Stúdentablaðið - 01.12.1973, Qupperneq 2

Jón Guðni Kristjánsson.
ÍSLAND ÚR NATO - HERINN BURT
Ræða flutt á kosningafundi
í Háskólabíói 20. október sl.
Þegar alþingi samþykkti að-
ild Islands að NATO 30. marz
1949, voru íslendingar fullviss-
aðir um, að hér yrði aldrei er-
lendur her NÉ HERSTÖÐV-
AR á friðartímum, enda tekur
Atlantshafssáttmálinn af öll
tvímæli um það. En tveim ár-
um síðar steig bandarískur her
á land í Keflavík, það voru
ekki lengur friðartímar að dómi
bandarískra og íslenzkra ráða-
manna. Stríðið í Kóreu ógnaði
öryggi íslands á einhvern yfir-
skilvitlegan hátt, sem þeir ein-
ir skilja, sem hugsa hnattrænt.
Og alls staðar voru Rússarnir
í bakgrunninum með horn og
hala, reiðubúnir að leggja land-
ið undir sig með pín og áþján.
Þegar vinstri stjórnin fyrri sat
að völdum vildi hernaðarsinn-
um það happ til, að Rússar
réðust inn í Ungverjaland, og
hver maður hlaut að sjá, að
það var aðeins um tímaspurs-
mál að ræða, hvenær röðin
kæmi að íslandi. Svo að her-
inn sat. Síðan kom TékkósJó-
vakía og ég rek ekki þessa
sögu lengra; hún ætti að vera
hverjum manni kunn.
En NATO-sinnar á íslandi
hafa mátt reyna það að undan-
förnu, að það er erfitt að hafa
tímann á móti sér, að svo
sannferðug sem lygin var fyrir
25 árum, jafnaumkunnarverð
er hún í dag.
NATO var stofnað sem enn
ein tilraun afturhaldsafla Evr-
ópu til að frysta umsamin
styrkleikahlutföll stórvelda álf-
unnar; valdajafnvægir marg-
fræga. Sú kennin að valdajafn-
vægi stórvelda sé trygging fyr-
ir friði í heiminum er búin að
lifa lengi og með hana að leið-
arljósi hafa mörg myrkraverk
verið unnin. Það er í raun-
inni átakanlegt að sterk öfl
meðal 200 þúsund manna
þjóðar, sem í ofanálag á í bar-
áttu við erlent herveldi um yf-
irráðarétt yfir auðlindum sín-
um, skuli telja viðhald þessa
jafnvægis mikilvægasta verk-
efnið á sviði utanríkismála,
svo gjörsamlega ósamrýman-
legt sem það er sjálfsákvörð-
unarrótti þjóða. Það var óneit-
anlega gaman að heyra valda-
jafnvægispostulan Benedikt
Gröndal verða að játa það
fyrir nokkru, að líklega mætti
líta svo á, að brottför sovézka
herliðsins frá Tékkóslóvakíu
raskaði valdajafnvæginu. At-
ferli Sovétríkjanna austantjalds
er nefnilega auðskilið í ljósi
valdajafnvægiskenningarinnar,
og þeir sem áfellast þá í öðru
orðinu en Iofsyngja valdajafn-
vægið, komast í háðulega mót-
sögn við sjálfa sig.
Umhyggja sumra íslendinga
fyrir því hernaðarbákni sem
NATO er, er svo mikil, að yf-
irgengur skilning venjulegra
manna. Þegar brezki NATO-
flotinn réðist inn á íslenzkt yf-
irráðasvæði, varð Mogganum
það fyrst fyrir að segja í leið-
ara, að þótt landhelgismálið
væri að sönnu mikilvægt, þá
væru öryggis- og varnarmálin
mikilvægari. Mogganum láðist
þó að geta þess, hversu miklu
hann vildi fórna af landhelg-
inni til að fá að njóta áfram
nærveru kanans. Og þegar
Bretar sigldu með drápstæki
sín út úr landhelginni, var
Mogganum efst í huga: NATO
hefur sannað gildi sitt, NATO
hefur bjargað andlitinu , það
hefur unnið landhelgismálið.
Við höfum eignazt nýjan Jón
Sigurðsson, Jósep Luns, fram-
kvæmdastjóra. Ekki orð um
efnahagslegar refsiaðgerðir sem
við erum enn beittir, ekki orð
um að á væntanlegri hafréttar-
ráðstefnu munum við eiga í
harðri baráttu við NATO-rík-
in.
Fyrir þá Islendinga sem á
hinn bóginn kunna að draga
nokkrar ályktanir af atburðum
líðandi stundar, hafa undan-
farnir mánuðir verið merkilegir
tímar. Mönnum hefur t.d. mátt
verða það ljóst, að verndun
umhverfis er orðið eitt, þar til
tekizt hefur að ná náttúruleg-
um auðlindum undan valdi
bákna eins og fjölþjóðlegum
auðhringum og því hervaldi,
sem er bakhjarl þeirra. Menn
mega líka gera sér það ljóst,
að landhelgisstríð Islendinga
og Breta er aðeins fremur kurt-
eisleg vasaútgáfa af stríðum,
sem bandalagsþjóðir okkar
heyja annars staðar í heimin-
um, þótt forsendurnar séu þær
sömu.
