Fálkinn - 28.06.1946, Blaðsíða 8

8 FÁLKINN
REIKNINGSSKIL VIÐ LÍFIÐ
SÖNN SAGA ÚR DAGLEGA LiFINU
Móðir mín var jörðuð fyrir liáli'-
uiii mánuði, og nú sat ég á gröf-
inni liennar og var að hugleiða
hve margt erfitt við hefðum orðið
að reyna. Pabbi skildi við okkur
þegar ég var fimmtán ára, og eftir
það hafði liann aldrei skeytt um
livort okkur leið betur eða ver. Það
var ef til vill rangt af mömmu, að
hún vildi ekki leyfa skilnað, svo
að okkur væri tryggt sæmilegt lífs-
uppeldi. Annars ætla ég ekki að fara
að setja út á hana. Hún var mjög
trúuð, og frá hennar sjónarmiði
var hjónaskilnaður synd. Hún kaus
heldur að strita fyrir tilverunni
hjálparlaust, í þeirri von að pabbi
kæmi áður en lyki.
En hann kom ekki. Eg veit að
liann gifti sig, svo að það mun liafa
verið vegna annarar konu, sem
hann sveik mömmu í tryggðum.
Annars er ég mjög ókunnug þessu.
Eg var barn í þá daga, og mamma
minntist aldrei á þetta síðar. Pabbi
fór til Oslo, og þar var heppnin
með lionum. Við fréttum að liann
væri orðinn ríkur maður, en við
mamma höfðum varla ofan í okkur
af þessu litla, sem hún vann sér
inn með saumum heima. Síðustu
árin, eftir að ég fékk atvinnu i
pappírsgérð Möllers, leið okkur
skár, en mamma var orðin gömul
og hafði gengið sér til húðar löngu
fyrir aldur fram, og þegar hún fékk
inflúenzuna þraut mótstöðuaflið. Og
nú er liún horfin fyrir fullt og allt.
-— Ástríður sagði djúp rödd bak
við mig. — Þú mátt ekki sitja hérna
og láta þér verða kalt.
Það var Gunnar Möller, sonur hús-
bónda míns. Gunnar var röskur og
viðfeldinn piltur, við höfðum geng-
ið saman í skóla, og I jjá daga hafði
okkur litist ofurvel hvoru á annað.
Síðar skildu leiðir okkar, hann fór
til Osló til að læra lögfræði, og þeg-
ar hann kom aftur, eftir að hafa
tekið ágætt próf, hitti hann mig
fyrir sem afgreiðslustúlku i verslun
föður síns. Upp á síðkastið höfðum
við verið talsvert saman, þrátt fyrir
að foreldrar hans, sérstaklega móð-
ur hans, líkaði það ekki.
Gunnar var óvenjulega vel að sér
ger, og ég vissi með sjálfri mér
að ég elskaði hann. Eg vissi líka
að honuni þólti vænt um mig, og
ég var ákaflega sæl yfir því. En
þegar niamma dó var eins og allt
breyttist. Mér hafði þótt svo á-
kaflega vænt um liana, og þegar hún
var horfin, var eins og ég væri svift
allri gleði. Nú sat ég löngum og var
að íhuga livernig pabbi hefði hag-
að sér og live grimmilega honum
hefði farist við mömmu. Eg var sár-
gröm og ég hataði lífið og ég heit-
aðist við allt og alla. Eftir jarðar-
förina dró ég mig meira og meira
í hlé frá kunningjum mínum. Gunn-
ari líka.
Gunnar kom við handlegginn á
mér. — Komdu nú, Ástríður! Þú
mátt ekki sitja liérna lengur, það
er svo kalt. Eg' skal fylgja þér heim.
Eg stóð ósjálfrátt upp og fór með
honum.
— Hefirðu skrifað föður þínum?
spurði liann.
— Nei, svaraði ég stutt. — Ekki
liefi ég gert ])að.
Hann fylgdi mér heim í litlu íbúð-
ina, þar sem við mamma höfðum
átt heima, og þá sá hann að ég
liafið tekið saman dótið mitt og
látið það ofan í koffortið, sem stóð
á miðju gólfinu.
— Ætlarðu að fara í burt? spurði
hann felmtraður.
— Já, svaraði ég. — Eftir að
mamma er dáin get ég ekki af-
borið að eiga heima hérna í bænum
lengur. Eg fer eithvað út í busk-
ann — mér er sama hvert, bara
ef ég kemst burt.
Hann liorfði fast á mig. — Heyrðu
Ástríður! Þú mátt ekki tefla út í
tvísýnu. Hefir faðir ])inn ekki skrif-
að þér?
