Fálkinn - 13.06.1958, Blaðsíða 4

4
FÁLKINN
Elli- og hjúkrunarheimilið Sólvanpfur, vígt 1953. Hellisgerði, ræktun hófst 1923.
HAFNARFJÖRÐUR - KAUPSTAÐUR í HÁLFA ÖLD
Hinn 1. júni 1908 urðu merk þátta-
skipti i sögu Hafnarfjarðar. Þann dag
fékk þessi fornfrægi verslunarstaður
kaupstaðarréttindi og fyrsta bæjar-
stjórnin var kosin. Hafnarfjörður, sem
áður var hluti úr Garðahreppi var
orðin „sjálfstæð borg“.
Þessa afmælis var minnst á marg-
víslegan hátt um fyrri helgi. Meðal
annars með þvi að vigt var hið nýja
bókasafn bæjarins, sem þannig varð
einskonar afmælisgjöf bæjarbúa til
sjálfra sín og þarflegt framlag til
menningarmála staðarins..
Margt hefir breytst í Hafnarfirði
undanfarin fimmtíu ár. Bæjarbúum
hefir fjölgað um fimm þúsund. Bærinn
hefir eignast ágætar hafskipabryggjur,
gatnakerfi og holræsi. Vatnsveitu og
rafmagn eignaðist Hafnarfjörður á
undan Reykjavík. Eitt merkilegt fyrir-
tæki hefir starfað í Hafnarfirði í 22
ár og séð landsmönnum fyrir 27 þús-
und rafeldavélum, auk kæliskápa og
þvottavéla. Útgerð hefir staðið með
miklum blóma, fyrst á þilskipum og
siðar með togurum og vélbátum, því
að fyrst og fremst er það sjórinn, sem
færir bæjarbúum björg í bú. Lands-
kunn útgerðarfyrirtæki hafa starfað
í Hafnarfirði alla þessa öld og enda
meira en heilli öld iengur. Á sama
hátt og Skúli fógeti kallast faðir
Reykjavíkur má Bjarni Sívertsen kall-
ast faðir Hafnarfjarðar, þessi mikli
dugnaðarforkur, sem kom sem ungur
sjómaður austan úr Selvogi og gerðist
merkasti kaupsýslumaður sinnar tíð-
ar og frægur um Norðurlönd á þeim
tíma er ísland var að kafna í vesal-
dómi á tímanum, sem kenndir eru við
Jörund hundadagakonung.
í þá daga var Hafnarfjörður miklu
merkilegri verslunarstaður en Reykja-
vik. Höfnin þar var sjálfgerð og þar
gátu skip legið örugg í flestum veðr-
um, en í Reykjavík var hvergi skjól,
fyrr en liafnargarðarnir voru full-
gerðir í byrjun fyrri heimsstyrjaldar-
innar. Þess vegna kom Hafnarfjörð-
ur jafnan mjög við sögu íslenskrar
sóknarverð. Nú eru tímarnir svo
breyttir, að Hafnarfjörður er ekki
jafn þýðingarmikill verslunarstaður
og áður var; það er útvegurinn sem
byggir fyrst og fremst á liöfninni, en
ekki verslunin. Tveimur árum eftir
að Hafnarfjörður varð kaupstaður
byrjaði enskt firma, Bookless Bros,
útgerð í Hafnarfirði og stundaði hana
í 12 ár, en á árunum 1922—-’30 rak
enska firmað Hellyer mikla útgerð.
Þegar hún hætti vofði atvinnuleysi
yfir bænum og til þess að vinna bug
St. Jósefsspítali, reistur 1926, stækkaður 1956.
verslnar, bæði áður en cinokunar-
verslunin hófst og eftir. Þangað sigldu
Englendingar og Þjóðverjar og á ein-
okunartimunum var Hafnarfjörður
„feit höfn“ sem kallað var og eftir-
á því réðst bæjarfélagið í að kaupa
togara, „Maí“ hét hann, en frá byrjun
fyrri styrjaldar höfðu „Ýmir“ og
„Viðir“ verið gerðir út. Af einstakl-
ingum, sem einkum hafa átt merkan
þátt í útgerðarstarfinu má sérstaklega
nefna hinn kunna athafnamann Einar
Þorgilsson og syni lians, er tóku við
starfinu eftir fráfall föður síns, Au-
gust Flygenring, h.f. Akurgerði, Böðv-
arssyni, Loft Bjarnason og Jón Gísla-
son. Ýmsir fleiri koma við þessa sögu,
svo sem Þórarinn heitinn Egilsson,
sem hélt uppi merki föður sins, hins
mikla athafnamanns Þorsteins Egils-
sonar.
Merkur áfangi náðist i sögu útgerð-
armála bæjarins í fyrra, er liið nýja
og fullkomna fiskiðjuver tók til starfa.
Er það eitt hið fullkomnasta hér á
landi, og verður útgerðinni mikil
lyftistöng.
Elsta hafskipabryggjan í Hafnar-
firði var byggð 1913. Síðan hefir liöfn-
in verið aukin jafnt og þétt og árið
1940 var byrjað á hleðslu hafnargarð-
anna, sem nú hlífa höfninni i þeirri
átt, sem áður var óvarin.
Um aldamótin var Hafnarljörður
frægastur út á við íyrir skóla þann,
sem séra Þórarinn heitinn í Görðum
stofnaði, og kenndur er við Flensborg.
Víðsvegar af landinu sóttu ungmenni
skóla þennan, sem í þá daga svaraði
tii Möðruvallaskólans. Árið 1937 fékk
skóli þessi nýtt og veglegt hús á
Hamrinum og sómir sér þar vcl, sem
menntasetur Hafnarfjarðar. Barna-
skólinn núverandi var fullgerður 11
árum áður, stendur hann á einkar
fögrum stað, og uppistaða var gerð i
Læknum, þannig að stór tjörn er fyrir
framan skólahúsið.
Barnaskólinn, stofnaður 1875, stækkaður 1943.
Sundhöllin, vígð 1943, yfirbyggð 1953.