Fálkinn - 27.08.1954, Side 11

FÁLKINN
11
LITLA SAGAN:
RUZICKA:
Silfurhylkið
T7YRIR skömmu hitti ég Ásbjörn
■*- skólabróður minn á Ráðhústorg-
inu. Við lieilsuðumst innilega — höfð-
um ekki sést í mörg ár.
„Komdu með mér ef þú liefir tima
til — við skulum verða saman i kvöld.
Þú skilur,“ sagði Ásbjörn og deplaði
augunum, „ég er konulaus sem stend-
ur, konan hefir verið að heiman i
hálfan mánuð og kemur ekki fyrr en
á morgun. Og nú datt mér i hug að
gefa lienni eitthvað.
Ég fór með Ásbirni. í Aðalstræti
fór ég að hugsa um að það væri skrít-
ið að konan hans skyldi alltaf vera
að heiman þegar ég hitti hann. Hefði
ég átt jafn unga og yndislega konu
hefði ég ekki liðið henni að vera allt-
af að ferðast —- eins og freistingarnar
eru lika margar i ferðalögum!
„Á ég að segja þér nokkuð Fritz,“
sagði vinur minn allt í einu, „á ég
að segja þér hvers vegna ég ætla að
gefa konunni minni gjöf? Ég get með-
gengið það fyrir þér. Þvi miður hefi
ég talsvert slæma samvisku út af
henni. Ég hefi ekki alltaf verið í
billjardklúbbnum á kvöldin síðasta
hálfan mánuðinn .. Þú skilur hvað
ég meina, og nú ætla ég sem sagt ....“
„.... að létta á samviskunni með þvi
að gefa henni eitthvað .... Það er
gamalt og þrautreynt húsráð ....
Hvað ætlarðu að kaupa?“
„Fallegt sígarettuhylki. Hún hefir
óskað sér þess lengi. Og þá slæ ég
tvær flugur i einu höggi. Komdu —
við skulum fara inn til gullsmiðsins
þarna og skoða eitthvað.“
GLÆSILEGUR FRAKKI. — Mjúkur
frakki úr ljósu loðnu ullarefni fóðr-
aður hlébarðaskinni. Frakkanum má
snúa við og þá er hann á svipstundu
orðinn að hlébarðaloðkápu. Eitt er
þó á þessari mynd sem ekki er óað-
skiljanlegur hluti af búningnum —
sem sé litli kettlingurinn af Síams-
kyni sem stúlkan ber undir hendinni.
Og við greikkuðum sporið inn til
gullsmiðsins.
„Jú-jú,“ sagði stimamjúk afgreiðslu-
stúlka. „Það höfum við áreiðanlega
til.“
Og svo hlóð hún fjölda af silfur-
hylkjum fyrir framan okluir á borðið
En ekkert þeirra fann náð fyrir aug-
um Ásbjarnar. Þau voru ekki nærri
nógu dýr, hvislaði hann að mér. Af
þessari mikilvægu setningu dró ég þá
ályktun, að hann hlyti að liafa syndg-
að mikið.
„Hérna er það allra fallegasta sem
við eigum,“ sagði stúlkan innan við
búðarborðið. „Það er nýkomið frá
Rruxelles. Silfur, með 22 karata gull-
rönd.“
Þetta var sannkallaður dýrgripur
sem stúlkan sýndi okkur. „Jú, mér
líst vel á þetta,“ sagði Ásbjörn og
spurði eftir verðinu, lét búa um hylkið
og borgaði .........
Um kvöldið spilaði Ásbjörn billjard
i raun og sannleika, og við skildum
ekki fyrr en komið var langt frarn
á nótt.
Nokkrum dögum síðar liitti ég Ás-
björn af tilviljun aftur, á kaffihúsi.
Ég fór til lians. Hann var svo annars
hugar að hann tók ekki eftir mér.
„Ásbjörn!“ kallaði ég. „Ertu orðinn
viðutan eins og prófessor? Hvað ertu
að glíma við?“
Lolcsins sá hann mig. En það var
ekki sami Ásbjörninn sem ég þekkti,
káti, létti Ásbjörninn, sem alltaf var
til i gaman. Nei, lrnugginn og stúrinn
Ásbjörn, sem horfði raunalega á mig
og þagði. Til þess að hressa hann
sló ég á öxlina á honum og sagði í
gamni:
„.Tæja, Ásbjörn, hvernig fór nieð
konuna þina? Lét hún þig taka próf
í bilijard eða fór alit slysalaust? Og
hvernig þótti henni vindlingahyikið?“
Ásbjörn gretti sig. Og andlitið var
jafn alvarlegt og áður.