Mig langaði mest að gráta, en ég
stillti mig og tókst að gera mig há-
leita þegar ég sagði: Nei, liann hef-
ir ekki skrifað. Og það er gott. Eg vil
ekki eiga neitt saman við liann að
sælda. Eg liata liann. . . . hata liann.
Þegar ég sagði síðustu orðin stapp-
aði ég fætinum í gólfið.
Gunnar færði sig skrefi nær mér.
— Þú mátt ekki hugsa svona,
Ástríður. Sjálfrar þín vegna, meina
ég. Móðir þín hefði ekki átt að
venja þig á að hata föður þinn.
Það er.......
— Mamma var ekki nema mann-
leg sál, heldur, svaraði ég. Og lienni
leið illa. Hún eltist fyrir aldur fram,
og gekk sér til húðar á vinnu, sem
ekki hæfði henni. Og ég hefi ekki
baðað í rósum heldur, en eitt hefi
ég þó að minnsta kosti lært: Eg
skal vara mig á karlmönnunum.
Það skal ekki fara fyrir mér eins
og fór fyrir henni mömmu.
— Veslingurinn! sagði Gunnar
viðkvæmur, og áður en ég vissi af
hafði hann faðmað mig. Ilan kyssti
mig og strauk mér um hárið og
allt i einu fann ég, að allur upp-
reisnarhugur var horfinn úr mér.
Ef Gunnar elskaði mig í raun og
veru, ])á liafði ég ekki ástæðu tit
lífsleiða. Gunnar mundi aldrei haga
sér eins gagnvart mér og pabbi
hafði gert gagnvart mömmu.
Hann hélt mér enn í faðmi sín-
um ])egar barið var að dyrum, og
áður en við gátum dregið andann
var móðir hans kominn inn i stof-
una. Nú fyrst mundi ég að ég hafði
gleymt að læsa útidyrunum þegar
við fórum inn.
—- Hvað í dauðanum er að gerast
hérna? spurði hún með hárri og
hvassri rödd. — Og þú, Ástríður,
sem varla ert búin að koma lienni
móður þinni í jörðina! Jú, þér skýt-
ur víst í ættina til hans föður þíns!
— Mamma, sagði Gunnar óða-
mála. — Þú misskilur þetta allt
saman. Þetta er alvara. Okkur Ást-
ríði þykir vænt hvoru um annað,
og undir eins og ég hefi fengið
eitlivað að gera þá giftum við okk-
ur.
Gunnar tók svari mínu eins vel
og hann gat, en þó virtist mér nú
allt vera komið í rúst. Þessi litli
vonarneisti, sem eitt augnablik hafði
lifnað í sál minni, slokknaði jafn-
fljótt og liann hafði kviknað. Mig
kenndi svo til fyrir brjóstinu, og
mér varð svo sárt og órótt í hug.
Kanske tók hann svari mínu af því
að hann kenndi i brjóst um mig,
sagði ég við sjálfa mig. Honum
finnst vist að hann megi til með
að koma fram sem verjandi minn
núna, úr þvi að móðir hans kom
okkur að óvörum. Eg fann að það
var rangt af mér að gera honum
þessar getsakir, en ég gat ckki að
])ví gert.
Eg herti upp liugann og rétti úr
mér. — Gerið þið svo vel að fara,
bæði, sagði ég fljótt.
— Eg kem inn til þín í fyrra-
málið, sagði Gunnar.
Frú Möller opnaði munninn, eins
og lnin ætlaði að segja eitthvað,
eri hún fékk ekki tækifæri til þess,
því að Gunnar tók í handlegginn á
lienni og dró hana með sér. Hann
leit við í dyrunum og augnaráð
lians var biðjandi.
— Eg verð að fá að tala við þig
áður en þú ferð, Ástríður, sagði
hann. — Eg kem til þín i fyrra-
málið.
Eg kinkaði bara kolli og hann
fór.
. En sáma kvöldið fór ég til Osló.
Það var best að hafa það þannig,
fannst rnér. Foreldrar Gunnars
nundu aldrei hafa sætt sig við að
fá mig fyrir tengdadóttur, og liver
veit hvernig Gunnar sjálfur hefði
reynst undir slíkum kringumstæð-
um. Lifið var svo miskunnarlaust,
svo grimmilegt — maður varð að
vera jafn miskunnarlaus og grimm-
ur sjálfur. Gunnar mundi taka sér
nærri að ég skyldi fara, en með
timanum mundi liann skilja, að það
var hohuiri fyrir bestu, að allt fór
sem fór. Því að hver vissi lika nema
ég líktist föður mínum, liegar á
reyndi.
