Fálkinn - 15.08.1936, Síða 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Vilh. Finsen og Skúli Skúlason.
Framkvæmdastj.: Svavar Hjaltested.
Aðalskrifstofa:
Bankastræti 3, Reykjavík. Sími 2210.
Opin virka daga kl. 10—12 og 1—6.
Skrifstofa i Oslo:
Anton Schjöthsgade 14.
Blaðið kemur út hvern laugardag.
Askriftarverð er kr. 1.50 á mánuði;
kr. 4.50 á ársfjórðungi og 18 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftanir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverð: 20 aura millimeter.
Herbertsprent prentaði.
A þriðjudaginn kemur getur liöf-
uðstaður íslands haldið hátiðlegt 150
ára afmæli kaupstaðarjettinda sinna.
Og um leið má minnast þess, að þá
eru talin 150 ár siðan verslun var
gefin frjáls við „alla þegna Danakon-
ungs“. Eftir almennu verslunarfrelsi
urðu íslendingar að bíða fram yfir
miðja öldina sem leið, en fullkomið
verslunarfrelsi má segja að eigi hafi
orðið hjer á landi fyr en síminn
kom til íslands og íslensk stórkaup-
mannastjett myndaðist í landinu, í
stað erlendu stórkaupmannanna, sein
að jafnaði bjuggu i Kaupmannahöfn
og flevttu þykkan rjóma af verslun-
inni.
Nú ber svo við, að á þessu afmsgli
eru hvað viðskifti snertir einna erf-
iðastir tímar, sem yfir landið hafa
komið á síðustu 50 árum. Verslun-
árfrelsið er i rauninni sáralítið nú og
verslunarstjett Reykjavíkur á við
þröngaii kost að búa. En „af mis-
jöfnu þrífast börnin best“ og eigi
verður því neitað, að hið erfiða á-
stand hefir orðið til þess að opna
augu manna fyrir því, að reyna ým-
islegt það, sem annars hefði dregist.
Má þar einkum benda á ýmiskonar
iðnað, sem nú er risinn upp í land-
inu. Og þróun iðnmálanna var orðin
sú nauðsyn, sem ekki mátti dragast
að hrinda á leið.
Vöxtur Reykjavikur hefir orðið
undraverður, einkum liað sem af er
þessari öld. Þeir sem hera saman
Reykjavik um aldamótin og Reykja-
vík þá, sem þeir sjá í dag, geta ekki
annað en undrast þær stórkostlegu
framfarir, sem bærinn hefir getað á
annað á ekki lengri tíma. Reykjavík
er orðinn sá staður, sem ber landið
uppi. Og þó að illa ári nú, þá munu
allir vænta þess, að Reykjavík megi
sjá fram á bjarta framtíð á komandi
áratugum. Og umfram alt, að gagn-
kvæm góðvild og vinarþel megi ríkja
milli liöfuðstaðarins og landsins, því
að hvorugt getur án hins verið. Það
liefir talsvert brostið á, að svo liafi
verið á umliðnum árum, en betri af-
mælisósk getur afmælisbarnið ekki
fengið en þá, að breyting megi á
þessu verða til batnaðar. Þá skal
sjást, að takast mun að ráða fram
úr öllum vanda, sem að hendi kann
að koma.
í þessu blaði Fálkans er sagt nokk-
uð frá ýmsum þeim helstu fyrirtækj-
um, sem bærin hefir ráðist í á þess-
ari öld og leitt til sigurs. En þó er
sagan ekki nema hálf sögð; rúmleys-
ið er svo mikið, að margt liefir orðið
útundan, i ekki stærra blaði. En
Fálkinn væntir að geta gert þessu
betri skil á næstunni og biður les-
endur sína að taka undir þessi orð
til afmælisbarnsins:
Blessist og blómgist Reykjavík!. .
