn þeirra sem hvað
mest hefur mótað þetta við-
horf er ísraelsmaðurinn Mart-
in Buber. Hann hefur ákveðn-
ar hugmyndir um i hverju per-
sónuleiki felst og heldur því
meðal annars fram, að ein-
staklingur geti ekki orðið per-
sónuleiki nema í samskiptum
við aðra, í hóp, í heildinni.
Nýr tími - ný túlkun
— Hefur samvinnuhreyfing-
in fjarlægzt uppruna sinn á
seinni árum, „troðið merki
frumherjanna í svaðið“ — eins
og haldið var fram í blaða-
grein nýverið?
— Ég vil svara þessu neit-
andi. Samvinnuhreyfingin hef-
ur ekki „troðið merki frum-
herjanna i svaðið". Á hitt ber
að sjálfsögðu að lita, að þótt
sjálf hugsjónin sé eilif, ef hægt
er að nota það orð í sambandi
við mannlegar hugsjónir, þá
er túlkunin timabundin. Ég
held að það sé alveg ljóst, að
túlkun frumherjanna á ekki
við á okkar tíma, svo ágæt sem
hún var á sinni tið. Nýr timi
krefst nýrrar túlkunar. Við
búum ekki lengur við kyrrstætt
samfélag, sem var hér á landi,
þegar samvinnustefnan kom
fram. Við búum við samfélag
mikilla umbreytinga, samfélag
sibreytileikans, eins og stund-
um er sagt. Þetta hlýtur að
valda því, að túlkunin breyt-
ist.
Ég vil taka fram, að sam-
vinnustefnan er að mínum
dómi þrennt: viðskiptastefna,
félagsmálastefna og menning-
arstefna. Spurningin er á
hvaða þætti áherzlan á að
hvíla. Það er ljóst, að hér á
landi hefur hún fyrst og fremst
verið viðskiptastefna. Hún var
á tímabili all áhrifamikil fé-
lagsmálastefna, en hún hefur
aldrei orðið sérlega áhrifarík
menningarstefna, þó að sá
þáttur hafi engan veginn
gleymzt.
— Svo að við höldum áfram
að ræða þau ádeiluefni, sem
mest hefur borið á að undan-
förnu: Er Sambandið auð-
hringur?
— Sambandið getur aldrei
orðið auðhringur i þeirri merk-
ingu sem það orð raunverulega
hefur, það er að einn eða fáir
eigi miklar eignir, mikla pen-
inga, mikil verðmæti. Samband-
ið sem slíkt á raunverulega
ekkert. Auðurinn, ef hægt er að
nota það hugtak, er félags-
mannanna, og þeir eru eins og
við vitum nærri 40 þúsund. Það
er því alls ekki hægt að segja
að það sé auðhringur, þó að
samtök 40 þúsund manna hafi
töluvert umleikis, eigi miklar
eignir og kannski töluvert fjár-
magn. Ef spumingin væri hins
vegar borin fram svolítið öðru-
visi, ef spurt væri til dæmis
hvort fjármagnið skipti of
miklu máli í samvinnuhreyf-
ingunni, þá kynni svarið að
verða á aðra lund.
Að minu áliti má segja, að
ef til vill hvíli fullmikil á-
herzla á fjármagninu, en held-
ur lítil áherzla á mönnunum
sem fjármagnið á að þjóna.
— Sumum þykir Sambandið
orðið allt of stórt í sniðum. f
slíkum ummælum felst að
sjálfsögðu mikil viðurkenning
á árangursríku starfi. Eiga
samvinnumenn að keppa að
því marki, að þjóðin öll verði
eitt kaupfélag — eins og Bene-
dikt á Auðnum dreymdi um?
— Ég er ekki á sama máli og
Guðmundur Sveins-
son er nú skóla-
stjóri hins nýja
Fjölbrautarskóla í
Breiðholti og hefur
gegnt því starfi síð-
an 1974.
Það er full
ástæða til að
gera tilraunir
með annað
lýðræðisform.
5