Fálkinn - 25.09.1942, Síða 14

14
Ir Á L K I N N
I>. STEFÁNSSON.
Frh. af bls. 3:
uninni sjálfur lil ilauðadags, 14.
desember 1938, en ekkjá lians, frú
Oddný Stefánsdóttir tók þá við
rekstri verslunarinnar of> hefir son-
ur þeirra lijóna, Björgúlftir, síð.m
stjórnað versluninni. Hann var við
verslunarnám í Þýskalandi þegar
dauða föður hans bar að, og vann
þar i skóverksniiðju um tíma.
En við lát föður sins hvarf hann
heim, o" lók við stjórn verslunar-
innar, ásamt systur sinni, þó að
liann væri jní aðeins 17 ára að aldri.
Hefir verslunin þróast og dafnað
vel undir stjórn hans, enda var það
traustur grundvöllur og hollar meg-
inreglur, sem Björgúlfur heitinn
liafði lagt að starfseminni. Hjer
var jiví að ræða um beint franlhald,
á traustri undirstöðu. Bjölgúlfur
lieitinn var sainbland hins besta í
gömlum skilningi á kaupmensku og
nútimaþekkingu á greininni, sam-
viskusamur i viðskiftum, hagsýnn
og flestum betur mentaður i versl-
unarfræði. Um þekkingu hans á
bókfærslu og lægni þá, sem hann
hafði í því 'að kenna öðrum þá
námsgrein, geta fjölmargijr nem-
endur hans borið vitni, j>ví að sum-
part kendi hann um skeið við Versl-
unarskólann og hafði auk þess löng-
um einkatíma í bókfærslu, eftir því
sem honum vanst tími til frá öðrum
störfum. Leyndi það sjer ekki að
liann hafði gaman af að kenna. Og
'andlátur var hann með frágang
á verkefnum nemenda svo af bar,
enda bera bækur þær, sem hann
færði sjálfur, þess glöggt vitni, að
hann var vandlátur við sjálfan sig.
Verslunarbækur Björgúilfs heiýins
\oru sannkölluð snildarverk.
Verslunin var stofnuð í fyrra
slríðinu, þegar samgöngulaust mátti
heita við Evrópu, og urðu því hin
fyrstu viðskiftasambönd hennar
fyrir vestan haf. Þegar samgöngur
hófust aftur austur á bóginn flutti
verslunin inn vörur frá Hollandi,
Belgíu og Þýskalandi aðallega og
svo frá Englandi, einnig frá Spáni
og Ítalíu, uns samgöngur lokuðust
við meginland Evrópu í núverandi
stríði. Sum árin rak Björgúlfur heit-
inn allmikla heildsölu, samfara
versluninni á Laugavegi 22, en hin
siðustu árin hefir verslunin nær
eingöngu verið skorðuð við smá-
sölu. Hún hefir ágæt sambönd
vestra, auk hinna gömlu sambanda
hjer i álfu, og það er jafnan ,,úr
miklu að moða“ þegar komið er
inn í skóverslunina á Laugavegi
2á. Og út á við hefir þetta fyrir-
tæki getið sjer orð fyrir að halda
vel þau boðorð, sem vandaðar og
góðar verslanir setja sjer.
næði, þar sem skólinn er haldinn
í sveitum, og í bæjunum fá börn-
in ókeypis inorgunverð. Síðustu ára-
tugi hafa verið settir upp verslunar-
skólar og aðrir framlialdsskólar, og
barnaskólanemendum gert fært, að
komast beint i mentaskólana. Var
snemma byrjað á að gera barna-
skólana jiannig úr garði, að þeir
gætu veitt næga undirbúningsment-
un undir æðri skólana, og nú er
þetta komið í kring um alt land.
Það var eftir samþykt stjórnar-
skrár Svía, árið 1809, að fyrst var
farið að tala um almenna skóla-
skyldu. Það voru fulltrúar yfirstjett-
anna, sem fyrstir báru fram tillög-
ur um jielta: aðalsmenn, biskupar
og aðrir mentamenn. Og fulltrúar
bændanna tóku í sama strenginn
— ])eir voru l>á ein af hinum fjór-
um stjeltum Bíkisjjingsins - en úr
þeirra flokki hefir komið mikill
liluti prestastjettarinnar og annara
mentamanna Svía.
Lagafrumvarpið um almenna
fræð.sluskyldu náði ekki samjiyki
fyr en á rikisþinginu 1840—41.
