Fálkinn - 02.01.1932, Blaðsíða 3

F A L K i N N
Mannsröddin.
Efiir dr. Guðm. Finnbogason landsbókavörð.
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Vilh. Finsen og Skúli Skúlason.
Framkvœmdastj.: Svavar Hjaltested.
Aðalskrifstofa:
Bankastræti 3, Reykjavík. Sími 2210.
Opin virka daga kl. 10—12 og 1—7.
Skrifstofa í Oslo:
Anton Schjöthsgado 14.
Blaðið kemur út hvern laugardag.
Áskriftarverð er kr. 1.70 á mánuði;
kr. 5.00 á ársfjórðuugi og 20 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverð: 20 aura millimeter
Herbertsprent, Bankastræti 3.
Skraddaraþankar.
Sumir hafa hugsað sjer hnettina
sem lifandi verur, einskonar risa-
likami, sem að alt líf er þeir næra
væri partur af, bæði jurtir og dýr.
Og þeir hafa haldið því i'ram, að
mennirnir hefðu svipaða þýðingu
fyrir hnettina, eins og blóðkornin í
manninum hafa fyrir líðan hans.
bað er sannað að þessi örsmáu korn
ráða mikíu um liðan mannsins. Og
þvi skyldi það ekki geta verið rjett,
að mennirnir, sem sannariega eru
enn minni i hlutfalli við jörðina,
en blóðkornin eru í hlutfalli við
manninn, gætu ekki haft áhrif á
,,líðan“ jarðarinn'ar. Mennirnir lifa
og nærast á jörðinni, þeir breyta
efnum þeim, sem jörðin leggur þeim
til. Hversvegna skyldi þá eigi geta
verið samhand inilli þessara tveggja
nákomnu aðilja.
liins og það er þjáningin og þrá-
in, sem hefir hafið mennina upp i
æðri flokk en dýrin, þannig getur
vel hugsast, að hin eilífa barátta
mannanna fyrir þvi, að komast
hærra og leysa gátur tilverunnar og
gera hana betri, geti haft áhrif á
hnöttinn sjálfan og gert hann full-
komnari en aðra hnetti. Þetta kann
a'ð þykja firra, en það er vandgert
að neita, því að nálega á hverju ári
koma í Ijós ný sannindi, sem menn
hafa afneita'ð fyrir nokkrum árum.
Mannkynið er altaf að sannfærast
um, hve það er óendanlega lítið,
sem það veit og það er eins og ávalt
sjeu að opnast ný svið' og nýjar gát-
ur að koma fram, sem sýna, hve
jiekkingu mannsins er óendanlcga
skamt komið.
Nú ganga erfiðir timar yfir heim-
inn, þjóðirnar eiga við kreppu og
óvissu að búa og alt er á hverfanda
hveli. Menn þrá fullkomnun, nú
meira en nokkru sinni fyr og finna
sárt til þess, hve heimurinn er ófull-
kominn þrátt fyrir allar framfarirn-
ar og hve mikið á vantar, að þjóð-
irnar sjeu farsælar. Raddir óánægj-
unnar og kvalir óvissunnar gera
meira vart við sig núna en nokkru
sinni fyr, og sumir virðast vera úr-
kula vonar um, a'ð „gömlu góðu tím-
arnir" sem vftanlega voru mildii
verri en fólk minnir, koini nokkurn-
tima aftur. — Vitanlega koma þeir
aldrei aftur. En aðrir og betri tím-
ar koma í þeirra stað. Þá von verða
allir að halda i, því að hún er engu
síður ómissandi en matur og drykk-
ur.
Mannsröddin hefir frá alda
öíS 1 i verið boðberi sálar til sál-
ar, frá manni til manns. Allir
vita að röddin birtir geðshrær-
ingar manna og skap, og liorf
hvers lil annars, að hún getur
lýst sorg' eða gleði, ótta eða
reiði, efa eða vissu, verið, blíð,
þýðleg, lilýleg, vingjarnleg eða
köld, skipandi, höst og hrana-
leg. Hún getur verið digur-
urbarkaleg eða veimiltítuleg,
lögur eða ljót o. s. frv., alt eftir
því hvernig hún heyrist að hæð,
hljómmagni, hljómblæ, hraða,
áherslu, íiækkun og lækkun.