„Jú, henni þótti vænt um það ....
En, Fritz, þú manst víst hvers vegna
ég keypti hylkið handa henni?“
„Hvort ég man það. Það var þögul
syndakvittun .... En, heyrðu, Ásbjörn
— hvað gengur að þér? Ilvers vegna
ertu svona raunalegur? Komst hún á
snoðir um eitthvað?“
Ásbjörn hristi höfuðið og andvarp-
aði:
„Nei, hún komst ekki á snoðir um
neitt — en það versta er, skilurðu, að
mig fer að gruna margt .... Konan
min færði mér nefnilega gjöf þegar
liún kom úr ferðinni. Vindlingahylki
úr silfri — með urngerð úr 22. karata
gulli .... “ *
ALVEG HISSA.
Toltecarnir í Forn-Mexico liöfðu
þann sið að vernda grafir ættingja
sinna gegn vanhelgun, með því að
raða kringum þær beinum úr fólki,
sem hafði verið fórnað.
Franska lögreglan auglýsti • eftir
stúlku, sem vafalaust hefir sett met
í sinni grein. Tuttugu mínútum eftir
að hún hafði ráðist vinnukona til
bankastjóra eins var hún horfin með
skartgripi, sem voru yfir 50.000 kr.
virði.
Italo Sapini, sjúklingur og fyrrver-
andi gondólaræðari frá Venezia lá á
sjúkrahúsi í Genua þegar liann frétti
að hann hefði unnið 55 milljón lirur
í getraunasamkeppni. Aleiga hans var
250 lirur áður en svona hljóp á snærið
fyrir honum.
MATA HARI
var ekki indversk furstadóttir, en
hún var Hollendingur.
Árið 1905 skaut ljómandi fallegri
dansmær upp í París. Ljómandi fal-
legt svart hár, tindrandi dökk augu,
óvenjulega vel limaður kroppur, sem
hún var ekkert feimin við að sýna.
Austrænu, perlustráðu kjólarnir lienn-
ar huldu ekki nema það allra nauð-
synlegasta af honum. Fólk var til-
tektasamara þá en nú, svo að það
var engin furða að hún vekti umtal.
Fólk skiptist í tvennt: það hneyksl-
aða og það hrifna. Þrátt fyrir harða
dóma varð Mata Hari vinsælli en
jafnvel Isidora Duncan, danskonan
fræga. En samt kunni hún eiginlega
ekki að dansa, en hreyfingar hennár
voru svo mjúkar og ginnandi að fólk
sleppti sér. Sérstaklega karlmenn-
irnir.
En hver var hún? Hún var sjálf
mjög dul um ætterni sitt og það jók
á forvitni annarra. í blöðuðum var
þess getið til að hún væri indversk
prinsessa. Og fólk trúði þessu þangað
til mörgum árum eflir að hún var
dauð. Sannleikurinn kom ekki fram
fyrr en eftir 1930. Þá gaf Hollending-
urinn Charles S. Heyman út greinar-
góða bók um Mata Hari.
Mata Hari, sem þýðir: „Sólin“, hét
réttu nafni Margaretha Geertruida
Zella og var fædd í Hollandi 1878.
Faðir hennar var Gyðingur, leðursali
í Leeuwarden og hét Adam Zelle. Það
var Gyðingablóðið sem gerði hana
austræna í útliti. Fimmtán ára missti
hún móður sína. Faðir hennar vildi
láta hana verða kennara og sendi
hana í heimavistarskóla. En það átti
ekki við hana og hún straulc og lenti
hjá ríkum frænda sinum, sem rak
tóbaksverslun í Haag. Þar drap hún
tímann með því að lesa klámsögur,
halda sér til og dreyma um stórborga-
gjálifi.
Einn vordag 1895 er hún var að
lesa morgunblöðin rakst hún á girni-
legt hjúskapartilboð. Hún sendi svar
og kömmu síðar hafði hún stefnumót
við hinn glæsilega liðsforingja sem
auglýst hafði — kaptein í austur-india-
hernum hollenska, Rudolf Mac Leod.