Fyrstu fimtíu árin gengu lrain-
kvæmdir þessara laga hægt og varð
margt til að tefja fyrir. Eins og
áður er .sagt og var landið fátækt,
og vantaði bæði skólahús og me’nt-
aða kennara. Og j>að er ekki hægt að
lá fátækum bændum þó að þeir
vaéri tregir til að senda börn sín
i skóla, þegar þau gátu komið að
liði heima. í bæjunum voru stöfn-
aðir svonefndir „Lancester“-skólar,
þar sem hundrað eða fleiri kenn-
araefnum var kent í sömu stofunni
af „heyrurum“. Nú hafa kennaraskól-
ainir fyrir löngu tekið við því starfi.
Eins og sakir standa munu barna-
skólarnir í Svíþjóð vera fullkomn-
astir allra slíkra skóla i lieimi, og
]>ar læra börii bæði undirstöðuat-
riði almennra námsgreina og eins
verklegar iðnir.
Ræður allra þeirra, sem töluðu á
liátiðinni, 1>. á. in. kenslumálaráð-
herráns, erkibiskups Svía og lull-
trúa kennarastjettarinnar, mótuðust
af liinUin alvarlegu tímum, sem nú
eru. Einn ræðumaðurinn komst
þannig að orði uni jjýðingu all>ýðu-
fræðslunnar í Svíþjóð, að hún væri
„fremsta viglína sænsku þjóðarihn-
ar“.
I tilefni af aldarafmælinu gaf
sænska póststjórnin út tvö ný frí-
merki. Stærð þeirra er óvenjuleg í
Sviþjóð, þvi að þeir hafa lengstuni
haldið sjer við gamla formið, en
jiessi frimerki eru helmingi breiðari
en venjuleg. Þessar gerðir eru: 10
aura rauð-fjólublá, og 90 aura Ijós-
hlá. Á þeim eru tvær myndir, af
Rudenskíold greifa og Nils Máns-
son, höfðingjanum og bóndanum,
sem börðust mest fyrir efling al-
j)ýðiifræð.shinnar í Svíþjóð í upp-
hafi.
SKIPASTÓLL SVÍA.
Svíar hafa smíðað ný skip, sem
nema að tonnatali þrem fjórðu af
j)ví, sem þeir hafa mist, ög iiú er
vjelskipastóllinn í Sviþjóo orðinn
stærri en gufuskipastóllinn — segir
tímaritið Svensk Utrikeshandel. Sið-
an stríðið liófst liafa bæst við flot-
ann 137 skip, samtals 287.000 smálest-
ir, eða 72% af þvi, sem eyðilagt
hefir verið. Af þessum nýja^ skipa-
stól liafa 88 skip, samtals 216.000
smálestir, verið smíðuð á sænskum
smíðastöðvum, fyrir sænska eig-
endur.
Mikill hluti af þessum skipastól
eru vjelskip, enda er vjelskipa-
flotinn nú orðinn stærri en eim-
skipaflotinn. Svíar hafa mist 141
eimskip, samtals 220.00 smálestir og
eiga nú 728 slik skip, samtals
618.500 smálestir. En vjelskipunum
hefir fjölgað um 41 — með 40.000
smálesta burðarmagni, og eru þau
nú alls 498 og bera 730.00 smálestir.
Frá Svíþjóð.
BARNASKÓLAUNIR í SVfÞJÓÐ
100 ÁRA.
í sumar hefir jjess verið hátíðlega
minst um alla Svíjijóð, að 100 ár
eru liðin, síðan skólaskylda var
lögleidd í landinu. Aðalhátíðahöld-
in voru vitanlega í Stockholm, og
fóru j)au fram með mikilli viðhöfn,
í viðurvist konungs og konungs-
fjölskyldunnar og ýmsra tignra
gesta frá öðrum norðurlandajijóð-
um.
Þegar skólaskylda var tekin í lög
í Svíþjóð var landið fátækt, þó að
áhugi væri í þjóðinni. Þessvegna
tók j)að alllangan tíma að koma
skólalöggjöfinni i framkvæmd. Á
síðustu tveimur til Jmeinur áratug-
um hafa stórfeldar framfarir orðið
í unglingafræðslumálum Svía, eigi að-
cins vegna aukinnar velmegunar þjóð-
innar, heldur öllu fremur vegna
þess hve þjóðin er bókhneigð og
fróðleiksfús. Kennararnir eru vel
mentaðir, skólahúsin fullkomin og
vel útbúin, og mikil áhersla hefir
verið lögð á, að koma góðri skipun
á skólamálin í dreifbýlinu í Norð-
ur-Svíþjóð. Þar verður víða að
leggja nemendunum til fæði og hús-
TIL VARNAR SKIPALESTUNUM.
Hjer er veriö aö koma sprengjum fyrir á enska Baufort-flug-
vjel. en þær eru mikið notaðar til j>ess að verja skipalestir.