Verklýðsblaðið - 31.01.1936, Qupperneq 2

verklyðsblaðið
Hvað er að gerast á Norðfirði?
Efifir Lúðvík Jósepsson
ATVIIINULEYSISBABÁTTA.
pað var i nóvemberbyrjun 1935, að
atvinnuleysið hafði þrengt svo að
verkalýð Norðfjarðar, að hann krafð-
íst fundar í félagi sínu — Verklýðs-
félagi Norðfjarðar. A þeim fundi
roru aliir á cinu máli og samþykktu
kröfur á bæjarstjómina um atvinnu-
bætur. Fundurinn sendi nefnd með
kröfur sínar og ýtti hún fast á eftir
þeim. Bæjarstjómin neitaði flestum
kröfunum, nema þeirri, að ýta við
ríkisstjóminni og biðjast hjálpar. Rík-
isstjómin rumskaði seint og svaraði
neitandi að lokum. Vegna þeirra
mjög svo ískyggilegu aðstæðna, sem
verkafólk bæjarins átti orðið við að
búa, ákvað verklýðsfélagið að halda
almennan borgarafand í bænnm, A
þessum borgarafundi, — sem var sá
fjölmennasti, sem líklega hefir sést 1
Neskaupstað — var harðlega deilt á
bæjarstjómina fyrir slælega fram-
kvæmd á nauðsynjamálum alþýð-
unnar. Einnig voru á þessum fundi
samþykktar fjölmargar kröfur á
stjóm og þing. þessi fundur var samt
merkilegastur fyrir þá voldugu vakn-
ingu, sem hann hafði á bæjarbúa í
heild. Enda fór i kjölfar hans sú
Utterkilega barátta, sem hér skal
greind í fáum dráttum.
YAKNING
VERKLÝÐSFÉLAGSINS.
Verklýðsfélagið, sem hefir verið í
höndum Jónasar Guðmundssonar og
nokkurra hans spökustu fylgjenda,
hefir undanfarin ár legið að mestu
niðri. Kauptaxti félagsins hefír verið
þrábrotinn og kjör verkafólks stöðugt
farið vei-snandi síðustu árin. Svo
rammt hefir kveðið að eyðileggingar-
etarfj þessarar fámennu klíku á sam-
tokum verkalýðsins, að jafnvel 17
mánuðir hafa liðið á milli fonda í
félaginu.
J>etta sama verkiýðsfélag hélt nú
hvem fundinn af öðrum. Fjöldi verka-
rnanna streymdi í félagið og allir
ræddu um endurvakningu þess. Jafn-
vel einn bæjarfulltrúi Alþýðuflokks-
ins talaði um að rétt væri að fram-
fylgja einu sinni lögum félagsins og
halda fund í mánuði hverjum. Kaup-
taxtinn var tekinn fyrir og gerðar ú
honum verulegar breytingar, en þó
allar mjög í samræmi við samtök á
byrjunarstigi.
Um þetta leyti en þó nokkru
fyrr — koinu hingað Jónar tveir.
Ann'ar Rafnsson og sendur af K. F. I.,
en hinn Sigurðsson og sendur af A1
þýðufl. þcirra vegna voru hér haldrr
ir tveir almcnnir fundir. A þeim var
samfylkingarþólitíkin mjög rædd og
liafði hún geysiáhrif t.il róttækni í
bænum.
Samfylkingarhugur sá, sem gagn
tók menn, eftir komu þessara manna
átti og drjúgan þátt í starfsemi verk-
lýðsfélagsins. ]>að ér ekki lit.ill styrk
ur fyrii' verkainenn, sem standa í
baráttu fyrir hagsmununi sínum, að
heyra raami eins og Jón Rafnsson
einmitt flytja það mál, sem i*fst hcfir
vcrið i hugum þeirra sjálfra og
sjá og lieyra andstaiðinginn — Jón
Sigurðsson rneð gömlu mótbár-
urnar, jafn rösklega andlega rass-
skeltan og hér var gert.