Flestir nnmu þeirrar skoðunar,
að. röddin lýsi manninum, sem
talar, ekki aðeins stundarástandi
hans heldur og eðlisfarinu. Enn
fremur að lífsvenjur rnanna,
staða þeirra og starl' móti rödd-
ina að nokkru leyli. En vísindin
hafa sama sem ekkert rannsak-
að þetta samband raddar og
persónuleika. Og hve mikið vjer
ráðum eðlisfar manna al' rödd
þeirra einni saman er efasamt
fvrir þá sök, að venjulega sjá-
um vjer menn um leið og þeir
tala til vor og' svipur þeirra,
látbragð og athafnir orka á oss
samtímis röddinni. Hitt hefir
hingað til verið sjaldgæft, að
hlusta á menn án þess að sjá
þá um leið.
En með útvarpinu hefir þetta
breyst. Nú blusta þúsundirnar
dag livern á menn, sem þeir
ekki sjá. Röddin er þar einvöld.
Hún er þar með orðin margt-
falt máttugra afl í þjó'ðfjelag-
inu en áður og' því e'ðlilegt, að
athvgli vísindamanna beinisl
að því að rannsaka, hvað lnin
megnar og í hverju áhrif henn-
ar eru íólgin.
Ein spnrningin er sú, hvaða
hugmyndir áheyrendur út-
varpsins geri sjer um þá, sem
þeir hlusta á, cflir rödd þeirra.
Um það hefir enskur sálar-
fræðingur, T. H. Pear, prófessor
í sálarfræði við háskólann í
Manchester, gert merkilega til-
raun, sem lijer skal skýrt frá
að nokkru, eftir nýútkominni
hók hans: Voice and Pemonal-
ili/. Loiulon 1931.
Tilrauninni var haga'ð svo,
áð valdir voru 9 menn, er allir,
að tveim undanteknum, voru
kunnir að ótvíræðum dugnaði
hver í sinni stöðu. Þeir voru:
1. Leynilögreglumaður, 38 ára,
Manchester.
2. Stúllca, 22 ára, einkaritari,
Manchester.
8. Prestur, 35 ára, Manchester.
1. Stúlka, 39 ára, yfirmaður
kvenlatasöludeildar í versl-
un einni, Manchester.
5. IlöftlðsmaðUr úr hernum, 31
árs, Burv.
(i. Döttir prófessors Pears, 11
ára, Manchester.
7. Dómari, 57 ára, Manchester.
8. Rafmagnsfræðingur, for-
stöðumaður raftækjasmiðju,
Manchester.
9. Leikari og leikhússtjóri i
Lundúnum.
Ekki voru allir þessir menn
upprunnir i Manchester og
höfðu sumir fengið mentun
sína annarsstaðar.
Þrjá daga i janúarmánuði
1927 voru þessir menn, þrír
hvert kvöldið, látnir lesa i út-
varpið á útvarpsstöðinni í Mán-
chester (nema nr. 9 í Lundún-
um án þcss menn vissu) kafl-
ann um skautaferðina í „Pick-
'viek Papers eftir Dickens.
Skömmu áður hafði i „Radio
Times“ verið send út áskorun
til áheyrenda með evðublaði,
sem þeir voru beðnir að fylla
út, og áttu þeir að segja álit
sitt um þessi atriði viðvíkjandi
þeim sem lásu: Kyn, aldur,
stöðu eða starf, hvort þeir væru
vanir að stjórna öðrum, hvar
þeir væru fæddir, og livaða
staðir, aðrir en fæðingarstaður,
kynni að liafa haft áhrif á mál
þeirra. Auk þess máttu menn
geta um fleira, er þeir þættust
geta ráðið af röddinni. Og loks
álti að segja hvaða tæki menn
notuðu.
Um fyrsta kvöldið komu 3710
svör, annað 3814 og þriðja 4285.
Niðurstaðan varð sú, að menn
gátu sjer yfirleitt rjett til um
kvnið, nema um nr. 6 (11 ára
stúlkuna), sem 8,1% taldi að
væri drengur.
Til að meta dóma áheyrend-
anna um aldurinn hefir höf-
undurinn ekki meðaltöluna,
heldur svo nefnda (miðtölu).
Ef t. (I. tilgátur 7 manna um
aldur einhvers manns væru
þessar raðað eftir stærð: 30,
32, 33, 35, 38, 40, 41, þá er mið-
talan 35 (meðaltalan væri 35,6).
