Fálkinn - 22.05.1942, Qupperneq 6

6
F Á L K I N N
Litla sagan:
Cliíford Binraan:
REBOR
W MÁM saman kom meSvitundin
^ upp úr draumhafinu. Það var
svo grafhljótt í herbergiskytrunni,
að honum fanst sjálf kyrðin eins og
hávaði, er hann var að losa blund-
inn.
Eins og leiftur, brot úr sekúndu,
sá hann sjálfan sig algerlega, og
sannreyndi, að þetta var hann sjálf-
ur. Og nú var skynjun hans komin
í lag — hann var aftur Jensen
skrifari hjá Kjarnfóðurfjelaginu.
Hann lijet Jensen og gladdist því, að
sunnudagur skyldi vera i dag. Lok
langrar og leiðinlegrar starfsviku
— eða inngangur nýs flokks af
hversdögum, eftir því hvernig á
það var litið.
Jensen iitla langaði eiginlega mest
til þess að sofa áfram, en jafnframt
hafði liann það á tilfinningunni, að
hann ætti ekki að sofna. — Ein-
kennileg tilfinning! — Hann lædd-
ist fram á gólfið berfættur og náði í
dagblaðið. Nei, ekki um að villast
— það var sunnudagur i dag.
Þegar hann hafði nærri þvi lokið
við að klæða sig gerði hann sjer
ljóst hversvegna hann hafði haft
beig af að sofa lengur. Hann hafði
dreymt. Og ' þetta var kynlegur
draumur.
Þegar húsmóðir hans, frú Han-
sen gamla, sem ættuð var úr sömu
sveit og liann, kom inn með morg-
unkaffið, gat hann ekki á sjer setið
að segja henni upp alla söguna. Hún
hafði vit á draumum og kunni að
ráða þá.
Aukaatriðin urðu ljósari og skýr-
ari eftir því sem lengra leið á frá-
sögnina. Þetta var kynlegur draum-
url Hann byrjaði með því, að Jen-
sen stóð fyrir framan fjærritara —
áliald sem þeir nota til að símrita
lrjettir á ritstjórnarstofur og víðar.
Og liann las það sem skrifað var á
pappírsræmuna.
— Fyrst komu þessar venjulegu
frjettir frá útlöndum, en svo sá jeg
alt í einu nafn mín sjálfs. Jeg rak
heidur en ekki upp stór augu.
Hvernig var þetta nú, frú Hansen.
Jú, nú man jeg það. Vjelin skrifaði:
Unc/ur skrifari, Peter Jensen að
nafni, sem starfaði hjá Kornfóð-
urfjeaginu fórst af shjsi siðdegis í
dag, skamt frá járnbrautarstöð,
j>ar sem vegur lá gfir brautina.
Hann var á reiðhjóli. Hann virtist
vera að horfa á lest, sem stóð á
stöðinni og gætti ekki að því, að
hraðlest kom í fleggiferð að sunn-
an. Hann beið bana samstundis.
Frú Hansen komst í geðshrær-
ingu. — Þetta er .fyrirboði, Pjetur
litli.
Jensen getur ekki hrist af sjer
ömurleikann. Hann reynir að brosa
en það tekst ekki.
— En verst af öllu þótti mjer,
að jeg upplifði þennan atburð svo
í draumi á eftir, eins og jeg sæi
það á kvikmynd! Jeg sá sjálfan mig
koma þjótandi á reiðhjóli, eins og
vitlausan mann, jeg sá lestina sem
stóð kyr og jeg sá hina lestina sem
rakst á mig. Já, jeg sá líka nafnið á
brautarstöðinni. Við endann á stjett-
inni, þar sem akvegurinn iiggur
yfir brautina, var stórt spjald. Þar
stóð með stórum stöfum: R E B 0 R.