þegar hér var komið sögu urðu for-
kólfar Alþýðuflokksins alvarlega
iræddir. Hver af öðrum tók að sjá
rautt. þessir láunuðu starfsmenn,
sem hættir voru að koma á fundi
Verklýðsfélagsins komu nú. Og nú
var líka byrjað að malda í móinn,
að reyna að draga úr. Nú komu ræð-
ur, sem fjölluðu um: erfiðleika at-
vinnuveganna, sanngjarnt kaup á erf-
iðum tímum, hækkánir ekki fyrr en
í góðæri o. s. frv.
SAMpYKKT AÐ HÆKKA
KAUPTAXTANN.
En vegna þess, að foringi Alþýðu-
fiokksins hér Jónas Guðmundsson
hefir ráðið hér og ríkt sem nokk-
urskonar Mussolini, fór hér sem
vænta mátti, þegar foringinn sjálfur
var ckki við (á þingi), að enginn gat
við neitt ráðið.
Verkamennirnir stjórnuðu því sjálf-
ii þessa stundina félagi sínu.
Nýi taxtinn, sem fór fram á: hækk-
un skipavinnu um rúm 20%, fast
mánaðarkaup við Fóðurmjölsverk-
smiðjuna og styttingu vinnutímans
þar úr 10 í 9 stundir á dag, auk nokk-
urra breytinga til bóta á kjörum sjó-
manna, var samþykktur í einu hljóði
í félaginu.
Sjálfir fylgifiskar .lónasar, sem i
rauninni voru þessu andstæðir, þorðu
ekki að vera á móti og nokkrir
greiddu atkvæði með taxtanum.
þegar sýnt þótti að atvinnurekend-
ur vildu ekki semja, ákvað félagið að
hengja upp taxtann og leggja ti!
verkfalls ef rneð þyrfti.
Fyrstu átökin urðu viö algreiðslu
rikisskipa. Alþýðusambandinu var
simað, verkfallsráð skipað og full
eining virtist ríkja mcðal verka-
rnanna. Alþýðusambandið svaraði
aldréi, Esja kom og afgreiðslan varð
að láta undan; nýi taxtinn hafði
fengið sína fyrstu viðurkenningu og
var greiddur. . . . En með Esju kom
þingmaðurinn — sjálfur Mussolini —,
nú var seni allir andstæðingar verk-
lýðsfélagsins hcfðu heimt foringja
sinn. Skiþaafgreiðslumar báðu hann
strax hjálpar og hann hjálpaði þeim.
Jónas Guðmundson, sem er fomiað-
ur verklýðsfélagsins boðaði nú til
fundar — i fyrsta skipti í langan
tíina — óbeðinn af verkamönnum.
þrssi limilur átti jafnframt þvi að rífa
niður taxtann, að vera aðalfundur;
þvi foringjamir, sem heima höfðu
\ erið, treystu sér ekki til að halda
aðalfund, öðru vísi en að „kommamir
tækju félagið". þeir skoruðu því á
Jónas og sögðu það einu lciðina vera,
að haun talaði sjálfur við karlana
og stillt.i sér sjálfum scm formanni.
i
AÐALFUNDURINN WITKT.T
þessi fundur er alrncnnt talinn ein-
liver merkilegasti fundur Verklýðs-
félags Norðfjarðar. — Jónas lék á alla
sína. fínustu .strengi, talaði um fátækt
sina og hasl, þrotla.usa baráttu fyrir
verkalýðnum og lannin, sem alltaf
voru vunþakklæti. Ilaim skoraði á
eila þá, sem hann hefði haft eitthvað
al' i'anglega að koma og þeir skyldu
fi'i það greitt, jafnvcl þó að hann
ætti nú ekkert eftir nema stólana í
búsinu sínu.
Mönnum bar ekki saman um, hvort
hann grét eða reyndi að gráta, en
annaðhvort var, það er víst.
Nýja taxtann réðist Iiarm á og
sagði, að verkamenn hefðu látið
„kommana" villa sér sýn, því að taxt-
imi væri „persónuleg árás á sig og
sitt fyrirtæld". þetta hans fyrirtæki
er Fóðurmjölsverksmiðja bæjarins,
sein hann er forstjóri við.
