Fálkinn - 24.05.1946, Qupperneq 13

FÁLKINN
13
KROSSGÁTA NR. 587
Lárétt skýring:
1. Hljóð, 4. þarfnast gleraugna,
10. hættum, 13. vökva, 15. finnsk
hjúkrunarkona, 16. marskálkur, 17.
brúna, 19. hólf, 21. skammst. 22.
stjórna, 24. þýtur, 26. djásn, 28.
rjúka, 30. sár, 31. verknaður, 33.
tveir eins, 34. kindina, 36. spýta,
38. drykkur, 39. festi, 40. áttir, 41.
hljóðstafir, 42. flýti, 44. flani, 45.
tónn, 46. korn, 48. fæða, 50. létt,
51. nýtnina, 54. lcappa, 55. bera,
56. hest, 58. segjast, 60. hótana, 62.
spildu, 63. brúsk, 66. umhugað, 67.
þrír ósamstæðir, 68. kvenmanns-
nafn, 69. hvíldi.
Lóðrétt skýring:
1. Leiks, 2. umgangs, 3. moða, 5.
spú, 6. fangamark, 7. karlfugl, 8.
ota bh., 9. þef, 10. ættarnafns, 11.
fiskafæða, flt., 12. svörður, 11.
slöngu, 16. les, 18. fljótfærni, 20.
Norðurlandabúa, 22. óhreinka, 23.
handlegg, 25. gagnstætt, 27. brytjast,
29. stólpi, 32. duglegi, 34. ílát, 35.
skel, 36. nothæfa, 37. ættingi, 43.
stúlkna, 47. raukst, 48. kona, 49.
leiða, 50. fugls, 52. höfuðborg, 53.
skáldsaga, 54. hundur, 57. kona, 58.
ýta, 59. kenning, 60. bókstafirnir,
61. manað, 64. ríki, 65. tveir eins.
LAUSN Á KR0SSG. NR. 586
Lárétt ráðning:
1. Ark, 4. farvann, 10. smá, 13.
Ralf, 15. teina, 16. utar, 17. storki,
19. Agnars, 21. Isar, 22. óas, 24.
ruða, 26. stopphanann 28. rói, 30.
sól, 31. afi, 33. æt, 34. ask, 36. snæ,
38. er, 39. steggur, 40. miklast, 41.
TA, 42. nál, 44. góu, 45. TA, 46.
Ara, 48. óra, 50. fis, 51. Sturlung-
una, 54. skán, 55. inn, 56. naga, 58.
geilar, 60. .Barnum, 62. ánni, 63. óð-
ali, 66. tala, 67. inn, 68. makríll,
69. ris.
Lóðrétt ráðning:
1. Ars, 2. rati, 3. klossi, 5. ati, 6.
Re, 7. vinahót, 8. an, 9. naa, 10.
staðna, 11. mara, 12. árs, 14. frat,
16. unun, 18. krossgátuna, 20. grann-
konuna, 22. óps, 23. sal, 25. fræstar,
27. firtast, 29. Óttar, 32. festi, 34,
agn, 35. kul, 30. sig, 37. ælu, 43,
grunnar, 47. askinn, 48. Óli, 49
ann, 50. fagnar, 52. táli, 53. nart,
54. senn, 57. auli, 58. gái, 59. róa,
60. bil, 61. mas, 64. ð,k, 65. L.í.
setningu eftir setningu.
ÞaS var sorgleg raunasaga, sem liann
fékk að lieyra - ógeðsleg ltarmsaga um
mannlega grimmd.
Sergej Musjkin var sonur háttsetts em-
hættismanns í Omsk, Faðir hans liafði
verið drepinh þegar fyrsta alda hyltingar-
innar reið yfir Asíu. Móðir hans hafði
leitað liælis hjá gömlum járnbrautarverði,
sem hafði fengið stöðu sína fyrir lilstilli
Musjkins. Þarna bjó ekkjan unga ásamt
syni sinum i nokkur ár. Þó að hún hefði
áðttr lifað við auð og allsnægtir sætti hún
sig ofurvel við hin nýju lífskjör sín. —
Ástin til sonarins liélt í henni lífinu. Fín-
legar hendur hennar urðu harðar og
hnýttar af þrældómi. Hún vann fyrir
heimilinu, annaðist innanhússtörfin, pældi
og reitti kálgarðinn og öllum frístundum
sínum varði hún til að kenna syni sínum.
Þetta varð ekki regluleg kennsla, en Ser-
gej lærði þó að lesa og skrifa. Drengur-
inn var stór og sterkur eftir aldri og fór
snemma að verða að gagni. Fóstri hans,
sem á sínum tíma hafði starfað í flug-
hernum, kenndi lionum ýmislegt um
furðu tæki nútímal istar.
TVær bækur voru til á heimili járn-
brautarvarðarins. Biblía og slitin fyrir-
mælabók um flugvélar. Þetta voru fyrstu
bókmenntirnar, sem Sergej kynntist og
sú síðari réð svo að segja örlögum lians.