Frú Hansen hallar sjer kumpán-
lega að litla Jensen. — Veistu það,
Peter litli, að þegar þú fluttist hing-
að til borgarinnar til að læra, þá
lofaði jeg henni móður þinni að
gæta þín vel. .Teg er ekki annað en
gömul og lijátrúarfull kerlingar-
skrafskjóða, en þetta er nú samt
aðvörun handa þjer drengur minn.
Þú ættir að forðast þessa brautar-
stöð, kunningi.
— Já, en það er engin stöð til,
sem heitir þessu bjálfalega nafni!
P^AGARNIR liðu. Gráir virkir dag-
ar og rólegir sunnudagar. Smátt
og smátt hvarf draumurinn nokkuð
í hlje. Fjelagar Jensens höfðu
skellihlegið að honum þegar hann
sagði þeim drauminn, og kallað
hann viðkvæman og móðursjúkan
bjálfa og frú Hansen vitlausa spá-
kerlingu.
Nú var sumarleyfið i vændum,
sem betur fór. Sumarleyfið — sam-
feld perlufesti eintómra sunnudaga.
Hánn ætlaði heim til bernskustöðva
sinna á Vestur-Jótlandi. Og þar var
enginn stöðvarbær til með j)essu
vitíausa nafni, sem hann gat aldrei
látið líða sjer úr minni.
Frú Hansen fylgdi honum á járn-
brautarstöðina. —■ Farðu nú varlega
Pjetur litli! sagði hún kjökrandi —
og heilsaðu hjartanlega heim.
T^ERÐIN heim í Sumarleyfið var
jafnan hátiðlegasti viðburður
ársins í lifi Pjeturs. En í þetta
skifti var eitthvað nýjabrum á ferð-
inni. Honum fanst sem hann mundi
gleyma draumnum og ná fullu jafn-
vægi aftur meðan hann yrði lieima.
Hann ætlaði ekki að segja neinum
frá draumnum þar. Það væri aðeins
til þess að fólkið hans mundi fara
að liorfa hvert á annað og hugsa til
afa hans, sem lenti á geðveikrahæli.
Eins og áður snerist alt heimilið
um hann meðan hann var í leyfinu.
Allir voru að spyrja hann um borg-
ina miklu, Köbenhavn. Það var
dálítið þreytandi til lengdar — og
hann fjekk oft lánað reiðhjólið hans
bróður síns og fór langar ferðir og
naut útiverunnar. Hann varð rórri
i þessum ferðum, því að þarna voru
engar járnbrautastöðvar sem hjetu
kynlega nafninu er hann hafði les-
ið i drauminum .........
Jafnvel óendanleg röð af frídög-
um tekur enda. Og á morgun átti
hann að fara til Kaupmannaliafnar
aftur.
Þetta var ljómandi fallegur sunnu-
dagur. Veðrið var svo yndislegl, að
jafnvel hrjóstuga sveitin þarna i
kring brosti. Hann liafði hjólað langt
í dag — alla leið upp fyrir Tjære-
borg, nágrannabæinn. Undarlegt
nafn þetta — Tjæreborg. Það hafði
lionum fundist í hvert sinn sem
hann mintist nafnsins, síðan úr
barnæsku. Jæja, það var víst mál
til komið að halda lieimleiðis. Þeg-
ar kæmi þarna að, þar sem vegur-
inn lægi yfir járnbrautina, væru
eittlivað 7—8 kílómetrar heim. Og
ekki vtildi liann láta biða eftir sjer
með matinn.
Jæja, þarna stóð hún þá við járn-
brautarstjettina gamla lestin, sem
staðnæmdist á hverri einustu smá-
stöð! Það var nægur tími til að
komast yfir járnbrautarteinana. En
svo mintist hann draumsins og steig
af lijólinu. Ekki vert að freista ör-
laganna, hugsaði hann og brosti . .
Nú eru þeir vist að halda af stað
þarna — þeir með vagnlestina ....
Hann hrökk við. Hvað var nú
þetta? Lítill svartur hvolpur liafði
flækst út á teinana og lagst rjett
fyrir framan lestina. Og eftir augna-
blik færi hún á stað. Nú voru góð
ráð dýr! Hann sest á hjólið aftur.