Hann var af gamalli skoskri aðals-
ætt og 38 ára, en Margaretha aðeins
18. Mac Leod varð samstundis ást-
fanginn og hún tók honum.
Þau voru gefin saman í Amsterdam
í júní sama ár og fóru brúðkaups-
ferð til Wiesbaden. Mac Leod var
kunnugur hollensku hirðfólki og þeg-
ar þau komu úr brúðkaupsferðinni
bauð Ennna drottning þeim heim. Það
var stórt augnablik í lífi hinnar ungu
frúar en hún var kynnt Emmu drottn-
ingu og Wilhelminu prinsessu.
Árið eftir fór Mac Leod austur í
Indonesíu og þar fór bráðlega að
slettast upp á milli hjónanna. Margar-
etha gat ekki fellt sig við tilveruna í
setuliðsbænum Ambarawa. Skárra
varð það eftir að þau fluttust til Mal-
ang, því að þar var meira af hvítum
mönnum og liðsforingjarnir þar fóru
fljótt að draga sig eftir henni. Á
dansleiknum sem haldinn var í til-
efni af krýningu Wilhelminu drottn-
ingu bar Margaretha af öllum döm-
unum eins og gull af tófurassi.
Árið 1899 fluttist Mac Leod til Medan
á Sumatra en frúin vildi ekki fara
þangað. Hún varð eftir i Malang með
börnin tvö, Normann og Louise-Je-
anne. Og eftir að hún er orðin ein
fer hún að slá sér út fyrir alvöru,
er alltaf í sukki og samkvæmum og
eyðir svo miklu að Mac Leod, sem var
efnaður maður, kemst í fjárkröggur.
Hún lætur vinnukonurnar hugsa um
börnin, og fyrir handvömm inn-
fæddrar stúlku deyr drengurinn. Hún
kinsast um sinn við þetta, og þegar
Mac Leod kemur aftur frá Medan
sættast þau. Hann tekur sér sonar
missinn mjög nærri, en Margaretha
jafnar sig fljótt.
Þremur árum síðar er Mac Leod
kominn á eftirlaun og þau fara til
Evrópu og setjast að í Amsterdam.
Þar sér hin fagra frú sér marga leiki
á borði. Hún lætur elckert aftra sér,
kynnist karlmönnum hópum saman,
heldur leynt og ljóst fram lijá mann-
inum sínum og lifir lióru líkast. Mað-
ur hennar ber þetta mótlæti með still-
ingu, en þgar Margaretha fer með
dóttur sína í hóruhús einn daginn er
Mac Leod öllum lokið. Hann krefst
skilnaðar og auglýsir í blöðunum að
hann taki ekki ábyrgð á skuldum, sem
kona lians stofni, eða á háttalagi
liennar yfirleitt. Margaretha fer af
heimilinu en vill ekki gefa eftir skiln-
að, liklega vegna barnsins.
Svo flækist hún um Holland þangað
til henni skýtur upp í París 1905, und-
urfagurri og dularfullri, undir nafn-
inu Mata Ilari. Hún er ekki nema
27 ára. í Indonesíu hefir hún lært
ýmsa austræna siði og austurlanda-
dansa. Hún er greind og lagin og
leikur hlutverk sitt aðdáanlega.
Mac Leod fékk ekki skilnað fyrr
en 1906. I forsendum dómsins segir:
Ákærða hefir sýnt sig á mjög vafa-
sömum stöðum sem indversk dans-
mær, að heita má alstrípuð, og með
þvi að hún hefir verið model málara
og myndhöggvara allsnakin, telur
rétturinn þetta nægilega ástæðu til
að telja lijónabandið úr gildi fallið,
og dæmir af henni réttinn til ómynd-
ugrar dóttur sinnar.
Framhald á bls. 10.
HEKLAÐ SUMARSJAL. — Stúlkan á
þessari mynd ber sjal heklað á
spánska vísu á herðunum, og er
heklið á sjalinu eins konar eftirlík-
ing á stórmöskvuðu fiskineti. Sjalið
fer mjög vel við ljósbleika blússuna
og eplagrænt pilsið. Takið eftir hin-
um óvenjulega vasa á pilsinu. '
i