það var furðulegt hvernig þessi litli hnokki
sem ekki hafði neina menntun í eðlisfræði
gat leyst liinar flóknu gátur fluglistar-
innar.
Smiðja fylgdi bústað brautarvarðarins.
En öll voru tækin i henni gamaldags enda
sjaldan notuð. Sergej lagði undir sig þessa
smiðju. Hann var ótrúlega laginn i hönd-
unum, og einn góðan veðurdag sá braut-
arvörðurinn eftirlikingu af Bleriot-flug-
vél hoppa fram og aftur i varpanum fyr-
ir neðan húsið. Hún var stálgrá og skín-
andi og létt eins og fugl í loftinu, og eng-
inn gat séð, að hún væri gerð úr gömlu
járnarusli og blikkdósum.
Tilveran í varðarhúsinu var friðsamleg
og ánægjuleg, en slíkt stendur aldrei lengi
i landi, þar sem sífellt er að sjóða upp
úr skéssukatli byltingarinnar.
Einn daginn rann lest af sporinu, á
leið til Jekaterinburg með verkamenn,
nokkur hundruð metra frá varðmanna-
hústaðnum. Eftirlitið með járnbrautar-
gögnunum var meira en lélegt í þá daga,
alltaf voru hjól og öxlar að brotna, hræði-
leg slys urðu tíðir viðburðir, og svo var
farið að hrópa um spellvirki — og stóðu
þar fremstir þeir, sem raunverulega áttu
sökina á slysunum.
Alltaf varð að finna sér einhvern synda-
sel, og í þetla skifti var ekki lengi verið
að finna liann — í brautarvarðhúsinu.
Brautarvörðurinn var umsvifalaust tek-
inn og hengdur fyrir vanrækslu í starfi
sínu, og þegar böðlunum fannst eittlivað
dularfullt og grunsamlegt vera við kon-
una og son hennar, voru þau kagliýdd og
síðan fleygt ofan í kjallara. Þar liðu þau
hungur og þorsta og kulda, en konan hvísl-
aði í sífellu að drengnum:
Flýðu, Sergej — flýðu!
Sergej var búinn að gleyma hvernig
hann hafði komist upp úr kjallaranum.
Kanske hafði liann klórað sig út með
nöglunum. Hann flýði og liann liaiaði
böðla sína því logandi hatri, sem aldrei
gat dáið. Hefndarhugurinn hvarf honum
aldrei og hann gerðist næturfugl, sem
forðaðisl daginn og birtuna.
Þangað til telpan varð á vegi hans.
Sólargeislinn.
IÐ fljótið mikla hafði frá fornu fari
verið ferjustaður, þar sem fólk gat
fengið flutning yfir, án þess að vera
ónáðað með nærgöngulum spurningum.
Þelta gátu verið einmana ferðamenn,
sem lielst vildu hliðra sér hjá að fara
venjulegu leiðirnar milli Evrópu og Asíu.
Það gálu verið menn og konur á öllum
aldri og' úr öllum stéttum, þeir komu
liingað á ferjustaðinn til að fá flutning
yfir ána.
Neðsl niðri á kistubotni geymdi ferju-
maðurinn skjal með fínum innsiglum und-
ir og mörgum undirskriftum; þetta skjal
heimilaði lionum að flytja fólk yfir fljót-
ið. Gamli maðurinn hafði verið í rúss-
nesku hersveitunum við Port Arthur og'
verið gat að bvssustingurinn hans hafi liol-
rifið margan Japanann.
Hann gerði sér aldrei mannamun. Hann
flutti alla yfir fljótið, það gilti einu hvort
það voru strokufangar eða varðmenn, sem
voru að elta strokufanga.
En síðustu árin var orðið svo eyðilegt
kringum þennan ferjustað. Það var eins og
allt líf væri horfið frá fljótinu. Og ferju-
maðuxinn var farinn að finna til einstæð-
ingsskapar.
Einn morguninn kom lang'ur sláni með
skreppu á baki; lxann hraðaði sér niður að
ferjumannskofanum. Hann var klæddur
eins og Evrópumaður, en fötin voru að
mestu leyti i henglum; hann var liattlaus
og votar hárflygsurnar loddu við ennið.
Andreas gamli var i þann veginn að
standa upp til þess að bjóða gestinn vel-
kominri, en þá varð varpinn fyrir framan
kofann óvenjulega lifandi.
Út úr skóginum komu þrír hermenn
hlaupandi, með byssurnar á lofti. Þeir æptu
og öskruðu eitthvað, sem ferjumaðurinn
skildi ekki .
Gesturinn sneri sér hæg't að sporhundum
sínum og rétti upp heridurnar. Það varð
ekki annað séð en að liann ætlaði að gefasl
upp mótspyrnulaust. En Andreas sá blika á
tvö bláfægð byssuhlaup i ermum hans, en
þau sáu hermennirnir ekki.
Ferjumaðurinn brosti raunalega. Einmitt
þennan sama dag hafði hann gripið sig i
að þrá nærveru manna til að dreifa ein-