Mark Twain:
Guð hjálpar jieim sem...
Einu sinni þegar William Swinton
og jeg vorum fátækir ungir blaða-
snápar . vorum við i hræðileguin
peningavandræðum. Við urðum að
verða okkur út um þrjá dollara
þennan sama dag. Swinton var hinn
rólegasti og lifði í þeirri trú, að
guð mundi lijálpa okkur. En jeg
fór inn í gisthúsanddyri og fór að
brjóta heilann um fjáraflaplön. Þá
kom einstaklega fallegur hundur til
min og njeri trýninu upp að hnjenu
á mjer. í sama bili gekk Miles hers-
höfðingi framhjá og nam staðar til
að klappa hundinum.
„Þetta er Ijómandi fallegur hund-
ur,“ sagði hann. „Viljið þjer selja
hann?“
Jeg varð hrærður, þarna ætlaði
spá Swintons að rætast á yfirnátt-
úrlegan hátt. „Já,“ sagði jeg, „hann
kostar þrjá dollara.“
Hersliöfðinginn varð hissa. „Það
er lágt verð. Jeg væri til með að
borga hundrað dollara fyrir hann.
Hugsið þjer yður um.“
„Nei, þrjá dollara,“ sagði jeg á-
kveðinn. Og svo fór hersliöfðinginn
með hundinn, en jeg stóð eftir með
þrjá dollara.
Eftir fáeinar mínútur kom maður,
ósköp alvarlegur á svipinn, og skim-
aði kringum sig. Jeg spurði: „Eruð
þjer að leita að liundi?“
Hann hýrnaði á svipinn. „Já, haf-
ið þjer sjeð hann?“
„Já. Jeg hugsa að jeg geti fundið
liann fyrir yður.“
Sjaldan liefi jeg sjeð þakklætið
skina jafn eftirminnilega út úr
mannsandliti. Jeg sagðist vona, að
hann væri íus til að borga mjer
þrjá dollara í fundarlaun.
„Góðurinn minn, það er ekkert.
Jeg slcal gjarnan borga yður tíu:“
„Nei, jeg vil ekki nema þrjá,“
sagði jeg og fór. Swinton hafði sagt
að þetta væri uppliæðin, sem guð
mundi hjálpa okkur um; það væri
synd að biðja um meira. Jeg fór
upp í herbergi hershöfðingjans og
afsakaði mig, en sagðist iðrast eftir
kaupin og verða að fá liundinn
aftur. Jeg hefði selt hann í hugs-
unarleysi. Svo fjekk jeg honum þrjá
dollarana, sem liann hafði borgað
mjer, og fór með hundinnn, og af-
henti hann rjetta eigandanum.
Svo fór jeg á burt með góða sam-
visku og þóttist hafa breytt heiðar-
lega. Jeg hefði aldrei liaft ánægju
af þremur dollurunum, sem jeg seldi
‘hundinn fyrir, því að þeir voru
ekki vel fengnir, en hinir þrír, sem
jeg fjelck í fundarlaun, voru mín
rjettileg eign. Því að maðurinn
hefði aldrei fengið liundinn sinn
aftur, ef jeg hefði ekki hjálpað hon-
um til þess.
Hann liringir bjöllunni ákaft og
hvolpurinn flýr lafhræddur.
Jæja, nú getur hann farið sjer
hægara yfir teinana úr því að
hvolpinum er bjargað. En um leið
og liann fer yfir fyrra sporið verð-
ur honum litið á spjaldið með stöðv-
arnafninu, við stjettarendann — og
hann einblínir á það, dauðskelk-
aður.
Regnið og vindurinn hefir máð
úr nokkuð af bókstöfunum. Þarna
stendur ekki Tjæreborg. En hann
les greinilega: REBOR.
í sama vetfangi hverfur hann
undir hraðlestina, sem kemur þeys-
andi að sunnan........