Viðkvæmni Jónasar og lipurð hans
á að handleika sannleikann, eins og
væri hann þrautreyndur prestur þótti
ekki nægja, og þvi flulti alþýðu-
prédikari sá, sem jafnan situr hon-
um á hægri hönd, eina af sínum
hjartnæmustu bænum til handa sín-
um bágsíadda foringja. þessum ves-
l:ngs manni, sem nú gat án þess að
l.iúga, talað um, að móttökur verka-
manna væru kaldari og mikið breytt-
ar frá því sem verið hefði. þetta var
í fyrsta skipti, sem Jónas hefir verið
hræddur um sig á sinum eigin fundi,
i fyrsta skipti, sem hann hefir verið
afhjúpaður svo, að verkamenn hafi
almennt séð.
það leit orðið svart úí íyrir Jónasi
nú. Hans siðasta tromp, að kjökra og
segja kommúnista eða einhverja
vonda menn vera að níðast á sér
persónulega og biðja verkamennina,
þvi þeir væru alltaí svo góðir, áð
koma sér nú til hjálpar. Allt þetta
virtist heldiir ekki ætla að duga.Fjöldi
verkamanna mótmæltu honum, bæði
á fundinum og áður en þa.r kom.
En svo kom atkvæðagreiðslan. Meö
mér cða móti hrópaði foringinn; ann-
ars vegar ég, hinsvegar kommar með
persónulegar árásir. Fjórum sinnum
þurfti að telja atkv. svo að Jónasi
líkaði (og þó líkaði honumj aldrei).
Og mcð honum voru þá 52, en mótí
48. Aðeins með 4 atkvæðum tókst hon-
um að sigra.
í fyrsta skipti sem atkvæðin vofu
talin, fékk hann aðeins 39, en við
höfðum alltaf okkar tölu. Og hvemig
lókst lionum svo að ná þessari tölu?
Með því að hópa mönnum í félagið
og á fundinn, sem aldrei mæta á fé-
lagsfundum, mönnum, sem höfðu per-
sónulega hagnað af, að nýi taxtinn
var drepinn.
Hinn lífræni hluti félagsins, sem
mun halda félaginu uppi, var nærri
allur með taxtanum og á móti Jón-
asi. þessi sigur Jónasar, sem var
þannig, að hann þorir ekki á hann.
að minnast, var í rauninni ekki sig-
ur — heldur geysitap.
lín eins og drukknandi maður gríp-
ur í hálmstrá til að halda sér fljót-
andi, eins grípur Jónas hér til ör-
þrifaráða, því hann þorir ekki að sjá
l'.vað er að gerast. En hann mun samt
sjá það. Líklega fer fram kosning á
einum manni í bæjarstjórn hér í
sumar og þá mun hann sjá, að ósig-
urinn er ekki aðeins í verklýðsfélag-
inu, heldur og í öllum bænum og
margir spá að verr muni Jónas fara
við þær kosningar en þessar í verk-
lýðsfélaginu.
Verkalýðurinn á Norðfirði hefir
fengið nóg af stjórn Alþýðuflokksins,
sem hefir drepið verklýðssamtökin og
stýrt. bæjarmálunum beint í sjóinn.
Nú rís verkalýðurinn upp og heimtar
ai liinum leiðandi mönnum flokksins
að annaðhvort skipti þeir um stefnu
eða láti af störfum.
Aðalfundur
félags járniðnaðarmanna
verður haldinn sunnudaginn 2.
h. í Baðstofunni.
febrúar kl. 1 ‘/2 e.
D a g 8 k r á:
1. Samþykt lagabreytinga
2. Venjuleg aðalfundaratörf
Stjórnin.
Aðvövun.
Samkvæmt lögum nr. 52 1935 er skylt að selja egg
eftir þyngd. Varðar sektum frá 5—50 krónur, ef út af
er brugðið.
Kaupmenn og framleiðendur, er brjóta á móti þessu,
verða héreftir látnir sæta sektum.
Lögreglustjórinn í Reykjavík, 30. janúar 1936.
Grústav A. Jónasson
settur.