Fálkinn - 25.02.1949, Síða 5

FALKINN
Beriot að spila á fiðluna. Ekki var
þeim ætluð önnur þóknun en gjafir
í heiðursskyni, svo sem venja var,
þegar um slíka hljómleika var að
réeða.
Hljómleikarnir voru auglýstir. Að-
göngumiðarnir seldust upp á svip-
stundu. En þó komst Mamame Mali-
bran að þvi, að vini hennar var
ekki ætluð önnur „heiðursgjöf“ en
— lorgniettur! Hún var stórmóðg-
uð fyrir hans hönd og þóttist vera
veik og ekki geta sungið. Og Beriot
þóttist hafa fingurmein og ekki geta
spilað. Nú var komið í óefni. Illt
var ’ að aflýsa hljómleikunum. Þá
var það ráð tekið, að fá hina frægu
söngkonu Madame Coibran Rossini
til að syngja. Hún var kona tón-
skáldsins fræga, en ósamkomulag
var milli hjónanna, svo að hún
liafði snúið aftur heim til sinna
foreldraliúsa og bjó nú í Bologna.
En livern ætti að fá til að spila á
fiðlu í staðinn fyrir Beriot.
Eg vil skjóta því hér inn, að þegar
hér er komið sögunni, var Beriot
ekki orðinn eins frægur fiðiusnill-
ingur og hann varð siðar, og skilst
þá, að ekki var kostað miklu til
„heiðursgjafarinnar." .Beriot varð
siðar heimsfrægt tónskáld og einn
af helstu fiðlusnillingum 19. ald-
arinnar.
f borginni var nú eklci um annað
meira talað en Malibran, Colbran
og Beriot. Á meðan sat Ole Bull,
öllum óþekktur, uppi á kvisther*
bergi í Casa Soldatti, hrermanna-
knæpu, sem var iélegt gistihús, með
öllu félaus, því að peningasending
til hans hafði brugðist. Hann hélt
sig inni og vann að hinni fyrstu
meiri háttar tónsmíð sinni, fiðlu-
konsertinum í a-dúr. En þegar kom-
ið var undir sólarlag, var liann
vanur að taka fiðluna og spila, og
tónarnir streymdu þá út um opinn
gluggann, svo að fólkið staðnæmd-
ist á götunni og fór að hlusta.
Madama Colbran llossini átti leið
fram hjá og heyrði þá undarlega
tóna. Hún áttaði sig i fyrstu ekki á
því á hvaða hljóðfæri var verið að
spila. Hún stóð lengi og hlustaði.
Þetta hlaut að vera fiðla. Þarna var
fiðluleikarinn fundinn!
Ole Bull og Paganini voru galdra-
menn á fiðluna. Þeir beittu margs-
konar brellum og brögðum, marg-
rödduðu spili, flaututónum o. fl.,
sem aldrei hafði lieyrst áður hjá
fiðluleikara. Þeir komu algerlega
flatt upp á menn, sem heyrðu þá
í fyrsta sinn.
Ole Bull var lagstur til svefns,
svangur og sjúkur af hungri. Þá
var barið að dyrum og var þar kom-
inn Zampieri markgreifi, formaður
tónlistarfélagsins. Ole Bull varð að
spila fyrir hann. „Jú — þetta var
einmitt maðurinn!“
Ole Bull var þannig drifinn upp
úr rúminu og skundaði til leiklhiss-
ins með Zampieri markgreifa. Leik-
lnisið var orðið fullt af úrvalsáheyr-
endum, — þar voru m. a. stórher-
toginn af Toscana og fleiri tignir
menn ■— og Beriot sat þar i stúku
með hendina alheilbrigða í fatla.
Ole Bull var fátæklega búinn.