£ Drekkiö Egils-öl J
Bókafregn.
Magnús Gíslason:
LJÓÐMÆLI.
Fyrir tveimur mánuðum kom út
ný Jjóðabók, sem tvímælalaust verð-
ur vinsæl, ef það á annað borð er
mögulegt þeim mönnum, sem eigi
láta mikið yfir sjer en kjósa frekar
að stilla hörpu sína á dýpri tóna,
að ná áheyrn þess almennings, sem »
nú venst hávaðanum.
Magnús Gíslason skáld á þessa
Ijóðabók. Hún er ekki stór að papp- ,
írsvöxtum, enda pappírinn livorki
eins þykkur nje orðunuin dreift
eins kyrfilega yfir hálftómar síður,
eins og sumir gera nú. En hún lief-
ir svo margt gott að geyma, að það
er hvorki oflof eða gum, þótt sagt
sje, að margir mundu lesa þessa
bók sjer til liugarhægðar og lær-
dóms.
Hvað hið fyrra snertir, liugar-
liægðina, þá skal það tekið fram,
að öll ljóðin í bókinni, eru kveðin
í þeim anda, sem hvetur til rólegr-
ar athugunar á viðfangsefnum tíl-
verunnar. Og þau eru ennfremur á
fögru máli kveðin. Þau lýsa vand-
virkni höfundarins, ást hans á við-
fangsefnunum.
Og livað hið síðara snertir: Hjer
er enginn grunnristur maður á ferð-
inni. Hjer er skáld, sem ber virð-
ingu fyrir því, sem skáldskapur er,
bæði í hugsurí og formi. Ilann gerir
sjer far um að vanda málfar sitt,
yrkja Ijóst en þó um leið, að segja
ekki jjann sannleika, sem áður liefir
verið sagður. Margvíslegir strengir
hljóma á hörpu lians, og enginn
þeirra er hjáróma eða slitinn. Hann
yrkir fögur kvæði um söguleg efni,
eins og þar sem liann segir frá
Helgu jarlsdóttur eftir fall Hólm-
verja. Hann túlkar liugsanir henn-
ar, en á öðrum þræði er næmleiki
hans fyrir því, sem augað sjer í
fegurð íslenskrar náttúru, svo glöggt,
að þetta tvent rennur saman í list-
ræna heild, sem hrifur þvi meir,
sem liún á ættir að rekja til mann-
legrar hugsunar og til íslenskra lita
og lína.
Það væri freistandi að skrifa
lengra mál um þessa bók, en hjer
verður liægt að gera. En þó skal
birt hjer ein af stökunum í ljóða-
bók þessari, af þvi að hún er til-
einkuð árstíð þeirri, sem forsjónin
hefir sent islenskri þjóð til áminn-
ingar í svartsýninu, og gert liana
svo fagra sem nokkurt vor getur
orðið. En staka Magnúsar um vorið
er orkt áður en vorið 1942 varð til:
„Geisla að veita, gefa yl,
gleðja náttúruna,
væri ekki vorið til
væri lífið stuna.“
Magnús Gíslason er einn hinna
hógværu, sem vinna dult en vinna
vel. Ýmis erindi lians eru þó þegar
fyrir tugum ára orðin þjóðkunn.
Jeg er ekki viss um, livort allir vita
nú, að eitt af þeim fögru ljóðum,
sem flestir íslendingar kunna, er
eftir Magnús Gíslason. Jeg á lijer við
ljóðið um Nótt, sem að sungið er í
hverri bygð þessa lands, undir hinu
undurfagra lagi Árna Thorsteinson:
„Nú ríkir þögn í djúpum dal.“
Jeg hygg, að aldrei liafi neinn
boðið „Góða nótt“ á okkar tungu
með fegurri orðum. En í Ljómælun-
um nýju sýnir skáldið það, að hann
segir fleira með fallegum orðum
og af djúpsæum skilningi. Þess-
vegna fer sá milcils á mis, sem ekki
les þessa bók.
Höttur.