Borgarstíórar Reykjavíkur,
Það liggur í hlutarins eðli, að af
vexti bæjarins síðustu áratugina hef-
ir lilotið að leiða mikla skiftingu á
stjórn bæjarmála. Verður hún ekki
rakin lijer. F'ram að árslokum 1907
var bæjarfógetinn sá maður, sem
iiafði i rauninni stjórn allra bæjar-
mála á hendi ásamt bæjarstjórn og
nefndum hennar. En með lögum 22.
nóv. 1907 er gerð gagnger breyting
á skipun bæjarmála, með stofnun
horgarstjóraembættisins. Bæjarfóget-
inn hafði áfram dómsmálin og stjórh
lögreglumála og tollmála. en síðan
var sjerstakur lögreglustjóri skipað-
ur og loks var embætti hans skift í
lögreglustjóra- og tollstjóraembætíi.
En hin eiginlegu bæjarmál hefir
borgarstjóri annast síðan 1. jan. 1908,
sem einskonar framkvæmdastjóri
bæjarstjórnar.
F'yrsti borgarstjóri Reykjavikur
varð Páll Einarsson, siðar hæsta-
rjettardómari. Gegndi hann embætt-
inu frá 1. jan. 1908 til 31. desember
1914, eða eitt kjörtimabil. En þá var
Knud Zimsen kosinn borgarstjóri og
gegndi embættinu í 18 ár samfleytt
eða til 31. des. 1932, er hann baðst
undan endurkosningu. Enginn maður
hefir haft eins mikil og löng afskifti
af stjórn Reykjavikur á þessari vaxt-
aröld hennar eins og hann og af-
kastaði liann sem horgarstjóri ótrú-
lega miklu starfi. En áður en hann
varð borgarstjóri var hann bæjar-
verkfræðingur um langt skeið og
einnig slökkviliðsstjóri. í embættistið
lians sem borgarstjóra uxti störf
horgarstjórans stórkostlega, enda
mun Zimsen hafa verið orðinn lúinn
maður af of mikilli vinnu er hann
ljet af embætti.
Það varð flestum bæjarbúum gleði-
efni, er Jón Þorláksson fyrv. for-
sætisráðherra gaf kost á því fyrir
þrábeiðni flokksbræðra sinna, að
verða í kjöri við borgarstjórakosn-
arnar, er fram fóru eftir burtför
Zimsens úr embættinu. Betri mann
var óhugsanlegt að fá. Hann tók við
embættinu 1. jan. 1932, en þvi mið-
ur naut hans skamt við. Jón Þor-
láksson var orðinn heilsuveill, er
hann tók við embaéttinu en kunni
sist að hlífa sjer fyrir því. Þegar
hann ljest, 20. mars ’35, hörmuðu
hann allir, andstæðingar eigi síður
en flokksmenn hans, er fundu hve
mikils bæjarfjelagið hafði mist.
Núverandi borgarstjóri, Pjetur
Halldórsson, tók við emhættinu 1.
ágúst í fyrra. Pjetur er borinn og
barnfæddur í Reykjavík og hefir frá
öndverðu áunnið sjer óbilandi traust
þeirra, sem kynst liafa honum. Saga
hans sem borgarstjóra er stutt enn-
þá, en enginn efast um, að meðan
hans nýtur við í embættinu muni því
verða stjórnað af þeirri gætni og
festu, sem einkennir manninn.
í forföllum borgarstjóra hafa ýms-
ii’ gegnl borgarstjórastörfum lengri
og skemri tíma og ber þar einkum
;>ð nefna Ivo menn: Sigurð heitinn
Jónsson skólastjóra og Guðmund
Ásbjörnssbn forseta hæjarstjórnar,
sem báðir hafa margsinnis verið
settir í emhættið. En 1. júlí 1934 var
stofnað riýtt embætti, borgarritara-
embættið. Hefir Tómas Jónsson
cand. juris gegnt því frá öndverðu.
Borgarritari er aðalfulltrúi borgar-
sljóra.
stíg h't, nerður 60 úra 17. þ. m.
N. L. Jaensson aðalræðismaðnr
Svía varð fimtugur 13. þ. m.
Þórunn Halldórsdóttir, Baróns-
stíg h9, varð 80 ára Ih. þ. m.
Sigurður Guðmundsson skrif-
stofnstjóri varð 60 ára 25. f. m.
Ólafnr Friðriksson rithöf. verð-
ur 50 ára 16. þ. m.