Neisti - 30.01.1979, Blaðsíða 9

1. tbl. Neista 1979, bls. 9
Iran:
Alþýðan hefur hrakið morðingjann
af höndum sér!
Eitt af síðustu verkum Reza Pahlavi
sem keisara var að skipa Shaphur
Baktiar forsætisráðherra landsins.
Baktiar bar síðan ráðherralista sinn
undir einræðisherrann og bað um
blessun. Eftir að hafa veitt hana með
sínu guðdómlega umboði var keisarinn
á förum úr landi sér til hvíldar og
endurnæringar, að því er hann sjálfur
sagði. Almenningur í landinu var þó
ekki á þeim brókunum að yfirgefa
landið og leita á vit heilsuhæla og stol-
ins auðs erlendis. Baráttan heldur því
áfram í fran og nú stendur hún við þjón
keisarahirðarinnar, Baktiar.
Burtu með Baktiar!
Óvissan ein ríkir
Hvað verður er ógott að segja fyrir
um. Bandaríkin hafa greinilega engin
áhrif í landinu lengur. Ólíkt Kinverj-
um, ákalla íranir ekki Carter og biðja
hann að beina fránum réttlætissjónum
sýnum að þeim mannréttindabrotum
sem verið er að fremja á þeim. Þeir vita
að heimsvaldastefna USA er ein af
höfuðorsökum mannréttindaskerðing-
arinnar.
Carter Bandaríkjaforseti hélt hverja
grátkonuræðuna á fætur annarri í
haust um það leyti er uppsveiflan
ágerðist og bað menn að gæta stillingar
og hætta að hvekkja keisarann. Annars
gæti farið illa. Lýðræði, lögum og reglu
yrði stefnt í voða og mannfrekt borg-
arastríð skylli á. Hann lét þó undir
höfuð leggjast að eyða orðum í hversu
mannfrekt „lýðræðið" hefði verið í
framkvæmd í íran í haust. Carter
talaði þarna með því umboði sem hann
héfur sem forseti Bandaríkjanna, f.
hönd ríkjandi stéttar sem hefur
hagsmuna að gæta í íran. Mat hans á
baráttuhug og -getu írana var mjög
óraunsætt. Þegar kom í ljós að
aðgerðir keisarans höfðu aðeins þau
áhrif að egna almúgann æ meir fór að
breytast hljóðið í amrísku auðvaldi.
Afstaðan fór að svipa til afstöðunnar
til Somoza s.l. sumar, þegar sókn
skæruliða í Nicaragua var hvað beitt-
ust. Carter sá fram á að fólk tæki
völdin ef ekki væri að vissu marki
gengið að óskum þess. Einnig stungu í
augu hans kröfur íranskrar alþýðu er
beindust gegn amerísku auðmagni og
heimsvaldastefnu. Það er
viðtekin taktík að drepa uppsveiflu
sem þessa í dróma með sýndartilstök-
unum. Þess vegna var Carter farinn að
gauka því að keisaranum síðustu vik-
urnar, að það væri e.t.v. eins gott fyrir
hann að hypja sig. Nú er Bandaríkja-
mönnum mest í mun að styrkja íranska
borgarastétt í sessi, þótt það kosti lítils-
háttar aukin lýðréttindi, kauphækkun
o.s.frv. Aðalatriðið er að hagsmunir
bandarísks auðmagns séu tryggðir.
Hlusta íranir á þennan
Carter-bjálfa?
Þótt stjórn Shaphurs Baktiars hafi
hlotið samþykki beggja þingdeilda
íranska þingsins hefur hún ekki hlotið
samþykki þjóðarinnar. Margar fjöl-
mennar mótmælagöngur hafa vetið
farnar og virðast engu smærri nú en
fyrr. Ljóst er, að áeggjan Khomeinis
hefur haft mikil áhrif, en hann hefur
lýst stjórnina ólöglega og sagt að skipa
beri bráðabirgðastjórn til þess að taka
við völdum uns þing- og forsetakosn-
ingar hafa farið fram. Það er því greini-
legt að mannvinurinn Carter nýtur lít-
illar virðingar í íran. Skipun borgara-
legs ráðuneytis kom á tólftu stundu og
hvert mannsbarn sér, að það var ein-
„Keisanm grét“,
sagði í fréttaauka útvarþs
ungis vegna þess að keisaradæmið
hafði sungið svanasöng sinn.
