Fálkinn - 18.07.1936, Qupperneq 4

4
F Á L K I N N
Minnisverðasti dagur
Þjóðabandalagsins.
Titulescu utanrikisrúðherra Rúmena (i miðju) talar við Politis utanrikisráðherra Grikkja (I. v.) og seniii-
mann Rússlands, Litvinoff (t, h.) áður en hinn viðburðarriki fundur jíjóðbandalungsins liófst.
Keisiii'inn sjálfur varð fyrir gasá-
rás ásaml einum af sonum sínum.
Hann hefir ekki náð sjer enn eftir
þetta. I>að var veikur og hrunnir
maður sem stoð á ræðustólnum, seg-
ir Ole Jusl fregnritari norska „Dag-
bladet“, sem staddur var á þessum
fundi í Genf. Tugir þúsunda af Abess-
iiiiiiniönnuni lýndu lifi fyrir gasinu.
!>á inintist keisarinn á leynisamn-
ing niilli Mussoiini og Laval, franska
forsætisráðherrans, sem hafði gefið
ítölum frjálsar hendur til árásar-
slriðs á Abessiníu, samning sem væri
]>vert ofan í sámþyktir Alþjóðabanda-
lagsins. Næst mintist hann á þá sam-
þykt bandalagsins, er 52 þjóðir þess
liefðu ákveðið að gerast mótfallnar
árásarslyrjöld ítala, og áminti þær
mn, að svíkja ekki þá samþykl, því
að í trausti liennar liefði hann ráðist
i það, að verjast yfirgangi ítala: í
trausti til Alþjóðabandalagsins liefði
liann frestað þangað til í lengstu lög.
að kveðja sanian her sinn, og það
hefði ekki verið fyr en tvo niánuðina
áður en styrjöldin hófst, að hann
hefði farið að sjá þjóð sinni fyrir
elsi og daginn eftir var þeiiii vísað
úr landi, fyrir brot á 43. grein sviss-
neskra liegningarl-aga, sem fjalla um
móðgun gegn þjóðhöfðingum annara
lí'iida. Gremja hinna mörg hundruð
blaðamanna gegn ítölum var meiri
en orð fá lýst, einkum liinna föstu
erlendu blaðamanna við þjóðabanda-
lagið. Hjeldu þeir fund samdægurs
og gerðu yfirlýsingu um, að enginn
þessara átta væru í fjelagsskap
bandálags blaðamanna, og lýstu megn-
ustu óánægju sinni á aðgerðum
þeirra. Og það kom berlega fram,
að meðal fulltrúanna á fundinum var
gremjan óskift yfir framferði ítölsku
blaðamannanna, svo að ýmsir hjeldu
að atvik þetta muiidi verða til þess
að breyta afstöðu fundarins til Abess-
iiiíumanna.
bað má telja vist, að þessir blaða-
menn hafi gert þetta skammarslryk
í fullu vitundarleysi ítalskra yfir-
valda. Því að einmitt af hálfu ítölsku
stjórnarinnar hafi alt verið gert til
þess að milda liug fulltrúanna í garð
ítala. í tilkynningu frá ítölsku stjórn-
iniii, sem forsetinn hafði lesið upp
skömmu áður, var m. a. bent á það.
að ítalir hefðu jafnan verið fúsir á
að semja frið, en keisarinn liefði
neitað öllum friðarboðum, bæði til
boði Hoare-Lavals og öðrum. Og þá
kom löng lýsing á því, hvernig Ital-
ir ætluðu sjer að stjórna Abessiníu.
Þar voru notuð sömu orðtækin scm
Alþjóðasambandið sjálft notar í fyn-
irmæium sínum um lönd þau, sem
sett eru undir verndarstjórn stór-
veldánna. Italir rniindu í hvívetna
stjórna landinu i samræmi við reglur
Aiþjóðabandalagsins og áliti það
heilaga skyldu sína að hafa þær til
fyrirmyndar! Þeir vildu tryggja
Abessiníumönmim rjettláta meðferð
og efnaiega vellíðan. Innlendir menn
yrðu látnir skipa embætti, tunga
þjóðarinnar vera í fullum rjelti, trú-
frelsið fullkomið, skattarnir yrðu
notaðir þjóðinni til hagsbóta og
þrælahald og þrælkunarvinna af-
numið. Allar þjóðir skyldu hafa
sömu rjettindi til verslunar og at-
vinnu í Abessiníu o. s. frv. Þá var
I'grsli jijóðhöfðinginn á rœðustólnum i Genf: Ilaile Selassie keisari.
Hinn 30. júní s.l. mun lengi verða
talin sá dagur, er Alþjóðabanda-
lagið eigi að leggja sjer á minni,
fremur öllniii dögum öðrum i sögu
sinni. Þá kvaddi sjer þar þjóðliöfð-
ingi hljóðs í fyrsta sinni, maður sem
hafði orðið að flýja land undan á-
sælni og yfir gangi annarar þjóðar,
sem ekki vill iáta sjer skiljast, að
linefarjetturinn skuli ekki eiga að
vera æðsta vopn i alþjóðaviðskiftum
framvegis, eins og var þangað til
Alþjóðasambandið var stofnað. Það
var Haile Selassie Abessiníukeisari,
sem stóð upp af fulltrúabekk Abess-
iníumanna og bað um rjettiæti lianda
sjer og þjóð sinni, bað um efndir
þeirrar skyldu, sem Alþjóðasamband-
ið hafði játast undir gagnvart með-
limum sínum.
