Fálkinn - 01.10.1948, Qupperneq 6

6
FÁLKINN
KONUR
I
ÍMSUM
LÖNDUM
Holland.
Kvenrétindabaráttan í Hollandi
hófst árið 1883, er dr. Alette Jacobs,
sem var skattgreiSandi krafðist J)ess
a'ð fá að greiða atkvæði við bæjar-
stjórnarkosningar. Jafnframt sendi
Jiún þfnginu áskorun um að lög-
leiða kosningarrétt fyrir konur.
I>essu var liafnað og er nýja stjórn-
arskráin var lögleidd 1887 var skýrt
tekið fram þar, að kjósendurnir
skyldu vera karlar. Það hafði ekki
verið tekið fram áður. Árið 1884
var stofnað lcvenréttindafélag. Það
hóf þegar skipulagðan áróður fyr-
ir kvenrétlindunum. Þegar i ráði
var að endurslcoða stjórnarskrána,
1906 og cngin kona var sett í stjórn-
arskrárnefndina, sömdu konurnar
sjálfar álit, og sendu Vilhelmínu
drottningu. Það hafði enn verið
gengið fram lijá þeim, þó að kosn-
ingarréttur karla væri rýmkaður
svo, að 200.000 kjósendur bættust
við.
Hollenskar konur liöfðu gengið í
„Aiþjóðasambandið fyrir kosningar-
rétt kvenna“ er það var stofnað,
og 1908 hélt sambandið þing í
Amsterdam. Þar sýndu konurnar
skipulagsgáfu, sem jafnvel valdhaf-
arnir urðu að dást að, og jók vin-
sældir kvenréttindakrafanna. Með-
an fyrri heimsstyrjöldin stóð yfir
boðuðu hollenskar konur, með dr.
Alette Jacobs í broddi fylkingar, til
friðarfundar í Haag, til þess að
hefja alþjóðastarfsemi fyrir friði.
Á fundi þessum voru fulltrúar frá
6 liernaðarþjóðuin og sex hlutlaus-
um. Síðan hefir aiþjóðasamvinna
Iialdið áfram á þessu sviði og ým-
islegt hefir áunnist, þó aðalhugsjón-
in —- heimsfriðurinn — eigi langt
í land.
Árið 1919 samþykkti holienska
þingið ioks lög um stjórnmálalegt
jafnrétti kvenna og kosningarrétt
til beggja þingdeilda. En þar með
var ekki allt fengið. Hollendingar
hafa reynst tregari á að veita kon-
um ýms raunveruleg réttindi en
flestar jijóðir aðrar, svo sem rétt til
ýmissa starfa. í febrúar 1947 stóð
tilkynning i kvennablaðinu „Vrou-
wen Belangen" um að nú hefði
fyrsta' konan i Hollandi verið skip-
uð dómari í Haarlem. Skipunin var
talin einskonar „tilraun", sérstak-
lega af því, að í Hollandi hefir ver-
ið siður að svipta konur embættum
ef þær giftu sig. Um sama leyti var
fyrsta konan skipuð bæjarfógeti í
Amsterdam. Nokkrar konur eru í
prestsembættum í Hollandi. Holland
er eitt af þeim 5 löndum, sem sam-
kvæmt upplýsingum fræðslumála-
stofnunar í Gefn, segir kennslulcon-
um upp starfi er þær gifta sig.
Hollendingar áttu erfitt undir
hernámi Þjóðverja Stór landsvæði
voru sett undir vrdn og matarskort-
ur varð mikill, og enn hafa hollensk-
ar húsmæður lítið að bíta og
brenna. Vinnukonuleysið er ekki
betra en í Reykjavik. Ungar stúlkur
gera sér meira far um að fá sjálf-
stæða atvinnu nú, en þær gerðu
fyrir stríðið og flestar vilja verða
hjúkrunarkonur eða kennarar.
Nefna má að lokum að Alþjóða-
skjalasafn kvenréttindahreyfingar-
innar er í Amsterdam. Þjóðverjar
hirtu það að vísu á stríðsárunum,
en það er komið á sinn stað aftur.
