Fálkinn - 27.08.1954, Side 8

8
FÁLKINN
leiðin, sem ég kaus
EGAR ég stóð inni i bókaverslun
Gerhardsens með honum Sverri
í morgun, fannst mér eins og stund
og staður hefðu flutt sig um set, —
mig sundlaði. Þess vegna skrifa ég
þetta, til að reyna að greiða úr flækju
hugrenninga minna. Það er skritið
að sama manneskjan skuli upplifa
tvö atvik sem eru alveg eins, og ekki
eingöngu það, tieldur atvik sem bæði
ráða örlögum manna. Mér hefði aldrei
dottið í hug að ég ætti eftir að koma
inn i bókaverslun Gerhardsens aftur.
En það var Sverrir sem sagði: — Mig
hefir lengi langað til að gefa þér bólc,
Inga. Dálítið sérstaka bók. Við skulum
koma liérna inn og kaupa hana. Hún
er up'pseld niðri í bæ, en það er ofi
sem hægt er að ná í stíkar bækur í
úthverfunum.
Það var yndislegt veður í dag, og
húsin voru svo falleg og ánægjuleg
þarna inni í liltu görðunum, og þar
ríkti kyrrð og friður. En í huga mín-
um var uppreisn og ólga.
En ég reyndi að stilla mig og sagði:
— Þarna var ég búðarstúlka einu
sinni.
— Jæja, var það í þessari bóka-
verslun? sagði Sverrir. — Þá liefir
þú gantan af að koma á fornar slóðir
aftur.
Við fórunt inn, og nú andaði á móti
mér sama iyktin og alltaf er i bóka-
verslunum, og sem ég kann svo vel
við. Það er merkilegt hvernig iykt
getur vakið gamlar endúrminningar
af svefni. En hann Sverrir stóð þarna
við hliðina á mér, hár og teinréttur,
með hattinn í liendinni. Hann er svo
ljós yfirlitum og svo bjartur i augun-
um, hann Sverrir.
Roskin kona stóð fyrir innan búðar-
borðið og spurði hæversklega hvers
við óskuðum.
Sverrir varð fyrir svörum og spurði
eftir bók sem hét: „Hvert liggur leiðin
mín“? Hvort hún væri til.
— Ég veit ekki, sagði konan. — Eg
skal spyrja Gerhardsen.
— Er — er hann við? spurði ég.
— Ef svo er þá þætti mér gaman að
sjá hann.
Hann hlýtur að hafa heyrt til mín,
því að í sömu svifum var hann kominn
fram í dyrnar úr bakherberginu. Augu
okkar mættust, og upp frá því augna-
bliki varð fortiðin svo lifandi í huga
mér, að ég gleymdi öllu því sem
kringum mig var í nokkrar sekúndur.
Skyldi nokkur annar en ég hafa orðið
fyrir sliku nokkurn tíma?
Það var alls ekki í dag — núna, á
þessu augnabliki, sem ég horfðist í
augu við Gerhardsen, þegar ég kom
i fyrsta skipti inn í þessa búð og fal-
aðist eftir atvinnu. Ég var ung þá.
en einstaklega ánægð með sjálfa mig.
Að vísu stóð ég ein uppi í veröldinni,
en ég var vel að mér og hafði óbilandi
starfsþrek. Ég hefi alltaf haft yndi
af bókum, svo að ég varð heldur eu
ekki ánægð þegar ég fékk atvinnuna.
Þetta var að visu engin stórverslun,
en búðin var þokkaleg, var í úthverfi
borgarinnar og viðskiptavinirnir voru
aðallega fólk, sem átti heima i eigin
liúsum þarna i kring og átti þau sjálft.
Og þarna gat ég legið i alls konar
bókum eftir vild. Fyrst og fremst
lánaði Gerhardsen mér allar þær bæk-
úr sem ég bað um. Hann hafði lesið
kynstrin öll sjálfur. Hann var vel
ritfær líka — skrifaði greinar í blöð
og tímarit. Við voruin ckki nema tvö
i versluninni og höfðum þvi meira en
nóg að gera. Gerhardsen vann eftir
iokunartíma sem næst á hverju kvöldi.