Þegar hann gekk inn á sviðið í
hinum glæsta sal, sem var allur upp-
Ijómaður og fullur af prúðbúnu
fólki, þá varð liann eins og utan
við sig, svo að hann tók ekki eftir
óánægjukliðnum, sem fór um sal-
inn; það var jafnvel gerð tilraun
til að pípa hann niður, áður en
hann var byrjaður að spila. En
þegar fiðlutónarnir liðu um salinn,
þagnaði kliðurinn, og brátt rikti
dauðakyrrð meðal áheyrenda. Síð-
usu tónarnir dóu út og þá braust
út fögnuður álieyrenda svo ákafur,
að hann var eins og stormur. Þrisv-
ar sinnum varð hann að spila um
kvöldið.
Þetta kvöld hafði lieimurinn upp-
götvað fiðlusnillinginn Ole Bull.
Madame Malibran var reið. Hún
hafði setið heima. Hún vildi hvorki
heyra Ole Bull né sjá. Hann hafði
skyggt á manninn, sem hún unni
liugástum, og ef til vill hefir hana
grunað, að hér hafi verið höfð
brögð í tafli, til þess að koma því
þannig fyrir að Ole Bull væri lát-
inn spila. Þó kom að því, að hún
leyfði að Ole Bull væri kynntur
henni. Hún bað hann þá hæverk-
lega að spila fyrir sig. Hann liafði
ekki spilað lengi, þegar hún stokk-
roðnaði, og þegar lagið var á enda,
sagði hún eitthvað á þá leið, að
lhin hefði haft rangar hugmyndir
um hann, hún hefði ekki viljað trúa
því, að hann væri annar eins snill-
ingur, fyrr en nú, er liún heyrði
liann sjálf spila.
Það er skemmst frá að segja, að
upp frá þessu urðu þau þrjú Mali-
bran, Beriot og Ole Bull, bestu
vinir, ok hélst sú vinátta allt lífið.
Einu sinni þegar Ole Bull var að
spila fyrir hana, þá sagði hún við
liann: „En Beriot hefir mýkri tón
en þú.“ Þetta sagði lnin, því að
hún var ástsjúk.
Einu sinni þegar hún var að
syngja lilutverk Desdemonu í óper-
unni „Otbello“ eftir Rossini, þá
stóð Ole Bull bak við leiksviðs-
tj'öldin og hlustaði á. Hann varð svo
snortinn af söngnum, að hann gat
ekki tára bundist og grét eins og
barn. Um leið og húnskaust út af
sviðinu, fór hún fram hjá þar sem
hann stóð og sá liann svo hrærð-
an. Hún gretti sig glettnislega fram-
an í hann og rak út úr sér tunguna
um leið. Seinna þegar Ole Bull
spurði hana, hvernig hún hefði get-
að hagað sér þannig á eftir slíkum
söng, þá svaraði liún; „Ekki hefði
verið betra að ég liefði farið að
skæla eins og þú.“
Ole Bull bar íakmarkalausa virð-
ingu fyrir liinni miklu söngkonu
og ósvikna aðdáun. Listarferill
hans varð óslitin sigurganga. Það
hlóðust á hann lieiðursinerki og
margskonar viðurkenning. En sjálf-
ur liefir hann sagt frá því, að stolt-
asta og ógleymanlegasta augnablik-
ið í lífi hans hafi verið, þegar
Madame Malibran ko mtil lians á
liljómleikana i Neapel og faðmaði
hann hann að sér, til að votta hon-
um viðurkenningu sína og hrifn-
ingu.
Árið 1830 giftist söngkonan Hen-
riette Sontag og dró sig i hlé. Þá
varð Madame Malibran tvimæla-
laust fremsta og aðsópsmesta söng-
kona á óperusviðum heimsborganna
og átti engan skæðan keppinaut.
En gæfan er hverful i heimi listar-
innar. Ilún hafði verið. ráðin til
að syngja á tónlistarhátíð í Man-
chester. Þar átti hún meðal ann-
ars að syngja lag með söngkonunni
Madame Cardori Allan. í laginu
kom fyrir trilla, sem Cardori Allan
söng, svo að hún vakti mikla hrifn-
ingu hjá áheyreridum. Madame Mali-
bran var þvi óvön, að aðrar söng-
konur væru teknar fram yfir hana
af áheyrendum, svo að það kom fát
á hana og gerði hún þá skissu.