Loksins tókst mér að fá stöðu í
Osló. Eg liafði lifað eins spart og
ég hafði getað þangað til ég fékk
starfið, og nú fannsl mér ljómandi
gaman að vera farin að vinna fyrir
peningum aftur. Eg hafði fengið
stöðu sem biðstofustúlka hjá Stange
nokkrum forstjóra, og starf mitt var
í því falið að taka á móti skiftavin-
um hans á alúðlegan og kurteisan
liátt.
Eg liafði ekki verið þarna marga
daga þegar ég komst að raun um
að forstjórinn sjálfur mat mikils
alúð og gott útlit. Og því ekki það?
Allir áttu að nota sér hæfileika og
gjafir, sem forsjónin hafði gefið
þeim, hugsaði ég. Það var um að
gera að vera klókur, þá mundi altt
ganga að óskum.
Einn daginn bauð liann mér út
méð sér. Þetta kom dálitið ftatt upp
á mig, og þrátt fyrir þann heims-
dömu svip, sem ég reyndi að setja
upp, var ég víst talsvert angistar-
leg þegar ég þaklcaði játandi. En
var það ekki einmitt þetta, sem ég
hafði óskað og vonast eftir? Eg
var ekki ástfangin af Stange for-
stjóra, en ég kunni vel við hann
og' var nokkurskonar metnaður að
því að laglegur og viðfeldinn maður
skyldi hafa ánægju af að bjóða
mér út með sér. Eg vissi að hann
var giftur og átti börn. En livað um
það? Faðir minn hafði líka verið
giftur þegar önnur kom í leikinn
og eyðilagði allt fyrir okkur.
í hádegishléinu þann dag keypti
ég mér fallegan kjól og nokkuð dýr-
an. Það var fyrsti fíni kjóllinn,
sem ég liafði eignast á æfi minni,
og mér fannst liann undursamleg-
ur. Það sló á hann gullslit, sem
fór svo vel við rauðjarpt hárið á
mér. Eftir skrifstofutíma fór ég á
hársnyrtingarstofu, og þegar ég loks-
ins hafði dubbað mig upp og stóð
fyrir framan spegilinn, varð ég
liarðánægð með sjálfa mig. Skömmu
siðar kom Slange forstjóri og sótti
mig, og það var enginn vandi að
sjá að hann var ánægður með mig.
Eftir ])etta var ég oft boðin út.
En aldrei gleýmdi ég kossi Gunnars,
eina kossinum, sem ég liafði fengið
á æfinni, og tilhugsunin ein, um
að Stange snerti við mér, fyllti mig
viðbjóði. Hinsvegar vildi ég ekki
sleppa honum. Eg vissi að hann
var ástfanginn af mér og að ég liafði
vald yfir honum. Henrik Stange var
ríkur, hann gat uppfyllt allar mínar
óskir, og ég ætlaði að nota mér
þetta tækifæri. Frú Stange átti dýra
nertzkápu og ók um borgina í lúx-
usbíl? Eg vissi orðið að peningar
stjórna heiminum — og að peninga-
lausum eru allar bjargir bannaðar.
Eitt kvöldið, þegar ég var úti
með Henrik að vanda, mætti ég
föður mínum. Það voru tíu ár síð-
an ég liafði séð hann seinast, en
ég mundi hann vel.
Henrik og ég höfðuin fengið okk-
ur pláss í einum af stóru gilda-
skálunum, þar sem fólk er vant að
fá sér kvöldverð eftir leikhústíma.
Mér var fyrri löngu orðið Ijóst, hvc
tómt og innihaídsiítið lif mitt var
orðið, og ég kunni ekki við mig,
þarna sem ég sat og horfði kringum
mig í salnum, sem var laugaður í
ljósi.
Allt i einu námu tvær manneskj-
ur staðar við borðið okkar, hár,
slerklegur maður með ofurlitið yfir-
vararskegg, og kona með blá augu,
lagleg og snotur yfirlitum. Maðurinn
sagði eittlivað við Hinrik um að
hann hefði árangurslaust reynt að
ná í hann í síma fyrrililuta dagsins,
og þegar þeir höfðu talað um stund
fram og aftur, var ég kynnt þéssu
fólki, lierra Böhn og frú — föður
minum og konu hans. Sjálf hafði
ég i mörg ár gengið undir meyjar-
nafni móður minnar.
Þau settust þarna hjá okluir og
ég sat og gat varla haft augun af
þessari unglegu, vél ldæddu frú,