— Ég kann best við mig hérna
í búðinni, sagði hann. — Mér finnst
ég eiga heima hérna. Og bækurnar
eru bestu vinir mínir.
Hann leit eitthvað svo einkennilega
á mig um leið og hann sagði þetta.
Dökkbrún augu hans voru ávallt svo
raunaleg, og þegar þau litu á mig
fannst mér þráin skína út úr þeiin.
Hann var nokkrum árum eldri en
ég og jarpt hárið farið að hærast yfir
eyrunum. Andlitið var fölt og gáfu-
legt.
Aðeins einu sinni minntist hann á
konuna sína. Ég hafði haldið að hann
væri ókvæntur, því að hann var ekki
með hring. Það var einu sinni þegar
við vorum að tala um óvissuna og uin-
brotin í veröldinni, sem blöðin þreyt-
ast aldrei á að klifa á. Mér fannst á
honum sem liann iangaði að hafa
einhvern til að tala við — að liann
þyrsti eftir félagsskap og skilningi.
— Konan min lítur aldrei í blað og
hlustar aldrei á útvarp, sagði liann.
En það var hvorki beiskja né álas
í rómnum, hann nefndi aðeins stað-
reyndir. — Hún segir að það sé að-
eins til vansældar að brjóta heilann
um þessi mál — maður geti engu um
þau ráðið hvort eð er. Og því skyldi
maður þá vera að hugsa um þetta,
segir hún. Hver veit nema hún hafi
rétt fyrir sér.
Hann sneri sér frá mér og fór að
dútla eitthvað í einni bókahillunni.
En hann hafði gert mig forvitna.
— Hún hefir þá einhver önnur á-
hugamál, sagði ég.
— Auðvitað — eða svo má kalla það.
Hús og heimili, matargerð, kökuupp-
skriftir. Já, og svo er hún Gerðu góð
móðir — litlu telpunni okkar.
— Jæja, eigið þér börn?^
— Já, eina telpu átta ára. En eins
og börnum er tamt, sérstaklega telp-
um, þá lieldur hún sig mest að móður
sinni. Mér finnst ég varla þekkja
hana. En konan mín hefir svo gott
lag á henni, vegna þess að hún er
svo rólynd.
Skömniu síðar sagði liann upp úr
eins manns hljóði: -— í rauninni þarf
ég á hjálp að halda við vélritun. Vit-
anlega krefst það aukinnar vinnu, en
kaupið hækkar að sjálfsögðu að sama
skapi, bætti hann við og brosti. —
Ég gæti fengið aðra stúlku, en ég
kýs helst að hafa sem fæst fólk kring-
um mig, og mér finnst að okkur hafi
gengið svo liðlega að starfa saman.
Þetta fyrirtæki er eiginlega eins og
lítið skip, sem við hjálpumst að við
að stjórna.
G tók þessari aukavinnu fegins
hendi, því að mér veitti ekki af
hærra kaupi. Mamma bjó við þröngan
kost og hafði tekið sér nærri að ég
fór að heiman. Og kannske hefir til-
hugsunin um að fá að vera meira
'með Gerhardsen gert sitt til. Ég vissi
ekki sjálf hvers eðlis tilfinningar min-
ar gagnvart honum voru, en það lagð-
ist i mig hvernig fara mundi, og ég
hafði ekki þrótt til að spyrna á móti.
Að vissu leyti virtist mér hann vera
svo fjarrænn — eins og hann væri
ekki hold og blóð eins og aðrir menn.
En mér fannst menntandi og göfg-
andi að tala við hann.
Hann varð svo einkennilegur til
augnanna þegar hann talaði um Gerðu
litlu — þá skein út úr þeim vonlaus
þrá og angurblíða, eins og þetta væri
eitthvað, sem hann réði ekkert við.
Eitt kvöklið þegar ég hafði skrifað
eitthvað, sem hann átti að lesa yfir,
og ég fór til hans með blaðið, horfði
hann ekki á það heldur eingöngu á
mig. Og allt í einu stóð hann upp og
studdi höndunum á axlir mér.