Hún liélt hæsta tóninum miklu
lengur en vera bar og söng liann
svo sterkt, að verkaði óhugnanlega
á hlustendur. Síðan sagði hún; „Eg
er búin að vera!“ — Og um leið féll
hún i öngvit. Hún hafði skömmu
áður dottið af hestbaki og var ekki
búin að ná sér eftir áfallið og ef
til vill hel'ir það átt sinn þátt i því,
hvernig fór. Þegar hún hafði jafn-
að sig, reyndu menn að hugga hana
og fá hana til að syngja áfrahi.
Hún svaraði með þjósti: „Ilaldið
þið, Englendingar, að ég sé eins og
hnefaleikararnir ykkar, , að þegar
þeir liafa verið slegnir niður, þá
5
rísa þeir upp aftur, til þess að láta
slá sig niður á ný?“
Tveim dögum síðar var liún dá-
in. Hin mikla söngkona Madame
Malibran dó eins og kanarífugl eða
næturgali, sem sprengir sig af á-
kefð og metnaði.
Þannig er í stuttu máli saga
frönsku söngkonunnar, sem á sínum
tíma vakti eftirtekt og umtal manna
á meðal hér i bænum í sambandi við
tilraunafundina með Indriða miðli.
Menn vissu ekki þá, að liún hafði
verið einhver glæsilegasta söngkona
álfunnar á fyrri hluta 19. aldar.
Hún varð ekki langlíf, eins og syst-
kini hennar, því að bróðirinn Man-
nuel — hinn mikli Garcia — varð
101 árs gamall, og systirin Paulina
varð liart nær níræð. Madame Mali-
bran dó fyrir aldur fram •— ekki
meira en 28 ára gömul.
Margt af þvi, sem hér hefir verið
sagt um frönsku söngkonuna og Ole
Bull er byggt á hók riorska skáldsins
Jónasar Lie um hinn norska fiðlu-
snilling, en Lie kveðst styðjast við
skáldin H. C. Andersen og Werge-
land sem heimildarmenn og heyrðu
þeir Ole BuII sjálfan segja frá þess-
um atburðum í lifi sínu.
tíaldur Andrésson.
Annar forstjóri verslunarhússins
kom inn á afgreiðsluna og sá þar
slöttungs strák, með hendur í vös-
unum, og spurði hvað hann væri að
gera. — Ekki neitt! svaraði strák-
urinn. — Ilvað fáið þér í ltaup? —
Átján shillinga, sagði strákurinn.
— Hérna er kaupið, og svo getið
þér farið. Við höfum ekkert gagn
af letingjum hérna, sagði forstjór-
inn. Og strákurinn fór.
í sama bili kemur hinn forstjór-
jnn. — Eg var að reka strákinn sem
stóð hérna, úr vistinni. Við höfum
ekkert við letingja að gera hér. Og
ég borgaði lionum kaupið.
— Strákurinn var ekki lijá okkur.
Það var sendill, sem var að sækja
böggul hingað.
Sendisveinn sótti um stöðu hjá
fisksalanum. Hann sagðist ekki
kunna liugarreikning, svo fisksalinn
fór að prófa hann. — Hvað mundu
11 pund af slungi verða, með 30
aura verði á pundi?
— Slæm sala! svaraði strákurinn.
Ganda konan (í kirkju, og ræðan
er um tollheimtumanninn og fari-
seann). — Eg þakka guði að ég
er ekki lik þessum Faríseum.
Hann liitti vin sinn, nieð hand-
legginn i fatli og sagði: •— Ekki
vissi ég að þú liefðir verið í strið-
inu kunningi! -— Eg var ekki í
stríðinu. svaraði vinurinn, „en ég fór
í klúbbinn hérna um kvöldið, og
þar gekk einhver á liendinni á mér.
tíarniö (sem finnst morgunverður-
inn vera nokkuð tilbreytingalítill).
— Eg Vildi óska að guð vildi láta
hænurnar verpa einliverju öðru en
eggjum.