Belgía.
Árið 1892 var fyrsta kvenréttinda-
félagið stofnað í Belgíu og nokkr-
um árum seinna mörg kosningarfé-
lög. En það var ekki fyrr en 1917
sem félög þessi urðu ein heild
„.Belgiska kvenréttindasambandið“
og gerðist það aðili að heimssam-
bandinu fyrir kosningarrétt kvenna.
Belgar eru flestir kaþólskir og
frjálslyndu flokkarnir hafa altaf ótt-
ast að hægri flokknum kaþólska
mundi aukast fylgi ef konur fengju
kosningarrétt. Þessvegna hafa vinstri
flokkarnir ávallt barist á móti kosn-
ingarrétti kvenna. í jafnaðarmanna-
flokknum hefir meirihlutinn verið
fylgjandi kosningarrétti kvenna.
Fyrir fyrri heimsstyrjöldina bar
liinn kunni jafnaðarmaður Vander-
velde fram frumvarp um kosningar-
Frh. á bls. /4.
77/ uinslri:
Hveitibrauðsdagar í Rómaborg.
— Tyrone Power og Linda
Christian eru stödd í Rómaborg
um þessar mundir til Jjess að
eyða hveitibrauðsdögunum. —
Myndin er tekin af Jjeim á
göngu i borginni, er [jau höfðu
nýlokið við að skoða Engels-
borg. — „Ty“ virðist búinn að
jafna sig eftir skilnaðinn og
ástarævintýrið með Lönu Turn-
er. Iiin nýja kona hans, Linda,
er þekkt leikkona.
Á barnsaldri.
Fred MacMurray var saxófónleikari
í Hollywood, áður en hann fór að
leika. California Collegians tóku hann
með sér til Broadway, þar sem
brátt fór orð af honum fyrir liæfi-
leiga. California Cóllegians tóku hann
því til Hollywood, þar sem liann
hefir verið aðalmótleikari Claudette
Colbert um langt skeið.
Fred er fæddur í Kankakee, Illi-
nois, 30. ágúst 1908, sonur fiðlu-
leikara þar í borg'. Á unga aldri
gekk hann i gagnfræðaskóla, en
frjálsar íþróttir voru besta náms-
grein hans þar, eins og virðist
vera allalgengt um unga menn vest-
ur í Ameríku. Hann flosnaði upp
frá námi eftir að hann var orðinn
Fullorðinn,
allþekkt íþróttastjarna. Síðan liefst
þrengingatimabil i sögu Freds.
Hann flækist frá einum vinnustað í
annan. Hann starfar ýniist sem far-
andsalí, skrifstofumaður, búðar-
þjónn e'ða saxófónleikari á kaffihús-
ufn. Síðan koinst hann að við Holly-
wood-liljómsyeit Warners. Þar komu
CaUfornia Collegians auga á hann
og vildu fá . hann í flokk sínn sem
saxófónleikara, söngva'ra og skop-
karl. Var fárið'með hann á Broad-
way sem fyrr segir, og siðan .14
leiðin til Hollywood.
Kona Freds heitir Lillian Lamont,
fyr.rverandi léikkona. Þau eíga einá
dóttur, Susan.
—LEIKARARABB
---------
Orson Welles,
hinn frægi ameríski leikari, sem svo
margt er til lista lagt, að honum er
líkt við ýmsa af fjölhæfustu lista-
mönnum samtíðar sinnar. Leik-
stjórn lætur honunP vel, og allir
hafa heyrt um upplestrarliæfileika
hans.
Nú er hún myndhöggvari.
Fyrir 15 árum var leikkonan
Sari Maritza einhver vinsælasta.
kvikmyndaleikkona i Hoílywood.
Síðan liljóðnaði uin liana. En nú
er frægðarorð: hennar aftur komið
á kreik, ekki fyrir kvikmyndaleik,
heldur myndlistargáfu. Hún er nú
allþekktur myndhögg'vari og hefir
tekið sér nafnið Patricia Glatth'ar.