Stúdentablaðið - 01.03.1985, Síða 21

Stefnuyfirlýsing
Manngildissinnaðra
stúdenta
Hvaða kerfi, hvaða þjóð, hvaða félag er undanþegið þeirri kreppu
sem ríkir í dag? Stjörnunum úti í geimnum verður ekki kennt um né
heldur veðurfarinu. Mataræði fólks á engan þátt í því að niðurrifs-
stefna ryður sér til rúms um gervalla heimskringluna ásamt atvinnu-
leysi; verðbólgu, ofbeldi, ofsóknum, misrétti og tortímingu. A því-
líkum neyðartímum leggur manngildisstefnan fram svör sín, sem
miða að því að fólkið sjálft breyti félagslegum samskiptum, þau verði
í þágu mannsins en vinni ekki gegn honum.
Manngildisstefnan kom fram á öðrum tíma og reis með vísindaleg-
um rökum gegn myrkraöflun og einræðisstjóm. Síðan hefur stefnan
þróast og gert sér æ ljósari grein fyrir að hún felur í sér björtustu von
mannkyns. Nú er hún sér fyllilega meðvitandi um möguleika sína og
takmörk.
Manngildisstefnan á uppmna sinn í tilvist mannsins. Hún fjallar
um manninn út frá tilvist hans, en byggir ekki á kenningum um hann,
sem ganga út frá því að raunveruleiki heimsins hefjist áður en
mannlegt líf kviknaði.
Manngildisstefnan fellst ekki á þá skoðun heimspekinga frá fymi
tíð, að ekki sé hægt að skilgreina tilvist mannsins nema með háspeki,
félags- og sagnfræðilegum tilgátum. Því er þvert á móti svo farið að
við getum einungis mótað vísindalega heimssýn út frá tilvist
starfsemi með aðferðafræði andofbeldis.
Manngildisstefna samtímans lætur sér ekki nægja kenningar
þeirra vísinda sem ekki styðjast við tilvist mannsins og því síður
hjátrú um svokallað eðli mannsins, sem gengur út frá því að fyrirfram
sé ákveðið hvort hann ver lífi sínu til góðs eða ills.
Hver eru þá grundvallaratriði manngildisstefnunnar með tilliti til
hins félagslega veruleika?
Þau eru sem hér segir:
1. Heimurinn, sem maður-
inn fæðist til, er félagsleg-
ur og reistur á mannleg-
umásetningi.
2. Félagslegur þáttur
heimsins hefur ásetning.
Það sem telst vera nátt-
úrlegt getur orðið mann-
legt með því að verða fyrir
mennskum ásetningi. I
reynd er það samfélagið
sem miðlar og meðtekur
það sem mennskt er —
sjálfan tilganginn.
3. Þess vegna felst í mann-
legri tilvist frelsi til að
meðtaka heiminn — eða
hafna honum. Hæfileiki
mannsins til ásetnings
gerir honum kleyft að
samþykkja eða hafna
ákveðnu ástandi. Þar af
leiðandi er hann ekki ein-
ungis „speglun" þessa
ástands.
4. Samfélagið er söguleg
staðreynd. Þess vegna er
manneskjan félagsleg og
persónuleg saga en ekki
bara mannlegt „eðli“
(„náttúra"). Náttúran hef-
ur aðeins áhrif á líkama
mannsins, en ekki hæfi-
leikann til ásetnings, en
ásetningurinn er einmitt
það sem auðkennir það
semmennskter.
5. Þaðervegnahæfileikans
til að vera frjáls sem
manneskja velur að sam-
þykkja eða hafna því fé-
lagslega ástandi sem hún
fæðist til, þróast eða deyr
í. Enginn getur þróast
nema horfast í augu við
það félagslega ástand
sem hann býr við og eng-
inn kemst hjá því að velja.
Að velj a ekki felur einnig í
sér val. Afleiðingar þess
sem valið er staðfesta
hvorki né ógilda þessa
staðreynd.
6. Sögulegur eiginleiki
mannsins birtist í sam-
skiptum hans við félags-
legar aðstæður, en þessi
eiginleikivartilfyrirdaga
einstaklingsins og heldur
áfram að vera til eftir að
hannerallur.Þannigfelur
félagsleg virkni í sér stöð-
ugt mat á sögunni og hún
er jafnframt skuldbind-
ing þeirri framtíð sem
nær út fyrir dauða ein-
staklingsins.
7. Mennsk tilvist þróast í
mótsögnum sem verða til
fyrir sögulegar aðstæður
ogkoma stöðugt inn á hið
persónulega og félags-
legasvið.
8. Hjá einstaklingnum birt-
ist mótsögnin sem skrán-
ingáþjáningu. Afþvíleið-
ir að þegar maðurinn
stendur andspænis mót-
sagnakenndu félagslegu
ástandi þá þekkir hann
sjálfan sig í þjáningu
þeirra sem eru hrjáðir af
samaástandi.
9. Félagsleg mótsögn er
afleiðing ofbeldis. Of-
beldið birtist ljóslega þeg-
ar menn, einn eða fleiri,
eru kaffærðir í hinum
náttúrlega heimi og
sviptir eiginleikanum til
ásetnings sem jafngildir
frelsisviptinguþeirra.
10. Ofbeldi t margvíslegum
myndum (líkamlegt, efna-
hagslegt, á grundvelli
kynþátta og trúarbragða)
er afneitun á því sem er
mennskt í öðrum mönn-
um.
11. Ofbeldi felst meðal ann-
ars í því að hluti félags-
legrar heildar slær eign
sinni á heildina og þar er
að finna undirrót mót-
sagnaogþjáningar.
12. Persónulega og félags-
lega þjáningu er einungis
hægt að yfirstíga með því
að breyta þeim ofbeldis-
þáttum sem mótsögninni
hafa valdið. Baráttan fyr-
ir sigri yfir þjáningunni
færir hverjum manni full-
vissu um eigið frum-
kvæði þar sem hann
staðfestir með henni eig-
inleikann til ásetnings
sem aðrir hafa hafnað.
13. Árangurbaráttunnarfyr-
ir því að gera heiminn
mennskan (bæði hinn fé-
lagslega og hinn náttúr-
lega heim) birtist í stig-
magnandi framþróun.
Samfara þeirri framför
þróast eiginleikinn til
ásetningssemvinnurbug
á sársauka ogþj áningu.
Framangreind atriði og hagnýting þeirra í stjómmálastarfi má
rekja til skilgreiningar sem reist er á tilvistarlegum rökum. Þau eiga,
sér frumkvöðla í aðferð fyrirbærafræðinnar. Nú á dögum má telja
hana einustu strangvísindalegu aðferð sem lýsi og túlki líf mannsins
frá félagslegu sjónarmiði.
Á sama hátt og manngildisstefnan aðhyllist vísindalega aðferða-
fræði sem byggir á lýsingu og túlkun, tjáir hún sig í félagslegri
starfsemi með aðferðafræði aandofbeldis.
Stúdentablaðið
21