Fálkinn - 16.06.1944, Síða 11

F Á L K I N N
11
Guðlaug Benediktsdóttir:
Viltu fyrirgefa?
Þegar jeg kom upp á herbergið
mitt, var maSur þar inni. Jeg þekkti
hann strax, þennan stóra mann, meö
Ijósa skeggið. ÞaS var Björn faktor.
Mjer fanst þaS nœstum undarlegt,
aS Björn skyldi koma á þessu dimma
desemberkvöldi. Allan daginn hafði
stormurinn geysaS, og þó að jeg
sæi ekki lengur til fjallanna vegna
myrkurs, þá þóttist jeg vita, aS
kófiS myndi ennþá seilast fram úr
hverjum dal.
En Björn var laus viS efniS, og ó-
háSur veSrinu, og stafina sína, sem
liann studdist viS í seinni tíS, var
hann ekki meS. ÞaS þótti mjer bera
vott um, aS sigur lians væri þegar
auðsær. Hann gat komist ferSa sinna
óstuddur.
— Jæja, sagSi Björn, — livað viltu
nú segja mjer? Nú getum viS horið
okkur saman. Hann brosti og strauk
á sjer skeggið.
— Jeg hristi liöfuSiS. Birni gat
jeg allra síst nokkuð sagt. Eflaust
hefir hann' aldrei skilið það liversu
fáskiftin jeg var viS hann alla tið.
Jeg held jafnvel að fálæti mitt liafi
sært hann, en samt varS það þannig
að vera.
Koma Björns vakti upp i huga
mínum löngu liðið atv;k.
ÞaS var á sólhjörtum júnídegi,
að jeg heimsótti Jóhönrm Ormsdóftir.
Hún var frænka mu:, eða það liafði
hún sagt að minsta kosli. Jeg lieli
alltaf verið mesti klaufi að muna
ættfræði, og er þvi alveg búin að
gleyma þvi, hversu skyldar við vor-
um, enda skiftir það engu máli lijer.
í þetla sinn eins og svo oft áður,
sagði hún: „Það var ágætt ]m komst
en þú verður samt að muna mig um
að koma fljótlega aftur, því að jeg
liefi gesti núna.
„Jeg var engu búin að svara henni
þegar stofuhurðin opnaðist, og fram
i eldhúsið komu tvær konur
„Þið voruð liepnar", sagði Jóhanna
strax. „Hjer hituð þið frænku niína
sem jeg hefi stundum minnst á við
ykkur, því að hún er nokkuð sjer-
kennileg stúlka.“
Jeg horfði á frænku mina, og' ósk-
aði þess af heilum hug að hún vildi
þagna. — Þegar hún hafði tekið
sjer mállivíld, heilsuðu konurnar
mjer.
Síðan þetta skeði, hefir nafn ann-
arar þessarar konu oft komið upp
í liuga mjer, hún kallaSi sig Dóru
Þorkells, -—■ en hvaö hin konan hjet
gleymdi jeg strax.
„Þetta er bara barn,“ sagði Dóra
við Jóhönnu OrrnsdöUur fræ.’iku
mina. „Og mjer hefir skilisl, nð
þetta væri nnnneskja, sem liægt
væri að talta mar.t á.‘
Jeg sá livað JóiiöniM sárnuðu
þessi orð, en hun stilJti sig vet, og
sagði:
„Hefi jeg ekki oft ,sagt þjer það
Dóra, aS það sem barnið hefir sje'Ö
eða orðið vör við, er óhrekjanlegt."
„Jú, jeg veit Jólianna Ormsdóttir,
sagði Dóra, og glotti svo að skein
í smógerðar tennurnar. „Jeg get
svarið, að jeg treysti mjer lika til
þess að ljúga svo, að þú finnir sönn-
un fyrir hverju orði mínu.“
„Jeg hlusta ekki á svona tal,“
sagði frænka mín. „Gjörið svo vel,
að setjast aftur inn i stofuna, kaffið
er alveg til.“
En Dóra var ekki búin að tala út,
hún sneri sjer að frænku minni og
sagði:
„Jeg liefi líklega aldrei sagt þjer
það hreint út, Jóhanna, hvernig jeg
fór með Jiann Björn faktor, hjerna í
gamta daga. Þegar mjer tókst ekki
að táta hann lítast nógu vel á mig,
þá gerði jeg mig líka að þvi gersemi
í augum lians, að þar sem jeg var,
þar hafði hann sinn spásagnaranda.
— Alstaðar fann liann sannanir, og
meira enn það. — Já, það gerði
hann. •—• Og það megið þið vita,
eins og jeg stend lijerna, að það var
ekki eitt orð af viti, i því, sem jeg
sagði honum.“
„Mjer • leiðist ]ietta tal þitl Dóra
mín,“ sagði Jóhanna. „Og ekki
geturðu fengið mig til þess að trúa
því, að þú hafir sagt ósatt.“
„Jeg get svarið það frú mín góð.