Vinstri menn við H.I. krefj-
ast þess, að íslendingar láti af
þjónkun við hernaðarbákn
vestrænna stórvelda. Þar hafa
Framhald á bls. 15.
Sveinn Rúnar Hauksson:
Baráttan gegn heimsvaldastefnunni
Ávarp flutl á kosningafundi
í Háskólabíói 20. október sl.
Nú er liðið eitt og hálft ár,
síðan heildarsamtök stúdenta
við H.I. mótuðu stefnu sína í
utanríkismálum, gegn NATO
og Bandaríkjaher á Islandi.
Hér sem annars staðar varð
árásarstríð Bandaríkjanna í
Indókína til þess að opna augu
fólks fyrir eðli bandarísku
heimsvaldastefnunnar og þeirri
hlið hennar, sem eru hernaðar-
bandalög um allan heim og
bandarískar herstöðvar, sem
skipta þúsundum.
Fólk hefur fengið að fylgjast
með því hvernig Bandaríkin, og
þá er ekki átt við bandaríska
alþýðu heldur bandarísku
heimsvaldasinnana með sam-
spili hervalds og auðvalds, hafa
frá Iokum síðari heimsstyrjald-
arinnar skapað sér þá arðráns-
stöðu gagnvart þriðja heimin-
um, sem auðstéttin hefur hreykt
sér í og jafnframt notað til að
hygla þægum leppum sínum.
Sú ljóta saga, hvernig hér-
lend borgarastétt flækti Island
inn í eitt þessara hernaðar-
bandalaga og fékk í gegnum
það erlendan her sér til bak-
tryggingar verður ekki rakin
nú. Þá sögu þyrfti hver maður
að þekkja og setja hana um leið
í samhengi við reynslu alþýðu
annarra landa af heimsvalda-
stefnunni og handbendum
hennar.
Þess má til dæmis minnast,
að sama ár og Bandaríkjastjórn
sveikst um að kalla heri sína
burt af íslandi að heimsstyrjl
öldinni síðari Iokinni, hófu
nánir bandamenn hennar,
frönsku nýlendusinnarnir árás-
arstríð sitt gegn Alþýðulýðveld-
inu Víet Nam, sem hafði verið
stofnað árið áður eftir sigur
Víetnama yfir Japönum. Frá
þessu ári, árinu 1946, hefur
verið háð í þessum tveim lönd-
um ólík barátta, en jx') sama
eðlis, barátta gegn heimsvalda-
stefnunni og innlendum verk-
færum og skjólstæðingum
hennar. — í þann mund sem
Víetnamar lögðu frönsku ný-
lenduherina að velli (við Dien
Bien Phu 1954), náðist hér
heima víðtækari samstaða en
oft áður gegn bandaríska
NATO-hernum, sem m.a. leiddi
til myndunar vinstri stjórnar
1956. Hún efndi ekki loforð
sín um brottför hersins og féll
1958. Nú er aftur við völd svo-
kölluð vinstri stjórn og hefur
setið svipaðan tíma og hin fyrri,
og á sömu loforðum.
Þessi ríkisstjórn okkar hefur
þrátt fyrir alit notið stuðnings
alþýðu um land allt vegna
þeirra vona sem bundnar hafa
verið við framkvæmdir hennar
í landhelgis- og herstöðvarmál-
inu.
En fólk lætur sér ekki nægja
að sitja bara og vona.
Eftir að Stúdentaráð hafði
markað stefnu okkar gegn að-
ild íslands að NATO og fyrir
brottför Bandaríkjahers af ís-
landi, urðu fleiri samtök náms-
manna og æsku til þess að
móta sömu stefnu gegn banda-
rísku heimsvaldastefnunni hér
á landi, um leið og þau lýsm
yfir stuðningi við þjóðfrelsis-
baráttu Víetnama, en um þess-
ar mundir stóð einmitt yfir vor-
sókn Frelsisherja víetnömsku
alþýðunnar, sem knúði banda-
rísku heimsvaldasinnana til al-
varlegra samningaviðræðna og
að lokum til friðarsamkomu-
lags.
Stuttu eftir samþykkt Stúd-
entaráðs gerði Æskulýðssam-
band Islands aðra slíka og
nokkrum vikum síðar voru
samtök hernámsandstæðinga
stofnuð. Þau hafa frá upphafi
lagt höfuðáherzlu á að veita
ríkisstjórninni stuðning, eða
öllu heldur þrýsting, til að efna
heit sitt um brottför hersins á
kjörtímabilinu.
Víetnamnefndin’ á íslandi
var svo stofnuð á hausti síðasta
árs, en hún hefur tengt stuðn-
ing við þjóðfrelsisbaráttu Víet-
nama barátmnni gegn banda-
ríska NATO-hernum á íslandi
og fyrir úrsögn íslands úr
Framhald á bls. 15.
2 — STÚDENTABLAÐIÐ