Ástandið í íran er undirorpið mikilli
óvissu. Herlög eru enn ríkjandi og
herforingjar því sjálfráðir um ýmsar
pólitískar ákvarðanir. Víða er herinn
þó algjörlega valdalaus t.d. í borginni
Mashad. Hún er á valdi íbúana, og
herinn hefur fullt í fangi með að verja
herbúðir sínar. Annars staðar ríkir
sama óvissa meðal hermanna, þeir
hafa hlaupist á brott, lagt niður vopn,
beint þeim gegn eigin yfirmönnum
o.s.frv. Þeir vita vart í hvorn fótinn á
að stíga. Eiga þeir að verja Baktíar og
stjórn hans, íranska borgarastétt, her-
foringjana ef þeir reyna að brjótast til
valda eða eiga þeir að styðja við bakið
á eigin fólki - alþýðunni?
Hvað hyggst Baktiar
fyrir?
Þegar Baktiar hafði verið útnefndur
forsætisráðherra kom hann fram í
sjónvarpi og gerði opinskátt um
hugðarefni sín. Hann kvaðst vilja láta
pólitíska fanga lausa, en „aðeins þá,
sem sannanlega eru pólitískir fangar“.
f íran sitja nú um 100.000 manns inni
af pólitískum orsökum. Hann vildi
afnema ritskoðun á dagblöðum, en
ekki útvarpi og sjónvarpi. Starfsmenn
tveggja síðastnefndu fjölmiðlanna eru
í verkfalli um þessar mundir til þess að
mótmæla ritskoðuninni. Baktiar lof-
aði að stjórnmálaÁokkar yrðu lög-
leiddir, en aðeins að svo miklu leyti
sem stjórnarskráin gerir ráð fyrir. Hún
bannar m.a. starfsemi flokka er að-
hyllast þjóðnýtingu einkaeignar. Her-
lög skyldu afnumin í áföngum.
Baktiar vill áfram stuðla að sam-
skiptum við Bandaríkin, en þessi
„samskipti" felast í meiriháttar arðráni
heimsvaldastefnunnar á íranskri al-
þýðu. Hann vill halda erlendum
„ráðgjöfum" í landinu. Hins vegar
hafa íranir mjög sett sig upp á móti
þessu og mótmæla kröftuglega. Bakti-
ar segist „vona, halda og biðja“ að
keisarinn verði áfram einvaldur. Þar
með er fokið í flest skjól fyrir vesalings
manninn og hann á ekki eftir að eiga
sjö dagana sæla við að reyna að
sannfæra milljónirnar um ágæti þess-
arar stefnu sinnar. Alla vega má full-
yrða, að hann fari villur vega þegar
hann heldur fram að hans hlutverk sé í
því fólgið aðf leysa einhvern „mis-
skilning" milli keisara og þjóðarinnar.
Þjóðfélagsbylting írans samanstendur
af miklu meiru en misskilningi.
Hugo Blanco -
„Maður ársins" í Perú
Það má vel vera að skákin eigi hug
íslendinga um þessar mundir, en
fjöldabaráttan blívur í P'erú. Dagana
9, -11. janúar var perúanskur verkalýð-
ur í verkfalli til þess að krefjast hærri
launa og mótmæla gífurlegum hækk-
unum á sykri (18%), brauði (33%),
mjólk (35%) og eidsneyti (20%).
Reyndar merktu menn af þátttökunni í
verkfallinu að bakslag væri komið í
baráttuna eftir alla þá róttækniþróun
er átti sér stað í Perú síðasta sumar.
Aðeins um 30-40% þátttaka náðist og
liggja tii þess margar ástæður. Herinn
hafði búið sig vel undir „átökin“, sýndi
sig á götum úti dagana næst á undan og
var grár fyrir járnum. Um 800 verka-
lýðssinnar og baráttufólk var hand-
tekið og hvers kyns óþokkabragða
neytt. Verkalýðssamtökin CGTP
bjuggu sig lítt eða ekki undir aðgerð-
irnar, höfðu í frammi lítinn áróður og
reyndu frekar að gera áhrif aðgerð-
anna sem minnst. Verkfallsnefndin, er
hafði umsjón með aðgerðunum, var
ekki skipuð meðlimum verkalýðsfél-
aga sem CGTP-forystan „viðurkenn-
ir“ ekki, og er að finna meðal þeirra.
hörðustu baráttumennina sem stóðu í
broddi fylkingar í hinum hörðu
þjóöfélagsátökum síðasta sumar. Einn-
ig voru fulltrúar úr fátækrahverfum
Linta útilokaðir. Þetta hafði þau áhrif
að mikill hluti verkfalismanna hafði
eng;a yfirstjórn.