— Inga, sagði hann. — Kannske
er það ekki ráðlegt að við höldum
þessari yfirvinnu áfram, svona ein á
kvöldin. Ég er ekki viss um að ég
geti treyst sjálfum mér. Þú ert svo
ung, óþroskuð og yndisleg. Eg er allt-
af að hugsa um hve sælt það væri
að faðma þig að mér — og kyssa þig.
En liann gerði það ekki. Og hve ég
virti hann mikils fyrir það! Hann stóð
grafkyrr stutta stund, meðan ég var
að leita að einhverju til að svara. Og
svo gekk hann niður stigann og fór
inn í bókageymsluna. En þarna stóð
ég, titrandi af löngun i koss. En ó-
sjálfrátt gerði ég það eina rétta: ég
smeygði mér i kápuna niína og fór
heim.
Ég grét mikið þá nótt — það man
ég vel. Elskaði ég hann? Hann var,
hvað sem öðru leið, ekki maðurinn
sem mig hafði dreymt um að giftast.
Ekki stóri, sterki maðurinn, sem átti
að bægja öllum voða fra mér og
vernda mig, sem var svo lítil og veim-
iltítuleg.
Daginn eftir hittumst við eins og
ekkert hefði í skorist, og starfið gekk
eins og vera bar.
Hvernig sem á því stóð liafði ég
ekki getað gert mér grein fyrir hvern-
ig konan lians liti út. Ekki fyrr en
daginn sem liún kom vaðandi inn í
búðina, hlaðin pinklum og pokum, og
með liattinn aftur á linakka og úfið,
strítt hár. Ég var ein þá stundina því
að Gerhardsen hafði brugðið sér nið-
ur í bæ.
— Pú-ú, en sá hiti! dæsti hún. —
Er hann Jörgen ■—■ maðurinn minn —
ekki við? Þér ætlið ekki að segja
mér, að ég liafi farið þennan langa
krók til ónýtis?
Ég góndi á hana og trúði ekki mín-
um eigin augum. Var þetta kona
Jörgens? Þessi digra, subbulega kona
í ljóta kjólnum og ólánlega jakkanum.
En samt var eitthvað í andlitinu, ein-
hver róleg sjálfsánægja — og barns-
legt traust. Ég gat einhvern veginn
ekki að mér gert: ég kenndi í brjósti
bæði um hana oog Jörgen.
— Jæja, svo að þér eruð nýja að-
stoðarstúlkan, sagði hún vingjarnlega.
Já, hann Jörgen liefir minnst á yður
— hann segir að þér séuð afbragðs
dugleg.
Ég kinkaði kolli en gat engu svarað.
— Drottinn minn — livað þér eruð
mjó, hélt hún áfram og lét móðann
mása. Fáið þér nóg að borða? Borgar
hann Jörgen yður sæmilegt kaup?
Annars skal ég taka í lurginn á honum,
svei mér þá. Sjálfur lifir hann aðeins
fyrir þessar bækur — og af þeim —
veslingurinn .... Nei, sjáið þér, ég
reyni að njóta lífsins. Það dugir ekki
annað. Konur á minum aldri eru
stundum að fá móðursýkisköst í þess-
ari vonlausu baráttu fyrir þvi að
halda sér unglegum og fitna ekki. Hún
skellihló. En það var hjartanlegur og
góðlátlegur hlátur. Og þarna stóð ég
rugluð og vissi ekki hvort mér var
vel eða illa við konuna. Mér fannsl
ekkert illt mundi vera til i henni. Og
ekki gat ég fundið eitt orð til að
svara, en það kom ekki að sök. Því
að hún óð elginn stanslaust.
Skönmiu síðar kom Jörgen. Hann
bauð henni góðan daginn og ég tók
eftir hve fljót hún var að snúa sér
að honum og hvernig andlit liennar
ljómaði þegar liún leit á liann. Hún
elskaði hann, hugsaði ég með mér.
Elskaði hann heitt.
ÖRGEN gekk á leið með lienni
þegar hún fór, og þegar hann kom
aftur sagði hann: — Jæja, nú liefir
þú kynnst Ellu. Hann fór allt í einu
að þúa mig.
— Heldurðu að þeir ætlist til að ég
bjóði þeim kaffi?