Jeg get svarið það, Jóhanna Orms-
dóttir, aS allt sem jeg talaði við
hann, og liann kallaði mig gersemi
fyrir, var hrein og klár Iýgi. Hvort
sem þú getur trúað mjer eða ekki,
er þetat alveg satt.“
„Auminginn," var allt og sumt,
sem fvænka mín sagði.
Sársauki minn liafði hjaðnað, á
meðan Dóra sneri máli sinu ein-
göngu að Jóhönnu, en nú tók jeg
eftir, a'ð blágráu augun hennar voru
farin að athuga mig, og jeg fann til
kviða. Jeg roðnaði og svitinn spratt
út um mig, en mjer vanst enginn
tími til þess að jafna mig, þvi Dóra
hóf hiklaust árásina.
„Og þú þarna litla norn,“ byrjaði
hún.
Jólianna leit á hana livössum að-
vörunaraugum, en hvað stoðaði það.
„Taktu eftir telpa, að jeg aðvara
þig. Þú skalt ekki gera mikiö að þvi,
að bera fram login mál, á meðan
þú ert barn, þvi þá verður þú hvergi
örugg, og þjer finnst „sá gamli“
stöðugt vera á liælum þjer. Jeg segi
þetta af því að jeg vil æskunni vel
og þá stundum finn jeg til þess,
hversu gáfuð jeg er. En taktu nú
eftir: Þegar þú ert orðin stór, og
þjer finnst þig vanta fje, þá taktu
einhvern karl á löpp, og gerðu þig
að samskonar gersemi og jeg var
honum Birni faktor. — Þú hefðir átt
að sjá, þegar jeg talaði við liann.
— Hann var eins og malandi lcöttur
í dúnsæng móti sumarsól, þegar jcg
spann sem mest. Kerlingin lians fjekk
hann ekki einu sinni til þess að eta
eða drekka; hvernig heldur þú að
hún hafi þá verið í skapinu?
Nei, litla norn, mundu það sem
jeg segi þjer.. Þú ert engin dulspek-
ingur, og vit þitt er ekki fram yfir
það, sem jeg hefi í kollinum, eða þá
liún Jólianna Ormsdóttir frænlca þín.
Og ger'ðu það fyrir min orð, sem er
reynd, og heldur meira on lielmingi
eldri en þú. — Byrjaðu ekki á lýg-
inni fyrr en þú ert orðin fullorðin.
Minstu þess.“
Mig sveið i lijartað, og mjer fanst
jeg vera óskaplega vanmáttug. Jeg
vissi ekki til, að jeg liefði nokkru
sinni skrökvað. Jeg hallaði mjer fram
á eldhúsborðið og fór að gráta.
Mjer gat ekki dulist að Dóra vildi
gera mjer ógurlega hneisu, með öllu
þessu, sem liún sagði. Þó hafðí jcg
ekki gert neit ljótt af mjer, ekki sagt
vitund ósatt. Það var bara þerfa, að
jeg sagði frænku minni einstaka
sinnum frá því, sem jeg var'ð vör vi'Ö,
af því að hún spurði mig svo í
þaula. ÞaS var ekki gaman að þcgja
en líklega átti jeg þó að gera það.
—■ Var það ekki það , sem þessi kona
vildi?
Þessi atburður stóð mjer ljóslifandi
fyrir hugskotsjónum. Jafnvel yndis-
lega góðviðrið þennan löngu liðna
júnídag, virtist skina gegnum tugi
hinna liðnu ára, og sendu hlýju á
vanga minn.
Þó jeg ljeki aldrei það hlutverk,
sem Dóra Þorkells ráðlagði mjer,
hafði jeg samt kynnst Birni faktor,
þeim sómamanni, og ekki duldist
mjer það, að gjarnan vildi hann
greiða götu rnina, ekki síst ef lmnn
niætti eiga von á ofurlítilli frásögn
um það, sem hann sá ekki, en ieg
sá.
En jeg hafði ekki gleymt atvikinu
hjá Jóhönnu Ormsdótur og jeg hugs-
aði með mjer: „Aldrei skaltu scgja
Birni eilt orð um slikt, ]>a:' sem hann
lagði óafvitandi stein i götu þessa
málefnis, með þvi að láta Dóru
skrökva að sjer.
Fyrir þetta liafnaði jeg hjálp þessa
góða manns.
En Jietta dimma desemberkvöld
var Björn kominn, og sat nú róleg-
ur inni í herbergi mínu. Hann leit
iil mín. Höfuð lians riðaði ögn við:
„Jeg vona að jeg sje hjer ekki óvel-
kominn“, sagði hann.
Jeg tjáði honum a'ð svo væri ekki.
„Jæja, sagði liann þá. „Jeg varð
að koma. ÞaS var undarlegt, að þú
skyhli aldrei vilja segja mjer neitt,
eða lofa mjer að lijálpa þjer, þá
hefði ekki leiðst eins seinustu
árin, — og við hefðum getað starfað
á móti þessum, sem alltaf spilla fyrir
málefninu.
Jeg svaraði honum engu. Hvað
átti jeg að segja? Jafnvel ennþá gat
jeg ekki fengið mig til þess að tala
við hann.