En vart hafði hann byrjað mál sitl
fyr en blístur og óhljóð kváðu við af
áheyrendasvölunum, þar sem ítalskir
blaðamenn liiifðu tekið sjer sæli.
Keisarinn tók sjer málhvíld og stóð
hljóður og alvörugefinn á meðan, en
aðrir blaðamenn á svölunum stóðu
upp með hrópum gegn ítölsku stjetta-
bræðrunum og heimtuðu að þeir yrðu
leknir fastir. Aðrir fóru að klappa til
þess að lýsa samúð sinni með keis-
aranum. Alt var í uppnámi og heyrð
ist ekki mannsins mál. Er það i
fyrsta sinni, sem slíkt uppþot hefir
orðið á fundum Alþjóðasambandsins.
Þegar þessum ólátum hafði haldið
áfram nokkrar mínútur reis upp úr
sæti sínu Titulescu utanríkisráð-
herra Rúmena og hrópaði: Herra for-
seti! í rjettlætisins nafni verðið þjer
að láta þessa siðleysingja þega!
Forsetinn, van Zeeland og ritararnir
stigu ofan af pallinum og vissu ekki
livað gera skyldi, en svissneski aðal-
fulltrúinn, Motta hljóp til dyra til
]iess að ná í lögregluna. Kom hún á
vettvang og handsamaði óróaseggina
og gekk það ekki góðlátlega, því að
þeir vörðust. Voru þeir átta alls, þar
á meðal alkunnir fajistar frá Róm,
en hinsvegar voru ekki í hópnum
þrír þeirra blaðamanna, sem jafnan
hafa verið þarna frá ítölskum blöð-
um. Þessir piltar voru látnir i fang-
iekið fram, að Bretar og aðrar Ev-
rópuþjóðir þyrftu ekki að óttast, að
ítalir kæmi upp fjöhnennum her, sem
notaður yrði gegn öðrum þjóðum,
þarna suðurfrá. Herskyldan yrði svo
stutt, að liðið nægði aðeins til liig-
regluhalds í landinu og til að verja
það — og mundi Ítalía jafnan láta
A1 þjóðabanda 1 agið vita um ráðstaf-
anir þær, sem gerðar yrðu í því efni.
()il tilkynningin var þess eðlis, að
liún þótti staðfesta ]iað, sem áður
hafði verið skrifað — að Inin hefði
verið samin i London af aðalfor-
stjóra utanríkisráðuneytisins enska,
Vansittart, sir Eric Drummond og
Grandi sendiherra ítala i London.
Upplestur þessarar tilkynningar,
sem lesin var í byrjun fundarins,
vakti almenna ánægju, ekki síst sið-
asti hluti hennar, sem var um það,
að ítalir væru reiðubúnir lil ]iess, að
styðja samvinnu Evrópuríkjanna og
gangast undir skyldur þær, sem því
fylgdu. Stórveldafulltrúunuin mun
hafa þótt það nokkur böt, að ítalir
skyldu senda svo hlýlega kveðju —
eftir að stórveldin sjálf höfðu brugð-
ist ölluni skyldum sinum við Alþjóða-
sambandið og kyst italska vöndinn.
Síðan talaði fulltrúi Argentínu, án
þess að láta vita um afstöðu þjóðar
sinnar til Abessiníumanna, en þá
steig Haile Selassie keisari í stólinn
og urðu þá ólæti þau, sem áður er
sagt frá. Þegar þau kyrðust hjelt
hann ræðu sína á amarisku, sem
jafnóðum var þýdd á ensku og
frönsku. Stóð hún í rúman háíftíma.
Er sagt að sjaldan eða aldrei hafi
verið jafn liljótt í fundarsal Aljijóða-
sambandsins eins og meðan þessi
landflótta þjóðhöfðingi flutti síðasta
ákall sitl til Alþjóðasambandsins.
sem Abessinía hefir verið í frá byrj-
un, og skoraði á stórveldin, að
bregðast ekki skyldu sinni.
Ilann gaf fyrst yfirlit yfir styrj-
öldina. Meðan ítalir liefðu barist á
rjettlátum grundvelli, maður gegn
manni, varist þeim ekkert á. En svo
kom nýja stríðstæknin. Þegar þeir
náðu ekki tilætluðum árangri fóru
þeir að nota táragas fyrst og síðan
annað gas, og loks þegar þeir fóru
að óttast beinan ósigur kom þriðja
gastcgundin, sem þeir dembdu niður
yfir lieil lijeruð, bæði á vígstöðyun-
um og langt fjarri þeiin. l>etla gns
fjell úr iofti eins og úðarigning, eitr-
aði nienn, konur og börn og kvik-
fjenað, sem dó eftir bryllilegustu
þjániiigar.