Þegar danska blaðið Klassekamp-
en, málgagn danskra trotskista, hafði
sarnband við félaga Hugo Blanco í
Lima eftir verkfallið var hann óhress
yfir þessum atburðum. Kvað hann
samtök sín hafa skipulagt fundi í
fát.ækrahverfunum til þess að reka
áróður fyrir verkfallinu og reyna að
brúa sambandsleysið við forystuna.
Ói.taðist hann að eftir þessar síðustu
aögerðir myndi Morales Bermudes
st.yrkja stöðu sína og geta hafið ofsókn-
ir sínar gegn pólitískum andstæðing-
um sínum, þ.á m. Blanco sjálfum.
Blanco var kjörinn „maður ársins“
1978 af vikublaðinu Amauta, sem er
víðlesnasta vinstrisinnaða blaðið í
Perú. Kvað blaðið valið vera komið til
af því, að Blanco væri tákn hinnar
hetjulegu og fórnfreku baráttu er
perúönsk alþýða hefði háð á síðasta
ári, tákn þeirra vona og hetjulundarer
þyrfti til að berjast fyrir nýju skipulagi.
Klassekampen.
Nicaragua: Sandinistar
ekki á því að gefast upp
Ekki virðast skæruliðar íNicaragua,
svokallaðir Sandinistar, dauðir úr öll-
um æðum. Árið hófst vei hjá þeim að
þessu sinni, því að þeir hafa hafið bar-
áttuna á ný með endurnýjuðum styrk.
Skærur hafa orðið í höfuðborginni
Managua svo og í Leon og Granada.
Jafnframt þessu hafa verið farnar fjöl-
mennar mótmælagöngur í Managua
gegn Somoza einræðisherra.
í hita baráttunnar hafa hinir þrír
„skoðanahópar“ FSLN nálgast hvern
annan. Tomas Borge, sem er talsmaður
fyrir hóp er leggur áherslu á úthald til
langs alþýðustríðs gegn Somoza, sagði
nýlega að hann hefði áhuga á að sam-
einast hinum hópunum tveimur.
Annar þeirra leggur áherslu á skamm-
vinnt skærustríð á hendur stjórninni,
en hinn er e.k. verkalýðs„tendens“.
Somoza hefur ekki setið auðum
höndum því að hann hefur leitað út
fyrir landsteinana til Hondúras, E1
Salvador og Guatemala eftir hernaðar-
legum stuðningi. Útlit er því fyrir
framhald þeirrar baráttu er stóð í
blóma síðasta sumar.
Fattinna verkamanna
minnst í Póttandi
{ desember fóru 4000 manns í mót-
mælagöngu um götur í Gdansk í
Póllandi til þess að minnast verka-
manna í skipasmíðastöðvum er féllu í
verkfallinu mikla 1970.
Gangan var farin að undirlagi með-
lima og stuðningsmanna KSS/KOR
(Nefndarinnar til stuðnings félags-
legum sjálfsvarnarrétti og ROPCIO
(Hreyfingarinnar til varnar mannrétt-
indum) og frjálsra verkalýðsfélaga.
Gangan var rækilega auglýst.
Fjölmenni tók þátt í þessum mót-
Jón og séra Jón
Á sama tíma og Bandaríkin hafa
veitt viðtöku þúsundum „flóttamanna“
frá Vietnam eru þau að búa sig undir
að reka úr landi aðrar þúsundir flótta-
manna frá Haiti sem hafa komið að
undanförnu á smábátum til Florida.
Innfiytjendastofnun Bandaríkjanna
hefur nú í hyggju að reka úr landi um
mælum þrátt fyrir að lögreglan hefði
handtekið fjölda stjórnarandstæðinga
dagana fyrir gönguna.
Safnast var saman á torgi nokkru,
lagður blómsveigur á torgið til minn-
ingar um verkamennina er féllu.
Mínútuþögn fjöldans heiðraði minn-
ingu þeirra enn frekar. Þá var sunginn
Alþjóðasöngur verkalýðsins. Þessu
næst hófust ræðuhöld.
Nokkur eftirmál urðu af mótmæla-
göngunni og fundarhöldunum, en ekki
teljandi að því er segir í heimildum.
9000 Haitibúa, sem hafa komið til
Bandaríkjanna frá árinu 1972. Þing-
maður einn, Walter Fauntroy að nafni
sagði fyrir skömmu að Haitibúarnir
hefðu augsýnilega verið gerðir aftur-
reka vegna þess að þeir væru svartir,
fátækir og væru að flýja hægrisinnaða,
andkommúníska stjórn.
IP/I ógk.