Tala sú er hjer fcr á eftir,
sýnir, í svigum aftan við aldur
hvers ræðumanns, miðtölu til-
gátna áhevrendanna um aldur
hans:
RæðumaSur nr. 1 38 (45)
2 22 (•29)
3 33 (40)
—- 4 39 (39)
— 5 31 (30)
— 6 11 (10)
— 7 57 (48)
8 35 (30)
— 9 52 (44)
Er auðsjeð að mönnum hefii
hætt lil að ætla þá vngstu of
gamla og þá elstu vngri en þeir
voru.
Svörin um stöðuna eða starf-
ið sýndu, að áheyrendur höfðu
lmeigst til að skifta mönnum
aðallega i fjóra flokka, menn
sem stunduðu handavinnu, iðn-
aðarmenn, embættismenn og
verslunarmenn. Voru vandlega
3
vinsuð úr þau svör, er telja
varð rjett. 58% gátu' rjett til um
nr. 9 (leikarann) og 6% nálega
rjett. Um nr. 3 (prestinn) sögðu
38% að hann væri prestur,
skólakennari, einkakennari, söng
stjóri eða uppgjafa liöfuðsmað-
ur úr liernum (hann hafði ver-
ið skólakennari og verið í hern-
um) og 11% að hann væri pró-’
fessor, fyrirlesari, háskólamað-
ur, auglýsandi, ræðuskörungUr,
leikari eða guðfræðingur.
50% álitu að nr. 1 (leynilög-
reglumaðurinn) stundaði ein-
hverja útivinnu. Nr. 8 (raf-
magnsfræðingurinn) var venju-
lega talinn stunda einhverja
handiðn eða verkfræðileg störf.
Aðeins 2% gátu rjett til um nr.
5 (höfuðsmanninn) enda virð-
ist hann ekki hafa notið sin við
lesturinn.
80% töldu nr. 9 (leikhús-
stjórann) vanan að stjórna öðr-
um, 65% dómaiann og 60%
prestinn. Bendir það til þess,
að þeir sem stöðu sinnar vegna
verða mikið að beita rödd sinni
tá í hana ákveðni og festu, sem
nýtnr sin í útvarpinu. Tilraun
þessi er hin fvrsta er gerð hef-
hefur verið af þessu tæi. Jeg
skýri frá lienni vegna þess, að
hún kann að vekja menn til að
gera sjer grein fyrir hvern þátt
rödd annara manna á i dómum
voruni um þá. Það getur verið
skemtilegt íhugunarefni.
Guðm. Finnhogason.
Ljét atvinna.
í Þýskalamli er nú á tínnun stofn-
að til þriðjnngs allra hjónabanda
nicð auglýsingum. Að jafnaði verða
hjónabönd þessi ekki langæ. Að
nokkrum dögum liðnum tekur ann-
að hjónanna að harma örlög sin og
slitnar þá upp úr öllu saman. Oftasl
nær verða konurnar fyrri til að rjúfu
heitið. Þær þykjast lenda í hendur
fiagara o. s. frv.
í þýsktim lögregluskrifslofum er
sjerdeild fyrir kærur, sem konur
leggja fram út af svikum eigin-
manna. Þar er til skjalasafn yfir (>
þús. kvennaflagara, sem hafa það
eingöngu að atvinnu að svikja kven-
fólk ekki aðeins i ástum, heldur og
í fjárhagsmálum.
í Berlín koma slik kærumál að
jafna'ði 100 á mánuði. Þetta er að
nokkru leyti eðlilegt, þar eð í Þýska-
landi eru 2 miljón fleiri konur en
karlar. Verða þvi ýmsar konur úl
undan og neyðast til að leita þeirra
örþrifaráða að auglýsa eftir manni.
Ekki koma nánda nærri öll þessi
mál l'yrir lögregluna. Fjöldi kvenna
kýs heldur að bera harm sinn i
hljóði.
Talið er að helmingur allra sjálfs-
morða hieðal kvcníólks stafi af
svikum slíkra kvennaflagara.
Ungur jananskur vísindamaður,
sem er yfirlæknir i fangelsinu i
Kioto varð doktor nýlega fyrir rit-
gerð sína, þar sein hann heldur þvi
fram að feilir menn sjeu sjaldan
glæpamenn, flestir glæpamenn sjeu
aftur magrir. Eins og kunnugt er
varar Shakespeare í leikriti sínu
„Július Caesar" við mögrum mönn-
um.