Hann leit til mín og brosti. ÞaS
var eins og liann skildi mig, og
skildi alla, sem unnu á móti mál-
cfninu. Hvernig sem þeir auglýslu
sig, voru þeir ekki neitt. — Jú þeir
liafa líklega minnt hann á útbrunnið
gjallið. ,
Mjer virtist að Björn mundi kenna
í brjóst um þetta fólk, því hann sjálf-
ur vildi alltaf vera sannur því, og
þeim málefnum, sem liann tók að
sjer. — Hann sá svo greinilega veik-
leika fólksins, sem alltaf ljet sig
hrapa —- viljandi þó — Og hann var
sami mannvinurinn og áður, það
sá jeg á lionum þar sem liann sat.
En mjer varð líka ljóst, að hann
kom i einhverjum alveg sjerstökum
erindagerðum, sem raunvcru-Iega
stóðu fyrir utan mig, og þess
vegna var hann einmitt sjerstaklega
velkominn,
Það leið riokkur stund, sem ekkert
orð var sagt, og jeg fann ]iað svo
greinilega a'ð við biðum bæði. ÞaS
var dálítil eftirvænting í mjer, —
mig langaði svo að þetta sem átti
að ske kæmi fljótt. — Og nú kom
einliver inn. —- Ekki þó inn um
dyrnar . — Inn um gluggann? Jeg
vissi það hreint ekki, livernig það
atvikaðist, aS við vorum orðin þrjú
i herberginu
Fyrir framan Björn, stóð ung ljós-
hærð stúlka. Jeg sá á vanganum á
henni. Jeg gat ekki munaö í svip,
livar jeg hafði sjeð þennan smágerða
vangasvip, og ljósa hárið, sem lið-
aði sig ofurlítið i vöngunum, fljett-
urnar náðu læplega í mitti.
Mjer varð órótt, og þvi lengur,
sem jeg sat í þessari þögn, þess ó-
rórra varð mjer. Jeg óttaðist að
l>aS væri að vakna upp í mjer eitt-
Iivað slæmt. Slíkt mætti ekki ske —
ekki núna — aldrei. En jeg gat ekki
bælt sjálfa mig. Það var einliver
uppreisn i mjer, en hvert átti hun
rót sina aS rekja?
Órói minn verkaði á þau hin. —
Stúlkan leit á mig. — Hvað — Dóra
Þorkells.
Ja, hún var þá komin hingað. Hún
var ólik þvi, sem jeg mundi eftir
henni. Nú var hún mild, og svo
skelfilega umkomulaus, að mjer fanst
hún vera nakin.
Það var eins og beiskjan hyrfi
úr augum mínum. Aumingja Dóra,
átti lnin þá bágt?
„Já“, sagði Björn, sem fylgst hafði
með hugsunum mínum. „ Ilún á
bágt“
„Jeg get ekkert gert fyrir þig
framar,“ sagði hann alúðlega, og
rjetti Dóru hendina.
„Jeg sá hvernig lnin lagði litla
hvítleita hönd sína i lians, um leiS
og hún sagði: „Jú, þú getur einmitf
svo mikið.“
„Get jeg ennþá or'ðið þjer að li'ði?
,, Já aldrei fremur en nú,“ sagði
liún innilega: „Viltu fyrirgefa mjer,
að jeg laug að þjer?“
Ilann ]iagði, virti hana fyrir sjer
og hjelt i hönd hennar.
„Það er ekki von þú getir það
sagði hún og leit döpur niðurfyrir
sig.
„Dóra þjer er óhætt að trúa því,
að jeg hefi aldrei verið reiður við
þig. Jeg hafði alltaf grun um að þú
segðir mjer ekki satt, ea af þvi að
jeg þráði nð vera s.innur ig lieil-
steyptur maður, þá hugsaði jeg með
mjer: Þrátt fyrir góðan vilja minn,
aðhefst jeg írmrgt. sem jeg vildi ekki
hafa gert, og þá cr það rjellmætt
að jeg reyni að lijálpa Dóru, og bæta
á þann háit fyrir mín eigin afhrot,
sjálf hlýtur hún að leiðrjetta sig á
misgáningi sinum.“
„Þakka þjer fyrir,“ sagði Dóra
hægt og viðutan. „Jeg fjekk ckki frið
fyrr en jeg var búin að tala við
þig.“- — Hún var horfin, — hún
liefir víst farið sömu leið og hún
kom, annars veit jeg þaö ekki, og
mjer kom það ekki við.
„Tilveran er fögur,“ sagði Björn.
„Einmitt af því að jeg felldi ekki
dóm á Dóru, fann lnin sjálf sína
sök. Þeta er likleag það eina sem
mjer liefir tekist reglulega vel. Jeg
vildi gefa þjer það, sem kveðju heim.
— Og eins og þú sjerð, ])á hafa þessi
mistök hennar ekki rýrt hið góða
málefni i minum augum“.
Þetta sagði Björn.
En jeg komst svo langt, að fyrir-
gefa Dóru Þorkells, — fvrr haffii
mjer ekki dottið það i hug.